Czy na kryzysie można zarobić?

Niektóre książki prowokują do myślenia bardziej niż inne. A zwłaszcza te, w których treść wygrywa z formą. Właśnie taka jest miniaturowa wręcz pozycja, autorstwa Petera Apaniusa, nosząca znamienny tytuł "Zyskaj na kryzysie"¹. Autor skompilował tę broszurkę z haseł, sloganów, konceptów, z zamiarem dotarcia do sedna problemu kryzysu. A jest nim, według autora, to, jak go traktujemy. Przyjrzyjmy się więc niektórym hasłom wysuwanym przez Apaniusa.

"Jeśli to, co robisz, odnosi dobry skutek, rób tak dalej"² - brzmi jedna z rad autora. Jak dla mnie zbyt ogólnie powiedziane, by można z tego rodzaju wskazówek zrobić praktyczny użytek. I to jest główny zarzut dla tego typu publikacji. Dają jedynie krótkotrwały zastrzyk motywacji. Co prawda dla jednych to i tak dużo, gdy muszą na co dzień zmagać się z masą problemów. Ale równie dobrze taka sugestia może okazać się mentalną pułapką. Bo jeśli przedsiębiorca dalej inwestuje w firmę, bierze kredyty i leasingi (dotychczas tak robił z dobrym skutkiem, czyli firma się świetnie rozwijała), podczas gdy na horyzoncie majaczy zmiana paradygmatu całej branży, to tego typu hasło - "jeśli to, co robisz, odnosi dobry skutek, rób tak dalej" - jest wręcz niebezpieczne i szkodliwe. Apeluję więc o zdrowy rozsądek i wzywam do szukania więcej niż jednej przyczyny dla każdej rozpatrywanej sytuacji, by wyrobić w sobie nawyk bardziej całościowego analizowania.

O wiele bardziej cenna wydaje się inna sentencja, brzmiąca w skrócie tak: "w reakcji na trudną sytuację, zrób coś innego, coś, czego jeszcze nie robiłeś"³. Autor sugeruje, by zanotować trzy pierwsze myśli, jakie przyjdą nam do głowy w nagłej sytuacji kryzysowej, z radą i ostrzeżeniem, by ich nie wcielać w życie. Trudno tu nie przyznać racji Apaniusowi. Faktycznie, mamy tendencję do nawykowego powtarzania naszych zachowań, a gdy przychodzi nam zmierzyć się z wielkim problemem, działamy po staremu. Jakby nic się nie zmieniło. Firma upada, a my bronimy naszego status quo za wszelką cenę, zwiększając inwestycje i zamówienia. Tracimy pieniądze na giełdzie (jako skutek naszej niewiedzy i braku szczęścia), więc inwestujemy jeszcze większe kwoty, by odrobić straty. Otwieramy sklepy w lokalizacjach, które stawiają nas z góry na pozycji przegranych. Otwieramy firmy w branżach, które chylą się ku upadkowi, albo w których panuje nadmierna konkurencja. I tak bez końca. A powinniśmy działać wbrew trendom, nieschematycznie, innowacyjnie.

W innym miejscu znajdziemy ostrzeżenie, że "wszelkie kłopoty najpierw do ciebie mówią delikatnie i czule, dlatego słuchaj symptomów, nawet najmniejszych"⁴. Niby banał, ale w zestawieniu z innymi hasłami, które przypominają nam o podstawach, brzmi mocno i wyraziście. Duże kryzysy mają przecież gdzieś swój początek. A kryjące się za nimi przyczyny są często bagatelizowane, a nawet celowo pomijane w planach rozwojowych czy finansowych.

"Nie posłuchasz" - grzmi Apianus - to "pojawi się dudnienie, a potem kryzys"⁵. Dlatego, jak wskazuje kolejna sugestia, lepiej "serwisować siebie i swoje otoczenie". Najlepiej zgodnie z instrukcjami, które już ktoś za nas przygotował. To kolejne trafne spostrzeżenie. W wielu sytuacjach, zwłaszcza tych związanych z biznesem i finansami, mamy do wykorzystania ogromny zasób wiedzy, co robić, by zwiększyć szanse na finalny sukces, i czego nie robić, by zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Nikt nie da nam oczywiście gwarancji sukcesu w jakiejkolwiek dziedzinie, ale wiele osób - doświadczeni przedsiębiorcy, mentorzy, coachowie - może nam wskazać dobre strategie, które w większości sytuacji biznesowych okażą się skuteczne.

Ta niewielka książeczka ma więcej plusów niż minusów, i z tego względu warto po nią sięgnąć. Krótkie, zwięzłe hasła, co prawda ocierają się o banał, ale zestawione razem stanowią dobry punkt wyjścia do wdrożenia śmiałej zmiany. A ta z kolei powinna przynieść nam więcej korzyści niż uparte pozostawanie w sytuacji porażki, zgodnie z zasadą "może być już tylko lepiej".

• A w konsekwencji może uda nam się też w końcu zarobić na kryzysie, gdy uporamy się z nim i zaczniemy nowy projekt, nowe życie?

Wojciech Głąbiński

• Wojciech Głąbiński

  Niezależny autor specjalizujący się w edukacji finansowej. Ponadto pisze o najnowszych odkryciach naukowych z takich dziedzin jak ekonomia behawioralna, neuroekonomia czy psychologia pieniądza. Autor poradnika finansowego "Ekonomia Przetrwania" (Złote Myśli, 2010), obecnie prowadzi dwa blogi: www.edukacjafinansowadlarodzicow.pl oraz www.ekonomiaprzetrwania.pl.

Źródła:

1. Zyskaj na kryzysie. Nudziarze zawsze przegrywają, Peter Apianus, G+J, 2009.
2. ibidem, str. 30.
3. ibidem, str. 56.
4. ibidem, str. 24.
5. ibidem, str. 25.

Czytaj także:

Regres do średniej i jego pułapki

Znane i nieznane pułpaki psychologii popularnej

Mistrzowska lekcja zarządzania ryzykiem