Encyklopedia Finansów

Filtruj:

Rabat

Rabat to to samo, co upust. Udziela go sprzedawca, gdy kupujemy towary lub usługi. Rabat może oznaczać po prostu obniżkę ceny. Są też rabaty ilościowe. Jeżeli kupujesz karnet do spa na 5 zabiegów, szósty możesz dostać gratis. Gdy kupujesz u góralki 10 oscypków, dodaje ci jeszcze jedenastego. Polityka rabatów ma duże znaczenie w handlu hurtowym, przy zakupach dużych ilości towarów lub przy dostawach przez producenta towarów do sieci handlowej. Handlowcy udzielają rabatów chcąc przywiązać klientów do swoich sklepów, wydając na przykład bardzo rozpowszechnione karty rabatowe.

rozwiń

Rachunek inwestycyjny

Rachunek umożliwiający inwestowanie na giełdzie. Zapisywane są na nim instrumenty finansowe.

rozwiń

Rachunek oszczędnościowy

Rachunek oszczędnościowy ma wiele zalet lokaty i rachunku bieżącego. Na rachunku oszczędnościowym pieniądze są oprocentowane, gdy na rachunkach bieżących na ogół nie są. W okresie, gdy stopy procentowe spadają, bankom zależy, by pieniądze pożyczać na krótki czas, gdyż oczekują na kolejny spadek stóp. Nie opłaca im się płacić więcej za długoterminową lokatę, bo spodziewają się, że za pewien czas, gdy stopy procentowe znowu spadną, będą mogły pozyskać depozyty jeszcze taniej. Dlatego w takich czasach pieniądze na rachunkach oszczędnościowych bywają wyżej oprocentowane niż na lokatach. Co więcej, klient może mieć zawsze dostęp do swoich pieniędzy bez obawy o utratę odsetek. Banki ustalają jednak limity wypłat, a z rachunków bieżących można wypłacać pieniądze dopóki na nim są.

rozwiń

Rachunek przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych (ang. cash flow) to jedna z najważniejszych części sprawozdania finansowego firmy. Każde przedsiębiorstwo, każdego dnia dokonuje wypłat (płaci kontrahentom, pracownikom, reguluje inne zobowiązania, spłaca kredyty) i dostaje należne mu pieniądze za towary albo usługi, a więc ma wpływy i wydatki. Rachunek przepływów pieniężnych pokazuje, czy w określonym czasie (w ciągu kwartału lub roku) więcej gotówki do firmy wpływało niż z niej wypływało, czy też było odwrotnie. Gdyby okazało się, że w dłuższym okresie więcej gotówki z firmy wypływa, niż do niej wpływa, jest to bardzo poważny sygnał ostrzegawczy, że źle się w niej dzieje. Na tej podstawie wnioskujemy, czy firmie nie zagraża utrata płynności – czy będzie w stanie regulować swoje zobowiązania. Najważniejsze są oczywiście przepływy związane z podstawową działalnością, czyli przepływy z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pieniężnych trzeba „czytać” razem z rachunkiem zysków i strat, bo firma może notować zyski, ale gotówki więcej z niej wypływa niż wpływa. Firma zawsze powinna wyjaśnić w swoim sprawozdaniu, dlaczego tak się dzieje. Rachunek przepływów pieniężnych muszą sporządzać przedsiębiorstwa o obrotach powyżej 5 mln euro w przeliczeniu na złote oraz wszystkie instytucje finansowe, w tym banki.

rozwiń

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat to jedna z najważniejszych części sprawozdania finansowego, jakie muszą sporządzać większe spółki, czyli te o obrotach rocznych większych niż 1,2 mln euro, oraz wszystkie instytucje finansowe, w tym banki. Rachunek taki ma pokazać dokładnie, jakie (i w jaki sposób firma) osiągnęła wyniki, jakie miała przychody i koszty – w minionym kwartale lub roku. Słowem, czy firma miała zyski, czy też poniosła straty, i z jakiego rodzaju działalności one wynikały. Dla śledzących sprawozdania finansowe firm, czyli dla analityków, inwestorów, bankowców i kontrahentów, najważniejsze jest to, czy przedsiębiorstwo osiąga zysk ze swojej podstawowej działalności. Ważne jest również porównanie wyników z osiąganymi w poprzednich okresach, gdyż porównania takie pokazują, czy firma działa coraz lepiej, czy też dzieje się w niej gorzej, gdy zyski są mniejsze albo też gdy pojawiają się straty. Przedsiębiorstwo powinno w sprawozdaniu finansowym samo przedstawić wyjaśnienia sytuacji, jaką pokazuje rachunek zysków i strat. Sposób sporządzenia rachunku jest bardzo ściśle określony w obowiązujących zasadach rachunkowości.

