Zabytkowy gmach przy ul. Wielopole 19/21 w Krakowie

Budynek przy ul. Wielopole 19/21 w Krakowie to symbol miasta i architektury Polski lat dwudziestych ub. wieku. Do dziś zachwyca funkcjonalnością i estetyką wykonania. 90-letnia historia budynku jest nierozerwalnie związana z historią PKO Banku Polskiego.

Budynek został zaprojektowany przez wybitnego architekta krakowskiego i konserwatora z okresu dwudziestolecia międzywojennego Adolfa Szyszko-Bohusza, specjalizującego się w projektach monumentalnych budowli użytkowych. Przez ponad 20 lat kierował on odnawianiem Zamku Królewskiego na Wawelu.

Gmach przy ul. Wielopole 19/21 powstał w latach 1922-25 w miejscu pierwszego stałego kina w Krakowie; jeszcze wcześniej mieścił się tu Cyrk Edison. To jeden z najwybitniejszych przykładów modernizmu w Krakowie. Projekt Szyszko-Bohusza sprawił, że monumentalny gmach ozdobiony klasycystycznymi elementami (charakterystycznymi są otaczające go korynckie półkolumny) łączył funkcje bankowe i mieszkalne.

Najpiękniejszym pomieszczeniem budynku przy krakowskim Wielopolu jest sala kasowa: doświetlona olbrzymimi oknami, przykryta kopułą z okulusem i latarnią na szczycie. Wzorowano ją na rzymskim panteonie. Na szczególną uwagę zasługuje mosiężny zegar oraz olbrzymi, oryginalny przedwojenny żyrandol. Wykańczając wnętrza postawiono na proste, ale eleganckie rozwiązania kolorystyczne: jasny marmur kielecki zestawiony z brązowymi ornamentami i girlandami. I ta sala stanowiła centralny punkt Oddziału Banku.

Stworzenie tak dużego gmachu o dość nietypowym kształcie – zbudowanego na planie trójkąta – było wielkim wyzwaniem również pod względem doświetlania wnętrza. Architekt zdecydował się na umieszczenie w środku aż dwóch dziedzińców wewnętrznych, dzięki którym nawet do centralnie położonych pomieszczeń dochodzi światło słoneczne.

Reprezentatywną rolę oraz wagę historyczną Oddziału miały podkreślać  gabinety dyrektorskie z misternie rzeźbionymi meblami gdańskimi – przykładami wspaniałego rękodzieła.

W dyrektorskiej biblioteczce znalazły się zabytkowe broszury i biuletyny z każdego okresu działania Banku. Ciekawostką jest postać Rozrzutka – kukły, którą w czasach powojennych, wiosną, klienci wraz z pracownikami instytucji wywozili spod siedziby Oddziału nad Wisłę i topili niczym Marzannę. Formy promocji i reklamy oszczędzania oraz usług bankowych w tamtych czasach były bardzo kreatywne.

Mimo wielokrotnych zmian nazwy, budynek przy ul. Wielopole od 90. lat służył  tej samej instytucji – PKO Bankowi Polskiemu. W okresie II wojny światowej przeszedł w ręce okupanta i funkcjonował, jako Deutche Post Osten – Oddział Poczty Niemieckiej Wschód. W maju 1945 budynek został zajęty przez komendanta wojskowego miasta Krakowa i zaadoptowany na szpital dla rannych. Dopiero w kwietniu 1947 r. Bank powrócił do swojej przedwojennej siedziby na Wielopolu, która była nią do czerwca 2015 roku.

Redakcja