Encyklopedia Finansów
Walne zgromadzenie akcjonariuszy
Walne zgromadzenie akcjonariuszy to zebranie właścicieli spółki akcyjnej, a równocześnie najwyższa władza w tego rodzaju spółce. Zwyczajne walne zgromadzenie odbywa się raz do roku i decyduje między innymi o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego spółki, udzieleniu absolutorium jej władzom (członkom rady nadzorczej i zarządu) oraz o podziale zysku za poprzedni rok, czyli o tym, czy spółka wypłaci dywidendę. Akcjonariusze powołują też członków rady nadzorczej, a w niektórych spółkach – w zależności od statutu – mogą powoływać także zarząd lub jego członków. W spółkach akcyjnych mogą odbywać się również nadzwyczajne walne zgromadzenia. Zwoływane są one przez zarząd lub radę nadzorczą, ale mogą być też zwołane na wniosek odpowiedniej liczby akcjonariuszy. Nadzwyczajne walne zgromadzenia zwoływane są zazwyczaj wtedy, gdy spółka chce przeprowadzić emisję akcji lub obligacji, na co akcjonariusze muszą wyrazić swoją zgodę. Mogą być zwoływane także w przypadkach, gdy spółkę ktoś chce przejąć albo ona zamierza przejąć inną spółkę.
rozwińWaluta
Waluta to inne określenie pieniądza obowiązującego w danym państwie. Pieniądz, czyli waluta, jest miarą wartości dóbr i usług, środkiem do regulowania płatności i do rozliczeń. Za emisję własnej waluty odpowiada w większości rozwiniętych państw niezależny bank centralny. Tak jest też w Polsce. Bank centralny ma dbać o wartość pieniądza, a więc nie pozwalać na to, żeby było go za dużo w gospodarce, bo to powoduje nadmierny wzrost cen, czyli inflację. Dlatego ustala swój cel inflacyjny, a więc optymalny dla rozwoju gospodarki roczny wzrost cen. Po wejściu Polski do strefy euro, stanie się ono także naszą walutą. Nie będzie go emitował Narodowy Bank Polski, tylko Europejski Bank Centralny. Ale nasz bank centralny będzie miał w jego władzach swoje miejsce.
rozwińWaluta obca
Waluta obca to pieniądz pochodzący z innego państwa i w nim obowiązujący. Na świecie jest kilka walut, w których banki centralne gromadzą rezerwy, czyli oszczędności, na przykład na wypadek kryzysu. Są to waluty rezerwowe. Do tych walut należą amerykański dolar, euro, szwajcarski frank, brytyjski funt i japoński jen. Na międzynarodowych rynkach trwa nieustanna wymiana tych walut. Waluty wymieniane jedna na drugą (dolar na euro, funt na jena, jen na dolara itd.), tworząc tak zwane podstawowe pary walutowe. Pozostałe waluty, wśród nich złoty, mają mniejsze znaczenie i handel nimi odbywa się głównie na lokalnych rynkach. W handlu na rynkach ustalane są kursy walut i są one wciąż zmienne. W krajach rozwiniętych, w tym także w Polsce, bank centralny zobowiązuje się na każde żądanie wymienić dowolną ilość złotych na podstawowe waluty obce i odwrotnie. Takie zobowiązanie oznacza, że w Polsce obowiązującą zasadą jest swoboda przepływu kapitału, podobnie jak w całej Unii Europejskiej.
rozwińWarszawski Indeks Giełdowy (WIG)
Jeden z podstawowych indeksów giełdowych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., odzwierciedlający ogólną sytuację na polskim rynku akcji.
rozwińWIBOR
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest to stopa oprocentowania pożyczek w złotych, jakich banki udzielają sobie nawzajem na rynku w Warszawie. Transakcje pożyczkami na rynku międzybankowym wynikają z tego, że niektóre banki mają nadmiar płynności (czyli po prostu za dużo gotówki), a inne widzą okazję do zarobienia na pożyczonych od nich pieniądzach w określonym terminie. Stopa ta nazywa się referencyjną, bo oznacza najniższy koszt pozyskania pieniądza przez bank od innych banków. Wartość WIBOR jest określana codziennie o godzinie 11.00 na podstawie ofert przedstawianych przez banki nawzajem sobie. WIBOR jest ustalana dla terminów od jednego dnia (a dziś do jutra, czyli overnight) do jednego roku. Wysokość WIBOR jest podstawą oprocentowania wszystkich kredytów ze stopą zmienną. Do większych zmian stopy WIBOR dochodzi wtedy, gdy rynek oczekuje zmiany oficjalnych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Z kolei zmiany wartości WIBOR wpływają na zmiany oprocentowania kredytów.
