II Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku

30 marca 2015 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie odbędzie się II Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku (UTW) – inicjatywy aktywnie wspieranej przez PKO Bank Polski. Kongres stanowi oficjalną inaugurację przypadających w br. obchodów 40-lecia ruchu UTW w Polsce.

Fot. Fundacja Ogólnopolskie Porozumienie UTW

Uniwersytety Trzeciego Wieku to przedsięwzięcia edukacyjne skierowane do osób starszych, które polegają na tym, że uczelnie wyższe lub powołane w tym celu stowarzyszenia organizują dla seniorów specjalne wykłady i zajęcia o charakterze oświatowo-kulturalnym. Pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku został powołany do życia w 1973 r. przy uniwersytecie w Tuluzie we Francji. Powstały one z jednej strony z uwagi na zachodzące w świecie zmiany demograficzne i ich konsekwencje, z drugiej w związku z potrzebą otwarcia uczelni dla innych grup wiekowych. Francuskie UTW ściśle związane są z ośrodkami akademickimi i cechuje je wysoki poziom działalności dydaktycznej i naukowo-badawczej. Model brytyjski, nazywany też modelem Cambridge opiera się na samopomocy i pomocy wzajemnej słuchaczy. UTW działają na całym świecie, głównie w Europie, USA, Nowej Zelandii i Kanadzie.

Polska w czołówce

W br. mija 40 lat od powstania pierwszego w Polsce, a trzeciego na świecie funkcjonującego do dziś na warszawskich Bielanach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Jego inicjatorką i założycielką była profesor Halina Szwarc, niezwykła osobowość – lekarz, naukowiec, wykładowca i społecznik, działaczka wywiadu antyhitlerowskiego, szykanowana za działalność w AK, odznaczona orderem wojskowym Virtuti Militari. Halina Szwarc była również inicjatorką powołania w Polsce innych tego typu uniwersytetów. Nie do przecenienia pozostaje jej ogromne zaangażowanie w popularyzowanie tego ruchu w Polsce i na świecie.

Polska działaczka przyczyniła się do tego, że senioralny ruch uniwersytecki rozwinął się w naszym kraju w stopniu największym na świecie. Obecnie w Polsce działa ponad 500 Uniwersytetów Trzeciego Wieku, mających 150 tysięcy słuchaczy. Ich gwałtowny wzrost nastąpił po 2002 r. Powstają głównie w miastach, najliczniej w województwach: mazowieckim, śląskim, dolnośląskim i wielkopolskim. Największe grono uczestników UTW stanowią kobiety w wieku 50-70, posiadające wyższe lub średnie wykształcenie, z zawodu najczęściej nauczycielki, księgowe, lekarki lub prawniczki.

Polskie UTW charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi formami organizacyjno-prawnymi. Są to samodzielne stowarzyszenia lub fundacje funkcjonujące w strukturach uczelni bądź przy samorządach terytorialnych. Oparte są na modelu francuskim, dlatego główny nacisk położony jest na zajęcia dydaktyczne. Posiadają niespotykaną w innych krajach ofertę programową, obejmującą wszystkie rodzaje aktywności, zarówno intelektualną: edukacyjną czy artystyczną, jak i fizyczną: rehabilitacyjną, turystyczno-krajoznawczą itp. Polskim fenomenem jest obecność w ofercie programowej UTW zajęć fizycznych, komputerowych czy lektoratów, które cieszą się największą popularnością wśród słuchaczy. Jeśli chodzi o wykłady to studenci najczęściej zapisują się na wykłady z zakresu prawa, ochrony zdrowia, historii i sztuki.

• Uniwersytety są odpowiedzią na autentyczny głód wiedzy i chęć ciągłego rozwoju i aktywności ze strony starszego pokolenia.

  "Bogactwem jest to, że dzięki różnym sekcjom mogę rozwijać się w tych kierunkach, o których nawet nie marzyłam, a SUTW powoduje, że ciągle jestem głodna wiedzy. Radością napawa mnie fakt, że wiadomościami uzyskanymi na wykładach dzielę się z młodszymi członkami rodziny, a oni z podziwem w oczach i wielkim zainteresowaniem słuchają. To już jest coś..."