rozwiń

Rata

Rata oznacza spłatę części zobowiązania, w tym także kredytu. Raty kredytu spłacane są w terminach określonych w umowie kredytowej, z zwykle co miesiąc i w określonej przez tę umowę wysokości. Do umowy o kredyt dołączany jest harmonogram spłat. Rata składa się z części, w której spłacamy kapitał kredytu, czyli cześć kwoty jaką pożyczyliśmy od banku (rata kapitałowa) oraz z części odsetkowej. Część odsetkowa raty może być wyższa lub niższa w zależności od zmian stóp procentowych. Zarówno całkowity koszt kredytu, jak i wysokość rat zależą również od tego, czy zdecydowaliśmy się spłacać kredy w ratach malejących, czy w ratach stałych, czyli annuitetowych. Płatność w ratach dotyczy nie tylko spłat kredytów czy pożyczek ale także leasingu.

rozwiń

Rata kredytu

Rata kredytu jest to regularna, najczęściej comiesięczna spłata części zaciągniętego kredytu. Liczba, wysokość poszczególnych rat oraz harmonogram spłaty są ustalany w umowie kredytowej. Rata kredytu składa się z części odsetkowej oraz części kapitałowej. Kredyt można spłacać w dwóch rodzajach rat – malejących lub annuitetowych (równych, stałych). Od wyboru typu rat zależy ostateczny koszt kredytu.

rozwiń

Raty annuitetowe

Raty annuitetowe to inaczej raty stałe albo równe. Gdy spłacamy kredyt w ratach annuitetowych kapitał kredytu i należne bankowi odsetki dzielone są na liczbę rat. Raty są wprawdzie równe, ale ich części równe nie są. Ponieważ przy pierwszej racie spłacamy odsetki od całego kapitału, część odsetkowa raty jest wyższa, a część kapitałowa znacznie mniejsza. Pod koniec spłaty proporcje te się zmieniają. Ponieważ zaczynając spłaty, spłacamy znacznie mniej kapitału kredytu, a więcej odsetek, kapitał spłacany jest wolniej, a jest on stale oprocentowany. W ten sposób w całym okresie spłaty kredytu płacimy znacznie więcej odsetek niż gdybyśmy od początku spłacali więcej kapitału, jak w przypadku rat malejących. Raty annuitetowe w porównaniu z malejącymi powodują, że łączny koszt kredytu jest wyższy, ale wysokość spłat jest przez cały okres taka sama. Choć raty annuitetowe nazywamy stałymi lub równymi, część odsetkowa może się zmieniać w okresie spłat kredytu w zależności od zmian oprocentowania, a więc stóp procentowych.

rozwiń

Raty malejące

Raty malejące polegają na tym, że kapitał kredytu dzielony jest na liczbę rat do spłaty, a każda rata składa się ze stałej spłaty kapitału i zmiennej części odsetkowej. Ponieważ na początku do spłaty jest cały kapitał, część odsetkowa raty jest najwyższa. W miarę jak spłacamy kapitał, część odsetkowa maleje, stąd nazwa tego systemu spłat. Ostatnie raty składają się niemal wyłącznie z części kapitałowej. Raty malejące są mniej popularne niż raty stałe, choć powodują, że całkowity koszt kredytu jest niższy. Ponieważ początkowe raty malejące takiego samego kredytu i na taki sam okres są znacznie wyższe niż w przypadku rat annuitetowych, kredytobiorca musi mieć większą zdolność kredytową.

