Akcja propagandowa Pocztowej Kasy Oszczędności „Oszczędzajcie”

„Drobne na pozór oszczędności jednostek wytwarzają bogactwo czyli dobrobyt narodowy. Z drugiej znowu strony, rozrzutność jednostek powoduje zubożenie narodu. Tym więc sposobem ludzie oszczędni stają się dobroczyńcami ogółu, marnotrawni zaś są ogółu tego wrogami”.

Samuel Smiles (1812-1904)

31 października 1924 r. kończyły się obrady I Międzynarodowego Kongresu Oszczędnościowego w Mediolanie. W wydarzeniu tym brało udział ponad 7000 instytucji oszczędnościowych z 27 państw. Wśród nich znajdowali się także liczni przedstawiciele polskich kas oszczędności. Idea oszczędzania wniknęła w Polskie struktury.

W tym samym roku Pocztowa Kasa Oszczędności rusza z akcją propagandową na szeroką skalę. Zakończenie światowego konfliktu doprowadziło do chęci ustabilizowania gospodarki wielu narodów, w tym także odrodzonej Rzeczpospolitej. Oszczędzanie stało się kluczowym hasłem kolejnych lat. Stąd pomysł PKO, by przekonać obywateli do chęci tworzenia oszczędności. W założeniu Biura Zjazdów Instytucji Oszczędnościowych w Polsce oszczędność jest zagadnieniem o „pierwszorzędnym znaczeniu państwowym, społecznym i obywatelskim” (sprawozdanie PKO z 1927 r.).

Pocztowa Kasa Oszczędności szybko rozpoczęła propagowanie akcji „Oszczędzajcie”. Pojawiły się pierwsze artykuły w prasie codziennej oraz branżowej (nawet fabularyzowane), również w wydawnictwach zagranicznych. W wielu miejscach użyteczności publicznej (np. urzędy, szkoły, samorządy, budynki wojska, sądów) na ścianach zawisły plakaty i reklamy. W sprawozdaniu PKO z 1932 r. możemy znaleźć informację o przeprowadzonym konkursie pt. „Najoszczędniejsza Pracownica Domowa”. Wychodzono z założenia, że jeśli w domu oszczędza kobieta, wtedy oszczędzają pozostali domownicy – mąż, dzieci etc.

Warto przytoczyć np. teksty Mieczysława Czerwińskiego, który publikował artykuły oraz wiersze propagandowe dla PKO:

Rozpoczęto obchody Dnia Oszczędności. W „Czasopiśmie Kas Oszczędności” z 1933 r. znajduje się program obchodów tego dnia w Poznaniu. Zaplanowano m.in. koncerty, konkursy, loterie oraz przejazdy tramwajem z hasłami oszczędnościowymi udekorowanym w kwiaty. Podobnie było w innych miastach Polski, także w Warszawie. 

Naczelne hasło kampanii brzmiało „pewność i zaufanie”. Dowodem zainteresowania obywateli oszczędzaniem niech będą statystyki. W 1924 r. oszczędzających było około 58 tys., z kolei na początku lat 30. XX wieku liczba ta wzrosła do prawie miliona (953 tys.). Bardzo dużym powodzeniem cieszył się film pt. „Będzie lepiej” emitowany w 1936 r. w ramach akcji filmowej. Bezsprzecznie kampania ta tworzyła świadomość narodowo-gospodarczą poprzez propagowanie idei oszczędzania jako ważnego elementu mentalności narodowej.

Bartłomiej Gajek

Przypisy ikonografii:

– plakat – Polski plakat propagandowy dwudziestolecia międzywojennego, oprac. Monika Schmeichel-Zarzeczna, Lublin 2014.

– wiersze M. Czerwińskiego – Przegląd Oszczędnościowy, nr 3, 1934.

– artykuł M. Czerwińskiego – Przegląd Oszczędnościowy, nr 3, 1934.

Czytaj także:

Logo Śliwki – skarbonka PKO

„Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918” – to ostatnia szansa, by obejrzeć wyjątkową wystawę w Muzeum Narodowym w Warszawie

Henryk Gruber – wizjoner swoich czasów