Szable, szpady i florety w dłoń! Krótka historia szermierki i fechtunku

Od chwili, gdy broń biała zeszła z pól bitewnych, stała się rozrywką kształtującą ciało i ducha. Początki szermierki sportowej sięgają przełomu XIX i XX wieku. Dyscyplina ta niezwykle dynamicznie rozwijała się w tym czasie w Polsce. Dzięki temu nasi zawodnicy znaleźli się w pierwszej piątce najlepszych na świecie!

Od pojedynku na śmierć i życie do szermierki jako sportu olimpijskiego

Gdy podczas wojen zaczęto powszechnie stosować broń palną, a szable, szpady i rapiery stały się elementem ozdobnym lub ceremonialnym, popularne stały się pojedynki. Nie tylko wśród mężczyzn broniących honoru – walczyły również kobiety. W końcu XIX wieku narodziła się szermierka sportowa, która zaadaptowała zasady stosowane wcześniej w ćwiczeniach i walkach na broń ostrą. – Szermierka to nie tylko nauka posługiwania się bronią białą. To również element kształtujący osobowość. Ta dyscyplina posiada wiele walorów edukacyjnych i wychowawczych, stąd rodzice tak chętnie zapisują do szkółek swoje pociechy – opowiada Marek Poznański, prezes Polskiego Związku Szermierczego.

Przykład? Szermierka ma wpisane w regulamin pewne formy grzecznościowe. Przed i po walce zawodników obowiązuje powitanie i pożegnanie zobrazowane odpowiednimi ruchami broni (tzw. przywitanie szermiercze). Po zakończonym pojedynku zawodnicy mają obowiązek podania sobie dłoni (ręki nieuzbrojonej). – W związku z historyczną tradycją oficjalnym językiem na międzynarodowych zawodach szermierczych jest francuski, w którym sędziowane są walki, sporządzane protokoły, wydawane licencje zawodnicze – dodaje Marek Poznański.

Dyscyplina olimpijska od 121 lat

Od 1896 roku szermierka jest jedną z pięciu dyscyplin sportowych (obok gimnastyki sportowej, kolarstwa, lekkoatletyki i pływania), które rozgrywane były na wszystkich nowożytnych igrzyskach olimpijskich. Szermiercza konkurencja szpady jest także jedną z konkurencji w pięcioboju nowoczesnym. Od 1896 roku trzy kraje – Francja, Włochy i Niemcy – dzieliły większość medali olimpijskich. Do szermierczej czołówki krajów z Europy zachodniej dołączyły Węgry, które mają długą tradycję w szabli, ZSRR (dziś Rosja), Polska i Rumunia.

Szermierka dziś

Na przestrzeni ponad 100 lat szermierki sportowej, na dużych wydarzeniach sportowych pojawiły się nowoczesne technologie, pozwalające w efektywniejszy sposób rozstrzygać pojedynki szermiercze. Ewolucji ulegała broń szermiercza. Na końcu klingi szpady i floretu znajduje się punta (kolec), która po naciśnięciu powoduje zamknięcie obwodu elektrycznego, umożliwiające rejestrowanie trafień. W szabli nie ma punty. Zastępuje ją przewód elektryczny mocowany do gniazdka połączonego z przewodem noszonym przez zawodnika. Dzięki temu w trakcie każdego trafienia o określonej przepisami sile, sędziowie i kibice są informowaniu o zdobytym punkcie.

Sukcesy Polaków

Polska na przestrzeni dziesięcioleci zdobywała najwyższe noty i budowała na szermierce pozycję naszego sportu na arenie międzynarodowej. Polacy wygrywali, stawali na podium podczas wszystkich najważniejszych zawodów świata – we wszystkich rodzajach broni i kategoriach wiekowych. Były to zarówno sukcesy indywidualne, jak i drużynowe.

Za najlepszego polskiego szablistę uznaje się  Jerzego Pawłowskiego, sześciokrotnego olimpijczyka. Startował on we wszystkich igrzyskach w latach 1952 – 1972. Był pięciokrotnym medalistą olimpijskim i osiemnastokrotnym medalistą mistrzostw świata. Zdobył tytuł najlepszego szablisty wszechczasów w klasyfikacji FIE (Międzynarodowej Federacji Szermierczej) oraz drugie miejsce w klasyfikacji światowej wszystkich broni. Za jednego z najbardziej wszechstronnych polskich szermierzy uważa się także Ryszarda Parulskiego. Trzykrotnie brał on udział w igrzyskach olimpijskich (1960, 1964 i 1968), dwa razy zdobywając na nich medale. Aż dziesięciokrotnie szermiercze mistrzostwa świata kończył na podium. W 1963 roku uznany został najlepszym polskim sportowcem w plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. Dokładnie 40 lat później, w 2003 roku cieszyliśmy się z sukcesu Sylwii Gruchały, Anny Rybickiej, Magdaleny Mroczkiewicz oraz Małgorzaty Wojtkowiak, które po raz pierwszy w historii naszego kraju zdobyły drużynowy złoty medal mistrzostw świata we florecie.

Sukcesy pracownika PKO Banku Polskiego  

Rok 2016 w szermierce należał do Dariusza Pendera. Pracownik PKO Banku Polskiego podczas igrzysk olimpijskich w Rio de Janeiro, wraz z Kamilem Rzęsą i Michałem Nalewajkiem, zdobył brązowy medal w drużynowym turnieju szpadzistów. Ponadto wspólnie z Michałem Nalewajkiem i Jackiem Gaworskim wrócili ze srebrnym krążkiem w szermierce na wózkach. Dariusz Pender to wybitny szermierz, zwycięzca XVI edycji Pucharu Świata „Szabla Kilińskiego”. Debiutował na igrzyskach w 2000 roku. Triumfował też podczas mistrzostw świata, w których zdobył łącznie dziewięć medali, a na najwyższym stopniu podium stawał aż cztery razy. Sześciokrotnie odbierał honory na mistrzostwach Europy. Cieszy się on też niemałą popularnością. Także w 2016 roku, zajął 3. miejsce w Plebiscycie na Najlepszego Sportowca Warszawy, w kategorii Najlepszy Niepełnosprawny Sportowiec. W 2014 roku Dariusz Pender zdobył zaszczytny tytuł Najlepszego Niepełnosprawnego Sportowca Warszawy, a w Plebiscycie 40-lecia na 10 Najwybitniejszych Sportowców z Niepełnosprawnością, Medalistów Igrzysk Paraolimpijskich w latach 1972–2012 zdobył 2330 głosy, deklasując równie wybitną Natalię Partykę i wygrywając pierwszy etap.

Bartłomiej Pobocha

Turniej Niepodległości na Stadionie Narodowym

11 i 12 listopada na Stadionie Narodowym zapraszamy na „Tureniej Niepodległości” z udziałem dzieci i młodzieży. Ideą wydarzenia jest kultywowanie pamięci o narodowej tradycji oręża polskiego. Wstęp wolny. Partnerem wydarzenia jest PKO Bank Polski

Czytaj także:

Turniej Niepodległości na Stadionie Narodowym

Dariusz Pender w teledysku