Światowy Dzień Braille’a – rocznica powstania alfabetu Braille’a

4 stycznia to Światowy Dzień Braille’a – najbardziej popularnego na świecie pisma dla niewidomych i słabowidzących. Stosuje je również PKO Bank Polski w bankomatach dostosowanych do potrzeb osób, które straciły wzrok lub u których doszło do znacznego jego pogorszenia.

Louis Braille urodził się we francuskiej wsi Coupvray 4 stycznia 1809 r. Jako dziecko widział. W wieku 3 lat uległ wypadkowi w warsztacie ojca. Doszło do zakażenia, z którym nie poradziła sobie ówczesna medycyna. Po dwóch latach od tego zdarzenia – stracił wzrok. Mimo trudności, Braille jako dziecko i nastolatek kształcił się pod okiem swoich rodziców i przyjaciół rodziny. Podobno nauczył się alfabetu w domu, poznając dotykiem kształty liter zrobionych z wbitych w deskę gwoździ tapicerskich.

Stworzony przez niego w późniejszym czasie alfabet dla niewidomych oparty jest na wojskowym systemie umożliwiającym odczytywanie rozkazów w ciemności, który oparty był na 12 wypukłych punktach. Brajlowski alfabet wykorzystuje 6 punktów. Ułożone są one w dwóch kolumnach po trzy w każdej. Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1,2,3, zaś prawą stanowią punkty: 4,5,6. W sumie daje to możliwość zapisu sześćdziesięciu trzech znaków. Dziś istnieje kilka uzupełniających systemów zapisu brajlowskiego alfabetu: matematyczny, chemiczny, fizyczny i muzyczny.

PKO Bank Polski w 2010 r. uruchomił pierwszy bankomat dostosowany do potrzeb osób, które straciły wzrok lub u których doszło do znacznego jego pogorszenia. Urządzenie zostało zainstalowane w Laskach w pobliżu ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej prowadzonego przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi.

– Najlepszymi bankomatami są urządzenia wyposażone w funkcje podłączenia słuchawek. Takie, które instruują i podpowiadają, jak skorzystać z ich funkcji. Inskrypcje w języku Braille'a umieszczone na klawiszach czy obudowie są ważne, ale nie mogą być jedynymi wskazówkami, bo coraz mniejsza liczba osób go używa – zauważa Jan Gawlik, prezes spółki Tono Praca, organizującej miejsca pracy dla osób niewidomych i niedowidzących.

PKO Bank Polski sukcesywnie rozwija swoją sieć urządzeń samoobsługowych. Liczba bankomatów wynosi obecnie 3206 sztuk. Wychodząc naprzeciw potrzebom osób słabowidzących i niewidomych, Bank sukcesywnie zwiększa liczbę urządzeń wyposażonych w moduły audio. Obecnie jest już ponad 1700 takich maszyn. Bankomaty z tym modułem wyposażone są w gniazdo słuchawkowe z regulacją głośności oraz oprogramowanie do przekazywania komunikatów głosowych opisujących przebieg operacji i sposób obsługi.

Do użycia tej funkcji niezbędne jest posłużenie się słuchawkami, za pomocą których osoba korzystająca z bankomatu słyszy komunikaty głosowe prowadzące ją krok po kroku w trakcie transakcji. Wykonywanie operacji za pomocą komunikatów audio powoduje zablokowanie ekranów wyświetlanych przy realizacji standardowych transakcji poprzez wygaszenie ekranu lub wyświetlenie grafiki z logo PKO Banku Polskiego. Takie rozwiązanie sprawia, że osoby postronne nie widzą, jaką operację wykonuje klient korzystający w danej chwili z bankomatu oraz zapewnia osobom niewidomym i słabowidzącym większą dyskrecję i poczucie bezpieczeństwa. Napisy w języku Braille'a są umieszczone na klawiszach funkcyjnych przy klawiaturze, a także przy czytniku, drukarce potwierdzeń i w miejscu odbioru gotówki.

Pomysłów na dostosowanie urządzeń i programów bankowych do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących jest znacznie więcej. – PKO Bank Polski sukcesywnie wymienia wyeksploatowane urządzenia pozbawione tej funkcji na nowe, które posiadają moduły audio. Sama wypłata gotówki w bankomacie, dzięki usłudze IKO, możliwa jest również za pomocą telefonu komórkowego – mówi Zbigniew Jancewicz, kierownik zespołu w Departamencie Sieci i Optymalizacji Procesów PKO Banku Polskiego.

Jan Gawlik dodaje, że większość z nas posługuje się smartfonami oraz dedykowanymi aplikacjami. To również przyszłość bankowości dla niewidomych i niedowidzących. Aplikacja mobilna IKO, serwis telefoniczny oraz bankowość elektroniczna zostały zaprojektowane z uwzględnieniem potrzeb osób z niepełnosprawnościami, np. pod względem dostosowania aplikacji i serwisów do współpracy z oprogramowaniem typu OCR, z którego korzystają osoby niewidome.

Bank zapewnia także indywidualną obsługę, dostosowaną do szczególnej potrzeby klienta. Obecnie 80 proc. oddziałów jest urządzonych zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego, co daje wygodę korzystania z nich wszystkim klientom, również tym z niepełnosprawnościami. PKO Bank Polski wdrożył również pilotażową usługę tłumacza języka migowego, co pozwoli przede wszystkim zapewnić większy komfort kontaktu i zachowanie prywatności finansowej osobom niesłyszącym i słabosłyszącym. Komunikacja odbywa się online za pośrednictwem aplikacji na tablecie w oddziale.

Warto wiedzieć

• Tekst zapisany alfabetem Braille’a zajmuje nawet trzy razy więcej miejsca niż tradycyjny druk.

• Odmiany systemu Braille’a dostosowane są do niemal wszystkich języków świata.

• Współcześnie istnieje wiele podobnych do alfabetu Braille’a wypukłych systemów dla osób niewidomych.

• Nauka czytania alfabetem Braille’a wymaga przygotowania opuszków palców i ćwiczenia zmysłu dotyku.

Czytaj także:

SPiNKa – studenci za kółkiem mimo niepełnosprawności

Pasja pomaga przekraczać bariery