  Pani Irena słuchaczka Słupskiego UTW we wspomnieniach słuchaczy "Moja droga do Uniwersytetu Trzeciego Wieku".

Mazowiecki UTW działający przy Mazowieckim Instytucie Kultury, duży nacisk kładzie na przystępny i atrakcyjny sposób prezentacji wykładów, stąd w każdy czwartek zajęcia odbywają się np. w Zamku Królewskim lub Łazienkach. Program adresowany jest do ludzi starszych, którzy nie pracując już zawodowo, mają potrzebę realizacji swoich pasji i zainteresowań twórczych.

• "Dla mnie oprócz ciekawych spotkań, ważne jest, że mogę przebywać wśród ludzi. Chodzę na wykłady, seminaria, koncerty, do teatru. Zapisałam się do pracowni malarskiej. Nawet nie przypuszczałam, że właśnie malowanie sprawi mi tak wielka radość. To pokazuje, że człowiek stale odnajduje w sobie coś nowego".

  Pani Jadwiga, inżynier, lat 67, słuchaczka Mazowieckiego UTW

Kongres na 40-lecie

Uniwersytety Trzeciego Wieku pozostają też równorzędnym partnerem rządu w tworzeniu polityki senioralnej w Polsce. Środowisko UTW bierze aktywny udział w tworzeniu projektów dokumentów programowych i strategicznych oraz obradach Rady ds. Polityki Senioralnej i sejmowej Komisji Polityki Senioralnej. O ich wkładzie w prace na rzecz aktywizacji osób starszych niech świadczy fakt, że obchody 40-lecia Ruchu UTW w Polsce odbywają się pod honorowym patronatem Małżonki Prezydenta RP Pani Anny Komorowskiej oraz dwóch wspomnianych wyżej instytucji.

II Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku będzie najważniejszym wydarzeniem obchodów 40-lecia ruchu UTW w Polsce, w czasie którego przedstawiciele UTW  dokonają podsumowania dorobku działalności oraz wyznaczą kierunki rozwoju na kolejne lata. Udział w Kongresie zapowiedzieli przedstawiciele najwyższych władz państwowych oraz wielu gości honorowych. Wydarzenie zaszczycą przemówieniami Prezydent Bronisław Komorowski i pani premier Ewa Kopacz.

• Krystyna Lewkowicz, prezes Fundacji Ogólnopolskie Porozumienie Uniwersytetów Trzeciego Wieku, podkreśla społeczne znaczenie inicjatywy obchodów 40-lecia Ruchu UTW w Polsce.  
  
  "Obchody 40-lecia ruchu UTW w Polsce to znakomita okazja, aby nakreślić program działania i strategii dla środowiska UTW, wpisujący się w rządowe założenia długofalowej polityki senioralnej w Polsce. Idei profesor Haliny Szwarc zawdzięczamy dynamiczny rozwój ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Polsce, w skali nieporównywalnej z żadnym innym krajem na świecie. To potężny ruch społeczny i partner państwa w kształtowaniu polityki senioralnej. Zbliżający się Kongres będzie wielkim świętem dla wszystkich słuchaczy UTW."
  
  Prezes Fundacji OP UTW zwraca również uwagę na niebagatelne znaczenie roli Uniwersytetów dla kształtowania jakości życia polskich seniorów.
  
  "Dzięki działalności Uniwersytetów Trzeciego Wieku zaczyna zmieniać się wizerunek starości. W seniorach drzemie ogromny potencjał zarówno wiedzy, doświadczenia zawodowego, ale i życiowej mądrości, której nie wynosi się z żadnej ze szkół. UTW mają pozytywny wpływ na jakość życia osób starszych. Są antidotum na samotność, pozwalają także na zrealizowanie różnych pasji odkładanych w życiu".

Luiza Dziółko
Redakcja CI

Czytaj także:

Fundacja PKO Banku Polskiego ofiarowała muzyczne zbiory Jana Webera Polskiemu Radiu

Kierunek - młodzi, kreatywni