Kiedy przedawniają się zobowiązania?

W prawie cywilnym istnieje pojęcie przedawnienia. Powoduje ono przekształcenie się, po upływie określonego czasu, zobowiązania wymagalnego w niewymagalne. Termin ten, w zależności od rodzaju zobowiązania, trwa nawet 10 lat. Dodatkowo istnieje wiele okoliczności, które przerywają bieg przedawnienia.

Przedawnienie w najprostszy sposób można określić jako przeterminowanie się długu czy zobowiązania. Jest to określony czas, po którym ten przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeknie się tej możliwości.

Co i kiedy się przedawnia

Według zasad ogólnych, ustanowionych w art. 118 Kodeksu Cywilnego, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 3 lata. Inne terminy przedawnienia mogą wynikać z przepisów szczególnych, o których również wspomina przywołany przepis prawa cywilnego. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (tj. takie, co do którego wierzyciel ma prawną możliwość żądania jego zaspokojenia). Terminy przedawnienia dla przykładowych sytuacji przedstawiono poniżej.

• Zobowiązania wynikające z umowy kredytu, pożyczki - 3 lata od wymagalności każdej kolejnej raty;
• Zadłużenie na karcie kredytowej - 3 lata od dnia wymagalności spłaty;
• Debet na koncie - 2 lata od daty określonej w umowie, w której należało spłacić debet;
• Mandat za jazdę bez biletu - rok od ostatniego dnia wyznaczonego terminu zapłaty;
• Mandat drogowy - 3 lata od dnia uprawomocnienia się mandatu (dotyczy mandatów kredytowych);
• Roszczenia z umowy sprzedaży - 2 lata od ostatniego dnia wyznaczonego terminu zapłaty;
• Roszczenia wynikające z umowy o dzieło - 2 lata od dnia oddania dzieła;
• Czynsz - 3 lata od ostatniego dnia wyznaczonego terminu zapłaty;
• Usługi telekomunikacyjne - 2 lata od ostatniego dnia wyznaczonego terminu zapłaty;
• Roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub innego organu powołanego do rozpatrywania spraw danego rodzaju - 10 lat od ostatniego dnia wyznaczonego terminu zapłaty. Termin dotyczy też roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem lub sądem polubownym.

Dłużnik musi samodzielnie zgłosić zarzut przedawnienia

Przedawnienie nie jest brane pod uwagę automatycznie, z urzędu. Dłużnik musi zgłosić do sądu tzw. zarzut przedawnienia w sytuacji, gdy wierzyciel wytoczył powództwo. Jeżeli dłużnik nie jest świadomy, że jego zobowiązanie uległo przedawnieniu i samodzielnie nie zgłosi zarzutu przedawnienia, sąd nie weźmie tego faktu pod uwagę, nawet jeżeli jest to na korzyść dłużnika.

Ponadto, istnieje wiele sytuacji, w którch bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu. Może to się zdarzyć chociażby w sytuacji wyrażenia chęci porozumienia się z wierzycielem, np. poprzez poproszenie go o rozłożenie zobowiązania na raty, przedłużenie terminu spłaty czy zawarcie ugody. Skutkuje to uznaniem długu i od tej daty termin przedawnienia zaczyna biec od nowa. Podobnie dzieje się w sytuacji podjęcia przez wierzyciela wszelkich czynności przed sądem, wszczęcia egzekucji przez komornika czy mediacji.

Nie licz na przedawnienie

Instytucja przedawnienia została wprowadzona po to, aby uporządkować prawnie pewne sprawy. Zdarzyć się może bowiem, że na skutek upływu czasu wierzyciel nie będzie potrafił już skutecznie udowodnić swojej wierzytelności lub dłużnik, nie umie udowodnić spłaty zobowiązania. Termin przedawnienia ma na celu również zmobilizowanie wierzyciela do działania w celu odzyskania długu.

• Trzeba zawsze pamiętać, że zaciągnięte długi i zobowiązania należy spłacać. Oczekując na to, że dług się przeterminuje i unikając spłaty, możemy ściągnąć na siebie tylko dodatkowe, często niemałe kłopoty.

Katarzyna Wojewoda-Leśniewicz
Bankier.pl

Czytaj także:

Kto jest winien złych decyzji finansowych?

Nadmierna pewność siebie jako źródło błędnych decyzji