rozwińWieka Depresja
Wielka Depresja to poprzedni wielki kryzys w USA w latach 1929-1933. Podobnie jak ostatni kryzys, objął on nie tylko Stany Zjednoczone, ale cały świat, w tym też Polskę. Za symboliczną datę jego wybuchu przyjmuje się 24 października 1929 roku, czyli „czarny czwartek”, gdy na nowojorskiej giełdzie przy Wall Street doszło do panicznej wyprzedaży akcji. W wyniku kryzysu nastąpiła trwająca kilka lat recesja, bezrobocie wzrosło do 27 proc., produkcja przemysłu w USA spadła o blisko połowę, załamał się światowy handel. W wyniku wielkiego kryzysu powstała jedna z najważniejszych współczesnych szkół ekonomicznych, Johna Maynarda Keynesa, nazwana od jego nazwiska keynesizmem. Twierdził on, że w sytuacjach dekoniunktury państwo powinno inwestować w gospodarkę, nawet za cenę zwiększenia zadłużenia, a w czasach dobrej koniunktury powinno ją schładzać, zwiększając na przykład podatki od firm, czy też zwiększając podatki progresywne od wynagrodzeń. Przemyślenia Keynesa były podstawą do polityki gospodarczej „Nowego Ładu” (ang. New Deal) wprowadzonej przez wybranego w 1933 roku prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta. Polegała ona między innymi na zwiększeniu inwestycji publicznych, programie robót publicznych przy których zatrudniono 8,5 mln bezrobotnych, wprowadzeniu płacy minimalnej oraz ubezpieczeń społecznych robotników.
rozwińWierzyciel
Wierzyciel to osoba, której jesteśmy coś winni. Najczęściej są to pieniądze, ale mogą to być także inne świadczenia – jak na przykład szklanka cukru pożyczona od sąsiadki. Jeśli zaciągnęliśmy w banku kredyt, bank jest naszym wierzycielem. To, co jesteśmy mu winni, nazywa się wierzytelnością, a my jesteśmy jego dłużnikiem i mamy wobec niego dług, czyli zobowiązanie. Wierzyciel ma prawo żądać od nas spełnienia tego zobowiązania. W umowach pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem określany jest termin, w jakim dłużnik powinien spełnić swoje zobowiązanie wobec wierzyciela. Jeśli go w umówionym terminie nie spełnia, o takim zobowiązaniu mówimy, że jest przeterminowane. Wówczas wierzyciel ma prawo dochodzić swoich należności. Może z nami rozmawiać i umówić się na przesunięcie terminu, ale może też wstąpić na drogę prawną. Gdy sąd uzna, że powinniśmy oddać dług, którego termin spłaty już minął, wierzyciel ma prawo windykować swoje należności, na przykład za pośrednictwem komornika. Wierzyciele mają prawo windykować dług wynikający z niezapłaconej faktury bez postanowienia sądu, gdyż faktura jest dokumentem nakładającym obowiązek zapłaty w ustalonym na niej terminie.
rozwińWindow shopping
Window shopping to opisany przez psychologów zwyczaj przeglądania ofert i sprawdzania towarów na półkach sklepowych bez zamiaru ich kupienia. Psychologowie podkreślają, że oczekiwanie na zakupy albo samo ich planowanie jest tak samo istotne jak same zakupy. Pierwotnie window shopping odnosił się do przeglądania ofert w punktach handlowych czy usługowych. Ostatnio częściej dotyczy oglądania ofert w sieci. Inną odmianą window shoppingu jest showrooming („oglądactwo”), czyli przeglądanie i na przykład mierzenia produktów w tradycyjnych sklepach z zamiarem kupienia ich potem w sklepie internetowym po niższej cenie.
rozwińWydatki kapitałowe
Wydatki kapitałowe to inwestycje firmy we wszystko to, co powiększa jej potencjał produkcyjny, a więc na przykład maszyny, budynki fabryczne itp. Określane są również angielskim skrótem CAPEX (capital expenditures). Ponoszone są po to, żeby rozpoczęć działalność (w przypadku nowej firmy) zwiększyć produkcję lub podjąć nową produkcję. Oprócz wydatków kapitałowych firma ponosi również wydatki związane z bieżącą działalnością jak na przykład utrzymanie produkcji lub poprawa jej jakości. Są to wydatki operacyjne określane skrótem OPEX (operating expenditures).
rozwińWyrzucić pieniądze w błoto
Wyrzucić pieniądze w błoto oznacza marnotrawić, trwonić pieniądze. Można wyrzucić pieniądze w błoto przez nieracjonalne kupowanie, ale również przez nierentowną inwestycję. Kupno akcji lub obligacji spółki, która zbankrutowała to wyrzucenie pieniędzy w błoto. Gdy dokonaliśmy takiej inwestycji, trzeba poważnie zastanowić się nad popełnionymi błędami. Na ogół określenie to odnosi się jednak do konsumpcji. Jeśli ktoś „wyrzuca pieniądze w błoto” oznacza to, że nie potrafi nimi racjonalnie zarządzać.
rozwińWysokość emerytury
Żeby przejść na emeryturę, trzeba osiągnąć określony przez przepisy wiek i mieć odpowiedni staż pracy. Aby otrzymać emeryturę z tak zwanego I filaru, czyli wypłacaną przez ZUS, do tej instytucji muszą być wpłacane składki, które pracodawca odlicza od wynagrodzenia. Wysokość emerytury będzie zależeć od wysokości składek (a ta z kolei związana jest z wynagrodzeniem) i okresu ich wpłacania. Podobnie jak pracownicy, składki do ZUS muszą wpłacać osoby prowadzące działalność gospodarczą. Co roku ustalana jest wysokość minimalnej składki, jaką mają wnosić. Osoby, które pozostały w otwartych funduszach emerytalnych (czyli II filarze) po ich reformie, otrzymają także wypłaty emerytury z OFE, do których trafia część składki. Te pieniądze, jak również dodatkowe ubezpieczenia emerytalne (III filar) będą także decydowały o wysokości emerytury.
rozwiń