Coaching, jak to łatwo powiedzieć...

W ostatnich latach pojęcie „coaching” robi zawrotną karierę. Prawie każdy je słyszał, ale gorzej bywa z wiedzą, na czym on polega. Stąd wokół terminu zrodziło się wiele nieporozumień. Spróbujemy przybliżyć i ujednolicić jego rozumienie.

Większość z nas zetknęła się  z terminem „coaching” i ma własną definicję lub choćby wyobrażenie dotyczące tego, na czym on polega. Pewnie każdy też zauważył, że wokół tego pojęcia zrodziło się sporo nieporozumień. Często słyszymy, że ktoś kogoś „skołczował”, a ktoś inny został „skołczowany”. W takich przypadkach chodzi prawdopodobnie o rozmowę dyscyplinującą, a nie o coaching.  Bywa, że jest on mylony z mentoringiem lub ma być modną, marketingową nazwą dla szkoleń, instruktaży, konsultacji bądź doradztwa. 

Coach to obecnie osobny zawód. Jednak podobnie jak wiele osób, nie będąc kucharzami, potrafi przyrządzić wspaniałe danie, tak i wielu menedżerów, nie będąc zawodowymi coachami, może poznać i stosować niektóre zasady i metody coachingu. Umiejętności te są bardzo wartościowym narzędziem rozwijania podwładnych. Zawodowi coachowie również posługują się różnymi wyjaśnieniami pojęcia „coaching”. Wspólne w ich rozumieniu jest jednak zawsze to, że coaching to działania wspierające drugą osobę w osiąganiu przez nią jej celów, a także w dokonaniu korzystnej, długofalowej zmiany. W przypadku menedżerów niebędących profesjonalnymi coachami możemy mówić o tzw. zarządzaniu coachingowym, czyli takim, w którym wykorzystuje się ideę, niektóre zasady i wybrane narzędzia coachingu.

Najważniejsze zasady

Przyjrzyjmy się najważniejszym warunkom, jakie muszą być spełnione, aby można było mówić o coachingu.  Odnoszą się one w równym stopniu do zarządzania coachingowego.

1. Coaching jest procesem, a nie jednorazowym spotkaniem
   
   Rozmowy z menedżerem-coachem są dla pracownika kołem zamachowym dla pozytywnej zmiany, ale potrzeba czasu i refleksji, aby wypracować najbardziej efektywne sposoby działania umożliwiające osiąganie celów, zmianę nawyków czy utrwalenie nowych, skuteczniejszych sposobów postępowania. Zmiana, która dokonuje się w takim procesie jest trwała, w przeciwieństwie do zwykle tymczasowej zmiany, będącej odpowiedzią na jednorazową interwencję przełożonego.
   
   
2. Coaching jest metodą wspierania w osiąganiu celów
   
   Jeśli coach jest przełożonym, to pokusa wskazania podwładnemu celu coachingu wydaje się oczywista. Nie jest to dobry pomysł. Jego pomoc w określaniu kierunku zmiany jest bardzo cenna, jednak w tym przypadku konkretny cel stawia sobie sam zainteresowany. Nigdy bowiem nie osiągnie celu, którego wcale nie pragnie. Menedżer zarządzający w sposób coachingowy doprowadza do znalezienia przez pracownika własnych celów oraz prowadzących do niego dróg i robi to najczęściej poprzez:
   
   - stawianie inspirujących pytań,
   - pokazywanie spraw z różnych perspektyw,
   - zachęcanie i motywowanie do podejmowania nowych działań i wyzwań,
   - przekazywanie tzw. feedbacku (swojego punktu widzenia na sposoby działania podejmowane przez coachowanego; bez oceniania).
   
   Jednak pamiętajmy: sam feedback, chociaż bardzo cenny w kierowaniu ludźmi, to jeszcze nie coaching!
   
   
3. Coaching bazuje na potencjale coachowanego
   
   Ta zasada oznacza, że osoba coachowana nie otrzymuje gotowych rozwiązań, a raczej poszukuje ich wspólnie z coachem, wykorzystuje znane sobie rozwiązania do nowych sytuacji, rozważa z jakich zasobów własnej wiedzy i umiejętności może skorzystać i jak ją uzupełnić. Można oczywiście włączyć do tego procesu element doradztwa, np. wskazanie możliwych dróg dojścia do celu albo element mentoringu, np. podzielenie się swoim doświadczeniem. Jednak i w takich przypadkach należy traktować to jako inspirację dla coachowanego, pozostawiając jemu wybór określonego działania.
   
   
4. Coaching opiera się na dobrej, partnerskiej relacji
   
   Oznacza ona przede wszystkim wzajemne zaufanie, dobre intencje, szacunek, uczciwość oraz dyskrecję. Relacja taka sama w sobie ma „siłę sprawczą”, bo otwartość i poczucie bezpieczeństwa, jakie zapewnia menedżer, jest warunkiem ważnych odkryć dokonywanych przez osobę coachowaną. Coaching nie jest możliwy bez tak rozumianego partnerstwa.

Dla kogo korzystny

Powyżej omówione atrybuty coachingu nie wyczerpują tego pojęcia, ale charakteryzują go w wystarczający sposób, aby zdecydować czy i komu można zaproponować tę metodę rozwoju. Czy coaching jest dla wszystkich,? Elementy coachingowego zarządzania warto wykorzystywać w odniesieniu do wszystkich pracowników, jednak najwięcej skorzystają z niego osoby, które:

• są gotowe na odbiór informacji zwrotnej
• lubią eksperymentować i podejmować wyzwania
• mają świadomość tego, co chcą zmienić
• cechuje ich autorefleksja i potrzeba doskonalenia
• uznają, że mają wpływ na siebie i swoje działania

Coaching to przecież nie perpetuum mobile, uniwersalny sposób rozwoju dla każdego i w każdym przypadku. Gdy potrzebne jest zdobycie wiedzy na jakiś temat, lepsze efekty przyniesie instruktaż, szkolenie lub choćby samodoskonalenie poprzez odpowiednią lekturę. Ale jeśli pracownik już tę wiedzę posiada, lecz z jakichś powodów jej nie wykorzystuje, coaching może być dla niego bardzo dobrą propozycją.

Zenona Mazuś-Bodokanis
Ekspert PKO Banku Polskiego

Czytaj także:

Pokolenie Y stawia na innowacyjnych pracodawców

Pracownicy a sukces firmy