Papież awangardy w Warszawie

Już w latach 20. ubiegłego wieku przewidywał, że niebawem ludzie będą komunikować się ze światem za pomocą niewielkich urządzeń mieszczących się w kieszeni – Tadeusz Peiper. Polski poeta, teoretyk sztuki i krytyk literacki, zafascynowany cywilizacją był jedną z najbardziej wpływowych postaci europejskiej awangardy i sztuki nowoczesnej lat 20. i 30. ub. wieku. W Muzeum Narodowym w Warszawie trwa wystawa „Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie”.

Tadeusz Peiper urodził się 3 maja 1891 roku w podkrakowskim Podgórzu. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a później prawo w Berlinie. Kiedy wybuchła I wojna światowa, przebywał we Francji, skąd wyjechał do Hiszpanii. Zarówno w Paryżu, jak i Madrycie zetknął się z wpływowym środowiskiem artystów. Wkrótce należał do najważniejszych postaci madryckiej awangardy. W 1921 roku wrócił do Krakowa, gdzie, wykorzystując swoją rozległą wiedzę, europejskie doświadczenia i kontakty, stał się odważnym kreatorem nowych idei. Śmiało wypowiadał się w dziennie literatury, teatru, filmu, filozofii, a nawet mody. Angażował w dyskusje na tematy społeczne, polityczne i cywilizacyjne. Był wybitnym myślicielem i wizjonerem. Fascynowały go m.in.: język, nowoczesność, cywilizacja i technika - wierzył w umiejętność odnalezienia się człowieka w świecie maszyn. - Już w latach dwudziestych XX wieku przewidywał, że niedługo będziemy mieć stałą bezpośrednią komunikację z całym światem, za sprawą urządzenia mieszczącego się w kieszonce kamizelki... – twierdzi dr Jarosław Fazan, historyk literatury.

Peiper był poetą, teoretykiem sztuki, krytykiem literackim i teatralnym, wybitnym umysłem, badaczem idei a także tłumaczem, np. przełożył na język hiszpański „Chłopów” Władysława Reymonta. Powszechnie znany jest jako założyciel czasopisma „Zwrotnica” (1922) oraz autor sloganu „3M: Miasto, masa, maszyna”, które stało się mottem polskiej awangardy. Polską kulturę skierował na tory nowoczesności. I choć najaktywniej działał w latach 20. XX wieku, był papieżem awangardy jednej generacji, to inspirował całe pokolenia twórców różnych dziedzin. Zmarł osamotniony, 9 listopada 1969 roku w Warszawie.

Jak rozległe były wpływy wybitnego umysłu i osobowości Peipera i na, jak wiele dziedzin promieniował geniusz awangardy, obrazuje wystawa w Muzeum Narodowym: „Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie”. Ekspozycja pod patronatem PKO Banku Polskiego potrwa do 6 września.

Czytaj także: PKO Bank Polski mecenasem wystawy „Papież awangardy. Tadeusz Peiper…”

Odwiedzając Muzeum Narodowe, można na wiele sposobów poznać Tadeusza Peipera, bliskie mu idee, związanych z nim artystów, miejsca, jego otoczenie i atmosferę. Wystawie towarzyszy wiele atrakcji i wydarzeń, m.in. czwartkowe i niedzielne wykłady, tematyczne spotkania czy spacery po Warszawie śladami międzywojennej awangardy. Część wydarzeń będzie tłumaczona na język migowy.

Przygotowano też warsztaty: rodzin z dziećmi oraz dla młodzieży. Artystycznym eksperymentem będzie z pewnością namalowanie pejzażu ze słów i ułożenie ludzkiej sylwetki z figur geometrycznych.

Podczas wykładów i spotkań będzie się można dowiedzieć m.in. jaką muzykę lubił Peiper albo o tym, że symbolem sportowego ideału awangardy był… atleta. Nie zabraknie też wątków edukacyjnych, dzięki którym zgłębimy wiedzę na temat awangardowych ugrupowań i przeświecających im idei, a także fascynacji cudami techniki, wynalazkami i technologiami, o czym będzie mowa podczas wykładu „Od krzemienia do smartfona”.

Podczas tematycznych spacerów odwiedzimy m.in. lokale związane z warszawską awangardą artystyczną: klub Pod Picadorem, cukiernię Semadeniego, autosalon Laurin & Klement, a także Saską Kępę, gdzie do dziś stoi podwójny dom, zaprojektowany przez awangardowych architektów. Pod hasłem „Maszyna do mieszkania” odwiedzimy Żoliborz, dzielnicę w której powstało wiele domów zaprojektowanych przez małżeństwo Barbarę i Stanisława Brukalskich.

To tylko część atrakcji kompleksowo przygotowanej wystawy w Muzeum Narodowym. Szczegółowy plan na stronie MN.

Ewa Maciejewska
PKO Bank Polski

Czytaj także:

Wspaniali i nikczemni, niezwykli i szaleni – wystawa „Nowy poczet władców Polski”