Psychologia pieniądza. Wyrób w sobie pomocny nawyk Odc. 3

Oszczędzanie, świadome kupowanie czy inwestowanie pieniędzy - wszystko to wymaga wysiłku. Nie jedna osoba zniechęca się już na samym początku, bo nie jest przyzwyczajona do pewnych zachowań albo działa nawykowo np. kupuje nowe ciuchy, gdy ma „doła”. Dlatego zanim dokonamy zmiany, warto wziąć się za kształtowanie sprzyjających nawyków i pozbycie tych, które przeszkadzają.

Budowanie nawyku krok po kroku

W jeden dzień Rzymu nie zbudowano. Podobnie jest z nawykiem. Potrzeba czasu, aby go wprowadzić w życie. Jeżeli grunt jest niesprzyjający (patrz: posiadamy szereg innych, szkodliwych nawyków) to musimy doliczyć dodatkowy czas na plewienie. Ile tego czasu wygospodarować? Nie ma konkretnej liczby godzin, bo wszystko zależy od zasobów danej jednostki. Niektórym proces może zająć trzy tygodnie, a innym trzy miesiące. Przy zmianie nawyku ważne jest nastawienie się na pracę długoterminową i systematyczną. Na pewno czas minie szybciej i przyjemniej, jeżeli będziemy stawiać przed sobą małe cele. W przypadku oszczędzania, nie zakładajmy że z dnia na dzień wyeliminujemy wszystkie zbędne wydatki. Takie podejście spowoduje, że nagle uświadomimy sobie ile wydajemy, a nie będziemy w stanie od razu tego zmienić. To jak z przechodzeniem na dietę - jeżeli ktoś regularnie uzupełniał słodyczami poziom cukru w ciągu dnia, to nagła zmiana jedzenia na same warzywa i owoce może być szokiem, zarówno dla psychiki jak i organizmu. Lepiej zadziała zastąpienie popołudniowego batonika bananem, a z czasem zamienienie innych słodkich przyzwyczajeń na te zdrowsze.

Tylko jeden nawyk naraz

Nauczę się oszczędzać, przebiegnę maraton i przestanę się kłócić z partnerem. A wszystko to zrealizuję w ciągu dwóch tygodni. Plan godny podziwu, ale z małą szansą powodzenia. Próba zmiany kilku nawyków na raz jest bardzo wymagająca i może spowodować przeciążenie, w efekcie czego szybko wrócimy do starych przyzwyczajeń. Warto wziąć sobie do serca złotą zasadę działania: tylko jedna rzecz na raz.

Multitasking, czyli wykonywanie kilku czynności jednocześnie to mit. W rzeczywistości na żadną nie poświęcamy wystarczająco dużo energii i jesteśmy narażeni na większe ryzyko popełnienia błędu. Poza tym eksploatujemy w ten sposób pokłady silnej woli, a bez niej trudno cokolwiek zdziałać. Silna wola to nasza energia, która ulega zużyciu i wymaga doładowania. Jeżeli ją przeciążymy, nasz mózg zaczyna podejmować decyzje w oparciu o schematy, do których należą nawyki. Nie dość, że powracamy do utartych przyzwyczajeń, to tracimy wiarę w swoją skuteczność. Dlatego lepiej zmienić jedną rzecz, a potem kolejną i tak dalej. To pozwoli nam umacniać silną wolę i pewność siebie.

Nagradzaj swój wysiłek

Łatwiej wyrobić w sobie nowy nawyk, gdy odpowiednio się do tego zmobilizujemy. Motywacji możemy poszukać wewnątrz siebie np. w naszych wartościach czy pragnieniach – np. zależy mi na byciu zdrowym, dla siebie i moich dzieci, dlatego pozbędę się nawyku jedzenia fast-foodów. Motywację znajdziemy również na zewnątrz, w postaci tzw. wzmocnień. Teoria wzmocnień zakłada, że zachowanie nagradzane będzie prawdopodobnie powtarzane, a zachowanie za które przyznawana jest kara, będzie wygaszane tzn. osoba nie będzie chciała go kontynuować. Popularnym zastosowaniem wzmocnień jest przyznawanie premii pracownikom za wykonanie założonego planu (nagroda), a odejmowanie premii czy innych dodatków za zachowania nieproduktywne lub szkodliwe np. przeglądanie Internetu w godzinach pracy, opuszczanie spotkań z klientem itd. W procesie zmiany nawyku i wyrabiania nowego dobrym wzmocnieniem może być umowa z bliską osobą, która miałaby stać na straży naszych postępów. Jeżeli zrealizujemy założony plan na najbliższe kilka dni, otrzymamy od niej nagrodę (wyjście do kina, pochwałę, cokolwiek, co będzie dla nas cenne). Jeżeli nie uda nam się zrealizować planu, nagrody nie będzie. W tym wypadku najczęściej karą jest rozczarowanie „strażnika” i jego reprymenda. Możemy też samodzielnie nagradzać się za dokonane postępy. Wyrabiając w sobie nawyk oszczędzania warto ustalić, że część odłożonych pieniędzy przeznaczymy na coś dla nas przyjemnego np. na wymarzony wypad w góry.

Karolina Oleksa

• Konto osobiste uławia codzienne życie. Dzięki dostępowi do bankowości elektronicznej możemy łatwo płacić rachunki za mieszkanie, prąd, gaz czy wodę, a dzięki karcie płatniczej – szybko regulować należności np. na stacji benzynowej, w sklepie czy restauracji. Od niedawna załatwimy też sprawy urzędowe (Profil Zaufany). Takich zalet jest dużo więcej. Nie masz jeszcze konta w PKO Banku Polskim? Wybierz najbardziej odpowiednie dla siebie.
  
  o PKO Konto za Zero - konto i karta za 0 zł przy aktywnym korzystaniu plus debet nawet do 1000 zł -  Otwórz konto
  o PKO Konto bez Granic – wiele atrakcyjnych usług, w tym wypłaty z bankomatów w Polsce i na świecie  - w ramach tylko jednej opłaty - Otwórz konto
  o PKO Konto dla Młodych - w pełni internetowe i mobilne konto dla osób w wieku 18-26 lat -  Otwórz konto
  o PKO Konto za Zero dla Rodziny 500+- specjalne warunki cenowe dla wszystkich klientów korzystających z rządowego programu Rodzina 500+ - Otwórz konto
  
  

• Karolina Oleksa

  psycholog, absolwentka studiów licencjackich z zarządzania, realizuje doktorat z psychologii w zarządzaniu. Zawodowo trener kompetencji miękkich, wykładowca Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu oraz redaktor prowadząca publikacji edukacyjno-psychologicznych, w tym m.in. wiodącego czasopisma dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej o nazwie "Życie Szkoły".

Czytaj także:

Psychologia pieniądza. Podejmowanie decyzji finansowych. Odc. 2

Psychologia pieniądza. Nawyki wyniesione z domu. Odc. 1