Opcje, czyli jak zarabiać, nie tylko, gdy rynek rośnie, ale i kiedy spada

Brak konieczności wnoszenia depozytu zabezpieczającego, teoretycznie nieograniczony zysk przy znanej maksymalnej wartości poniesionych kosztów w postaci premii opcyjnej, to główne zalety jednej z najprostszych strategii opcyjnych jaką jest nabywanie opcji kupna (w przypadku korzystnych zmian kursu instrumentu bazowego).

Opcja jest instrumentem pochodnym, który podobnie jak kontrakt terminowy, stanowi rodzaj umowy pomiędzy dwoma inwestorami, wystawcą opcji oraz kupującym opcję. Obecnie na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane są opcje (typu europejskiego) na Indeks WIG20 - ich posiadacze mają prawo wykonać opcję tylko w dniu jej wygaśnięcia.

Krok po kroku

Opcja kupna zapewnia posiadaczowi (nabywcy) prawo do nabycia danego instrumentu bazowego w dniu wygaśnięcia po z góry określonej cenie wykonania. Opcja sprzedaży natomiast zapewnia posiadaczowi (nabywcy) w dniu wygaśnięcia prawo do sprzedaży danego instrumentu bazowego. Podstawowe typy opcji: to opcja kupna (ang.: call) i opcja sprzedaży (ang.: put). Zasada ich funkcjonowania polega na tym, że każdą z nich możemy kupić lub sprzedać. Wynika z tego, że możliwe są cztery warianty zajęcia pozycji na rynku opcji: w przypadku inwestycji na wzrost kursu instrumentu bazowego kupujemy opcję call lub sprzedajemy opcję put, natomiast gdy prognozujemy spadek kursu instrumentu bazowego kupujemy opcję put lub sprzedajemy opcję call. Są to podstawowe strategie opcyjne.

Warunki rozliczenia

Zgodnie z Warunkami Obrotu Opcjami na WIG20 wykonanie opcji następuje automatycznie w dniu jej wygaśnięcia, jeżeli dla opcji kupna kurs rozliczeniowy jest wyższy od kursu wykonania, a dla opcji sprzedaży kurs rozliczeniowy jest niższy od kursu wykonania. Wystawca tego instrumentu pochodnego zobowiązany jest do wniesienia depozytu zabezpieczającego oraz utrzymywania go na poziomie gwarantującym wywiązanie się z obowiązku wobec kupującego opcję, w przypadku wykonania opcji. W dniu wygaśnięcia wystawca opcji kupna jak i sprzedaży musi przekazać nabywcy kwotę rozliczenia. Natomiast nabywca opcji nie wnosi depozytu zabezpieczającego, płaci wystawcy jednorazowo premię opcyjną.

Opcje notowane na GPW rozliczane są pieniężnie. W przypadku, gdy inwestor chce zamknąć pozycję przed terminem wygaśnięcia zajmuje na rynku pozycję odwrotną do posiadanej na danej opcji: zamykając kupno dokonuje sprzedaży opcji, a zamykając sprzedaż kupuje opcję. Opcje notowane są w systemie notowań ciągłych. Ich kurs określany jest w punktach indeksowych. Wartość jednego punktu wynosi 10 złotych. Reguły notowania tego instrumentu na GPW określa Regulamin oraz Szczegółowe Zasady Obrotu Giełdowego.

Wygaśnięcie opcji – nowe zasady

Termin wygaśnięcia danej opcji jest z góry określony i są to odpowiednio kolejne miesiące cyklu kwartalnego: marzec, czerwiec, wrzesień i grudzień. W celu wzbogacenia oferty i dalszego rozwoju rynku zmianie ulegnie standard dla opcji na indeks giełdowy WIG20. Od 18 sierpnia 2014 roku zarząd GPW wprowadza nowe terminy wygasania opcji. Oznacza to, że na rynku będą dostępne opcje wygasające w najbliższym miesiącu kalendarzowym. Inwestorzy będą mieli więcej opcji do wyboru, powinno to zwiększyć zainteresowanie tym instrumentem finansowym oraz przyczynić się do zwiększenia zarówno liczby, jak i wartości zawieranych transakcji. Dodatkowo zmienione zostaną zasady wyznaczania kursów wykonania opcji. W szczególności różnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii, jak również zasady określania minimalnej liczby dostępnych kursów wykonania.

