Wratislavia pulcherrima!

Tegoroczna edycja festiwalu Wratislavia Cantans, zbliżająca się wielkimi krokami, to niezwykły i spektakularny jubileusz. Festiwalowi stuka pięćdziesiątka! To skłania zarówno do refleksji i podsumowań, jak i stwarza świetną okazję do wspomnień. Organizatorzy zadbali w tym roku o podkreślenie imponującego jubileuszu, a zrobili to w sposób ciekawy i zaskakujący.

Rocznicowy charakter zostanie zaakcentowany już na wstępie. Inauguracja festiwalu (6 września) to koncert pod znamiennym tytułem: "Wratislavia Cantans 1966–2015: Uwertura!". Ale od tytułowej deklaracji istotniejszy jest program tego wydarzenia. A będzie to powtórzenie koncertu inauguracyjnego Pierwszego Wrocławskiego Festiwalu Oratoryjno-Kantatowego „Wratislavia Cantans” z 14 sierpnia 1966 roku!

Już ten pierwszy wspominkowy koncert obala kilka stereotypowych sądów o Wratislavii. Po pierwsze – większość dzisiejszych widzów zna obecnie obowiązujący wrześniowy termin festiwalu i mało kto pamięta, że początkowo odbywał się on w sierpniu. Po drugie – znaczący repertuar. Wratislavia nieodmiennie kojarzy się z muzyką dawną. A przecież w pierwszych edycjach festiwalu ważne i wręcz dominujące miejsce zajmowała na nim muzyka współczesna! Stąd na tym powtórzonym koncercie znajdziemy tylko jeden utwór polskiego baroku, "Magnificat" z zbioru "Offertoria et communiones totuis anni" Mikołaja Zielenieckiego, kompozytora wydawanego nawet w Wenecji, na której stylu polifonicznym chętnie się wzorował. Pozostałe utwory to twórczość całkiem wówczas współczesna – "Psalmy Dawida" młodego Krzysztofa Pendereckiego, "La Espero" Andrzeja Koszewskiego (napisane zaledwie trzy lata przed pierwszą Wratislavią) czy "Cinq rechants" Oliviera Messiaena, dziś już klasyka, a wówczas żyjącego i aktywnego francuskiego kompozytora.

Ale to oczywiście nie koniec wspomnień. 15 września organizatorzy zapraszają na kolejną podróż w czasie – "Wratislavia pulcherrima" – powtórzenie programu koncertu z 18 sierpnia 1966 roku, czyli wydarzenia zamykającego pierwszą edycję Wratislavii, tym razem poświęconego w całości muzyce dawnej. Usłyszymy "Missa Pulcherrima" Bartłomieja Pękiela i "Vespere Dominicales" Marcina Mielczewskiego, dwóch polskich twórców epoki baroku. A wszak były to lata sześćdziesiąte, a więc epoka sprzed rozkwitu zainteresowania muzyką dawną i niebywałego wręcz rozwoju wykonawstwa historycznego, z którym mamy dziś do czynienia. W tym czasie muzycy nie dysponowali dzisiejszą wiedzą o barokowym śpiewie i ówczesnym sposobie grania, a nawet częścią instrumentów, dziś z takim pietyzmem odtwarzanych według dawnych wzorów.

Bartłomiej Pękiel kierował jako pierwszy Polak królewską kapelą na Wawelu, a jego dzieło to przykład barokowej polifonii a cappella, czyli wykonywanej przez głosy bez towarzyszenia instrumentów. To właśnie jego mszę przepisujący ją muzyk określił w tytule przymiotnikiem „pulcherrima”, czyli najpiękniejsza.

Marcin Mielczewski zaś to nadworny muzyk króla Władysława IV Wazy i kapelmistrz na dworze królewskiego brata. Wiele z jego dzieł zaginęło, zwłaszcza podczas II wojny światowej, wiele zaś zachowało się jedynie w częściach. Z przetrwałą we fragmentach i rozmaitych wersjach spuścizną Mielczewskiego mierzą się dzisiaj zarówno muzyczni archiwiści, jak i wykonawcy próbujący z pietyzmem odtworzyć dawne brzmienia. Jednak klasa obu kompozycji dowodzi, że polska muzyka epoki baroku nie odbiegała znacząco jakością od standardów innych europejskich stolic.

Przywołanie dziś, po pięćdziesięciu latach, repertuaru, którym zachwyciła się pół wieku temu wrocławska publiczność, to zabieg odważny. Jak te propozycje, zwłaszcza utwory muzyków współczesnych, wytrzymały próbę czasu? Jak wobec rozwoju zarówno poszukiwań archiwalnych, jak i wykonawstwa historycznego, zabrzmi dziś muzyka barokowa? Na to pytanie już wkrótce będzie mogła sobie odpowiedzieć festiwalowa publiczność.

Partnerem strategicznym Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans jest PKO Bank Polski, patronujący również Narodowemu Forum Muzyki we Wrocławiu.

Iwona Ramotowska
dolce-tormeto.blogspot.com; dolcetormento.pl

Czytaj także:

Wratislavia iubilata

"Wędrująca" Wratislavia. 50. edycja Festiwalu nie tylko we Wrocławiu

Wratislawia Cantans ante portas!