rozwiń

Realna stopa procentowa

Realna stopa procentowa to oprocentowanie pomniejszone o inflację. Realną stopę procentową wylicza się według specjalnego wzoru, ale w uproszczeniu można przyjąć, że od nominalnego oprocentowania trzeba odjąć inflację. Oprocentowanie naszego depozytu złożonego rok temu w banku wynosiło na przykład dwa procent. To było jego nominalne oprocentowanie. W sytuacji gdy mamy deflację i ceny w ciągu roku zmniejszyły się o 0,5 proc., realna stopa procentowa naszego depozytu wyniosła 2,5 proc. (a licząc dokładnie według wzoru nieco ponad 2,51 proc.). Gdybyśmy jednak złożyli depozyt na 2 proc., a ceny wzrosłyby o 1 proc., nasza realna stopa procentowa wyniosłaby także 1 proc. (dokładnie 0,99 proc.). Tak samo liczymy realną stopę procentową w przypadku kredytów. Może się zdarzyć, że realna stopa procentowa jest ujemna, to znaczy oprocentowanie nominalne jest niższe od inflacji. Taka sytuacja motywuje do szybkiego wydawania pieniędzy, a nie do oszczędzania. Gdy realna stopa procentowa jest wysoka – zachęca żeby oszczędzać.

rozwiń

Recesja

Recesja to spadek aktywności gospodarczej i obniżenie się wartości towarów i usług wytwarzanych przez gospodarkę. Wzrost gospodarczy jest ujemny, a PKB się kurczy. Kiedy spadek PKB następuje przez dwa kwartały z kolei, mówimy, że wystąpiła „techniczna recesja”. Przyczyny recesji są bardzo różne. Czasem jej początkiem jest pęknięcie bańki spekulacyjnej, jak to stało się w Japonii na przełomie lat 80. i 90. zeszłego stulecia, po czym kraj ten popadł w wieloletnią recesję. Przyczyną recesji może być też silne zmniejszenie się popytu, wynikające ze zubożenia społeczeństwa, jak to jest obecnie w kilku państwach strefy euro. W czasie recesji produkcja przemysłowa się zmniejsza, rośnie bezrobocie, maleją dochody. Walka z recesją jest bardzo trudna. Część ekonomistów uważa, że konieczne są wówczas interwencje państwa w gospodarkę, czyli zwiększenie wydatków publicznych, podobnie jak wyglądało to w czasach walki USA z Wielką Depresją. Problem w wielu krajach strefy euro polega na tym, że są one bardzo wysoko zadłużone i nie mogą wygospodarować więcej pieniędzy na wydatki publiczne.

rozwiń

Restrukturyzacja zadłużenia

Restrukturyzacja zadłużenia następuje wtedy, gdy osoba lub firma utraci płynność na dłuższy czas i jest prawdopodobne, że nie będzie mogła się wywiązywać ze swoich zobowiązań. Można rzecz jasna powiedzieć: „niech w takim razie upadnie, wierzyciele zlicytują jej majątek i odzyskają to, co pożyczyli”. Nie takie to proste, zwłaszcza w czasach kiedy koniunktura jest słaba i za majątek upadającej firmy można niewiele uzyskać. Również taki majątek, jak nieruchomości wart jest znacznie mniej niż jeszcze kilka lat temu. Jakie korzyści można mieć z tego, że nasz dłużnik upadnie, a my odzyskamy najwyżej 10 proc. tego, co mu pożyczyliśmy? Lepszym rozwiązaniem jest restrukturyzacja zadłużenia, na przykład rozłożenie spłat zadłużenia na dłuższy czas. Czasem bywa również tak, że w wyniku restrukturyzacji zadłużenia wierzyciele odzyskują tylko część długu. Niestety, każda działalność gospodarcza, w tym również pożyczanie pieniędzy, wiążę się z ryzykiem. Od 2016 roku zaczyna obowiązywać Prawo restrukturyzacyjne, które dużo większe znaczenie przywiązuje do restrukturyzacji zadłużenia, żeby zadłużona firma mogła dalej funkcjonować i spłacać zobowiązania w przyszłości. Doprowadzenie dłużnika do upadłości już całkowitą ostatecznością.

rozwiń