Jak deflacja wpływa na gospodarkę?

W lipcu br. po raz pierwszy w najnowszej historii gospodarki rynkowej w Polsce mieliśmy do czynienia z ujemnym poziomem inflacji CPI, czyli spadkiem poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. Jeśli taka tendencja trwa dłużej, możemy mówić o deflacji.

Zanotowany latem ujemny poziom inflacji utrzymał się w kolejnych miesiącach i prawdopodobnie do końca roku sytuacja nie ulegnie zmianie. Można więc już stwierdzić, że do Polski zawitała deflacja. Dlaczego zjawisko budzi obawy ekonomistów? Deflacja zwiększa realną wartość zadłużenia publicznego i sektora prywatnego, a jeśli konsumenci będą zwlekać z dokonywaniem zakupów w oczekiwaniu na niższy poziom cen, może doprowadzić do osłabienia popytu w gospodarce.

Na szczęście nie mamy do czynienia z uporczywą deflacją, a więc trwałym spadkiem cen, tylko z deflacją "techniczną", czyli przejściowym obniżeniem inflacji. Z pewnością jednak spotykamy się z największym od ponad 10 lat spadkiem cen żywności i paliw.

Więcej pozytywów

Jakie mogą być skutki deflacji "technicznej"? W przypadku całej gospodarki powinny przeważać efekty pozytywne. Najważniejszy jest fakt, że spadek cen żywności i paliw pozostawia gospodarstwom domowym więcej siły nabywczej na zakupy innych towarów i usług. Skłonność do konsumpcji jest na tyle wysoka, że nieznaczny i przejściowy spadek cen niektórych towarów, nie jest w stanie wywołać efektu odkładania wydatków w oczekiwaniu na niższe ceny.

Biorąc pod uwagę, że wystąpienie "technicznej" deflacji skłoniło Radę Polityki Pieniężnej (RPP) do wznowienia obniżek stóp procentowych, można liczyć na ożywienie akcji kredytowej. Będzie to sprzyjać wzrostowi popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego. Jednocześnie, przy relatywnie niskim poziomie długu publicznego i sektora prywatnego w Polsce, deflacja nie stanowi istotnego obciążenia dla gospodarki.

Skutki dla banków

Jakie będą efekty deflacji dla sektora bankowego, zależy od wpływu zjawiska na sytuację makroekonomiczną oraz od specyfiki banku.

Kluczowym czynnikiem jest dostosowanie stóp procentowych NBP. Ich obniżka działa negatywnie na depozytową marżę odsetkową banków i może utrudniać pozyskanie depozytów. Niższe ich oprocentowanie podnosi atrakcyjność alternatywnych form lokowania nadwyżek finansowych. Niestandardowa decyzja RPP dotycząca asymetrycznej redukcji stóp procentowych, tj. redukcja stopy lombardowej aż o 100pb przy obniżeniu stopy referencyjnej o 50pb, dodatkowo komplikuje sytuację sektora bankowego. Czterokrotność stopy lombardowej wyznacza bowiem maksymalny poziom oprocentowania kredytów.

Pogorszenie marży odsetkowej banków i jednoczesna chęć utrzymania dobrych wyników finansowych skłoni zapewne banki do zwiększenia akcji kredytowej, szczególnie kredytów konsumpcyjnych, gdzie co prawda marża odsetkowa zostanie ograniczona za sprawą redukcji stóp procentowych NBP, ale nadal pozostanie najbardziej atrakcyjna.

Wzrostowi sprzedaży kredytów będzie przy tym sprzyjać poprawa zdolności kredytowej klientów i większy popyt na kredyt przy obniżonym oprocentowaniu.

Piotr Bujak
Starszy ekonomista PKO Banku Polskiego

• Piotr Bujak

  Od 2002 roku związany z polskim sektorem bankowym, gdzie zajmował się analizami i prognozami dotyczącymi sytuacji makroekonomicznej i rynków finansowych. Prognozy makroekonomiczne i rynkowe przygotowywane z jego udziałem były nagradzane w rankingach opracowywanych przez Rzeczpospolitą, Gazetę Giełdy Parkiet i Puls Biznesu. Obecnie kierownik Zespołu Analiz Makroekonomicznych PKO Banku Polskiego, a wcześniej Główny Ekonomista Nordea Bank Polska, szef Zespołu Analiz Ekonomicznych w Raiffeisen Bank Polska oraz Starszy Ekonomista Banku Zachodniego WBK.
  
  Przed rozpoczęciem działalności w sektorze bankowym, w latach 1999-2002, był ekspertem Centrum Analiz Ekonomiczno-Społecznych w Warszawie, gdzie brał udział w projektach badawczych i doradczych w kraju i za granicą (m.in. w Gruzji i Serbii).

  Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Autor kilku publikacji naukowych oraz szeregu artykułów prasowych o tematyce gospodarczej i rynkowej.
  
  

Czytaj także:

Gospodarka się rozpędza

Perspektywy gospodarki oraz rynków finansowych według ekonomistów i strategów PKO Banku Polskiego