Najbezpieczniejszy sposób

Najprostszym sposobem inwestowania w opcje - i jednocześnie charakteryzującym się względnie niskim ryzykiem - jest ich kupno. Kupując opcję call lub put inwestor otrzymuje instrument o korzystnej dla niego charakterystyce. Z jednej strony ma możliwość zrealizowania bardzo dużych zysków, z drugiej strony ma ograniczony poziom straty i jej maksymalna wartość jest od początku inwestycji znana. Oznacza to, że w przypadku korzystnych zmian instrumentu bazowego, inwestor ponosi koszt w postaci premii opcyjnej a w zamian może osiągnąć wielokrotnie wyższy zysk. W przypadku niekorzystnej zmiany kursu instrumentu bazowego maksymalną stratę stanowi zapłacona premia opcyjna.

Charakterystyczną cechą opcji - podobnie jak kontraktów terminowych - jest dźwignia finansowa, co oznacza, że przy zaangażowaniu relatywnie niewielkiej ilości środków pieniężnych, w przypadku trafnych decyzji inwestycyjnych, można osiągnąć ponadprzeciętne zyski. Natomiast w odróżnieniu od kontraktu futures opcja jest instrumentem asymetrycznym,w którym jedna ze stron, w tym przypadku jest to wystawca opcji, ponosi większe ryzyko niż strona przeciwna.

Strategie zaawansowane

Doświadczeni inwestorzy budują własne strategie inwestycyjne, tworzą zaawansowane modele pozwalające z góry określić zysk oraz minimalizować stratę biorąc pod uwagę, że rynek może w danym okresie inwestycyjnym rosnąć, spadać albo poruszać się w trendzie bocznym. Wartość opcji uzależniona jest od wielu czynników. Są to między innymi: wartość instrumentu bazowego, zmienność ceny instrumentu bazowego, czas do terminu wygaśnięcia opcji.Konstrukcja opcji pozwala na stosowanie wielu rodzajów zagrań, z zastosowaniem zaawansowanych strategii opcyjnych. Poza celami stricte inwestycyjnymi opcja może być użyta jako zabezpieczenie portfela akcji, szczególnie tych, które wchodzą w skład indeksu WIG20.

Początki nie są trudne

Aby rozpocząć inwestowanie na rynku opcji wystarczy mieć rachunek inwestycyjny w Domu Maklerskim PKO Banku Polskiego i podpisać albo aktywować aneks do umowy o świadczenie usług maklerskich dotyczący obrotu derywatami. Inwestor ma możliwość samodzielnego składania zleceń poprzez internet za pomocą platformy supermakler oraz poprzez system transakcyjny supermakler mobile działający na smartfonach.

Rozpoczynając inwestowanie w opcje warto jednak pamiętać, że:

• możliwy jest ponadprzeciętny zysk, ale również strata zainwestowanych środków,
• nie należy inwestować w ten instrument finansowy wszystkich posiadanych pieniędzy,
• na opcji można zarabiać nawet, jeżeli cały rynek spada.

• Inwestorów zainteresowanych pogłębieniem wiedzy, nie tylko z zakresu opcji, ale również innych instrumentów pochodnych, zachęcam do lektury książki "Opcje i premie opcyjne" autorstwa Johna Hulla. Zawiera ona wszelkie informacje dotyczące mechanizmów działania opcji, metod ich wyceny i zaawansowanych strategii inwestycyjnych.

Anna Brzana
Dom Maklerski PKO Banku Polskiego

Czytaj także:

Kontrakty terminowe

Trendy a inwestycje giełdowe

Alternatywa dla inwestycji w akcje

Czym są produkty strukturyzowane i na co warto zwrócić uwagę przy ich wyborze?