Encyklopedia Finansów
Zaciskanie pasa
Pod pojęciem zaciskania pasa rozumiane jest ograniczanie wydatków osobistych po to, żeby nie popaść w długi lub zgromadzić oszczędności. Takie podejście jest zalecane przez ekonomistów w okresach złej koniunktury. Jednak najważniejsze znaczenie tego terminu odnosi się do finansów publicznych. Kryzys w strefie euro pokazał, że rządy wysoko zadłużonych państw, takich jak Grecja, Hiszpania, Portugalia czy Włochy, nie są w stanie już więcej pożyczać, muszą zatem spłacać długi i „zaciskać pasa”, gdyż nie stać ich na zwiększanie wydatków. Przeciwnie, powinny je zmniejszać. Takie, polegające na zaciskaniu pasa, prowadzenie polityki finansów publicznych, czyli fiskalnej, nazwano angielskim słowem austerity (czyli „surowość”). I tu właśnie toczy się jeden z najważniejszych współczesnych sporów ekonomistów – czy polityka austerity może pozwolić wyjść z zadłużenia, czy prowadzi tylko do jego pogłębiania, gdyż ograniczenie rządowych wydatków pogłębia dekoniunkturę, przez co dochody z podatków są jeszcze niższe, więc zadłużenie rządów rośnie zamiast się zmniejszać. Znaczna cześć ekonomistów jest zgodna, że zaciskanie pasa powinno następować w okresie prosperity, a gdy koniunktura słabnie, powinno się go właśnie rozluźniać.
rozwińZadatek
Zadatek służy po to, żeby zapewnić wykonanie umowy, która nie została jeszcze zawarta. Wysokość zadatku wliczana jest do ostatecznej kwoty transakcji, jaką określono w umowie. Jeśli osoba, która wpłaciła zadatek wycofa się później z umowy, wpłacony zadatek przepada. Jeśli natomiast wycofa się z umowy strona, która przyjęła zadatek, musi go zwrócić w podwójnej wysokości. Zadatek płacony jest zwykle przy okazji zawarcia umowy przedwstępnej, najczęściej dotyczącej sprzedaży nieruchomości. Jeśli w takiej umowie nie określono wyraźnie, iż wpłacony został zadatek, wzajemne wpłaty traktowane są jako zaliczka.
rozwińZakupy grupowe
Zakupy grupowe to popularny trend, który polega na tym, że firma, która chce sprzedać towary lub usługi, oferuje je po niższych cenach w portalu zakupów grupowych, aby w ten sposób sprzedać ich większą ilość. Odbywają się one za pośrednictwem, powstałych specjalnie do łączenia kupujących i sprzedających, portali internetowych. Portale takie pojawiły się w 2008 roku w Stanach Zjednoczonych i od tego czasu zdobyły dużą popularność na świecie, również w Polsce.
rozwińZaliczka
Zaliczka to po prostu przedpłata na poczet przyszłej umowy. Ostateczna kwota do zapłaty pomniejszona zostaje o wpłaconą wcześniej zaliczkę lub zaliczki. Zaliczki nie należy mylić z zadatkiem, gdyż to zadatek pociąga za sobą pewne zobowiązania, a zaliczka nie. Wpłata zaliczki nie zabezpiecza realizacji umowy, a jeśli ta zostaje zerwana strony po prostu zwracają sobie zaliczki.
rozwińZastaw rejestrowy
Zastaw rejestrowy jest jednym z najbardziej popularnych i prostych sposobów zabezpieczania kredytów i pożyczek, zwłaszcza takich na mniejsze kwoty. Dokonuje się go, podpisując umowę (nazywaną „zastawniczą”) z tym, kto pożycza nam pieniądze. Zastawić można praktycznie wszystko, co ma jakąś wartość – samochody, dzieła sztuki, papiery wartościowe, a w przypadku firm – maszyny wykorzystywane do produkcji, a nawet wyprodukowane towary. W umowie trzeba dokładnie określić, co zastawiamy, oraz podać maksymalną sumę naszego zobowiązania. Jest to tak zwana górna granica zabezpieczenia. W skład tej maksymalnej sumy mogą wchodzić także odsetki, ewentualne koszty postępowań czy też inne roszczenia. Następnie zastaw trzeba wpisać do rejestru zastawów w sądzie rejonowym, zgłaszając go na specjalnym formularzu. Zastaw rejestrowy wygasa po 10 latach od wpisu do rejestru. Żeby nadal obowiązywał, trzeba go odnowić.
rozwińZaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek
Wydając zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) poświadcza, że płatnik na bieżąco reguluje składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych czy Fundusz Pracy. Zaświadczenie takie jest niezbędne przedsiębiorcom przy staraniu się o kredyt w banku lub stawaniu do przetargu. Zaświadczenie płatnik składek dostaje za darmo, na swój wniosek. Może o nie wystąpić w oddziale ZUS, listownie albo przez Platformę Usług Elektronicznych. ZUS podaje, że już zdecydowana większość zaświadczeń wydawana jest od ręki.
rozwińZbierać grosz do grosza
"Zbierać grosz do grosza" to potoczne określenie oznaczające długie i mozolne oszczędzanie. Innymi słowy - ciułanie. Sens tego powiedzenia oznacza rezygnację ze wszelkich wydatków, które nie są niezbędne i oszczędzanie każdej, nawet najmniejszej kwoty. Dotyczy ono głównie osób ubogich o bardzo niskich dochodach. Określenie "zbierać grosz do grosza" ma zabarwienie nieco pejoratywne, ale osoby, które odkładają pieniądze w ten sposób, są bardzo zmotywowane i zdyscyplinowane.
rozwińZestawienia zmian w kapitale własnym
Zestawienie zmian w kapitale własnym ma pokazać, co zmieniło się w ciągu minionego kwartału lub roku w majątku firmy, a także we wszystkim tym, co się na niego składa. Zestawienie takie pokazuje więc, czy przedsiębiorstwo jest zdolne do powiększania majątku, czy też go traci. Zestawienie zmian w kapitale własnym jest, w związku z tym, szczególnie ważne dla udziałowców lub akcjonariuszy firmy, bo to właśnie oni, kupując udziały lub akcje, „składają się” na ten majątek. Zależy im więc, żeby był wart coraz więcej i był mocną podstawą do osiągania zysków także w przyszłości. Firmy sporządzające zestawienia zmian w kapitale własnym ujawniają wartość majątku na początek okresu (kwartału lub roku) i na koniec tego samego okresu. Równocześnie pokazują analogiczne zmiany, jakie zaszły w porównywalnym okresie, czyli w poprzednim roku lub odpowiednim kwartale poprzedniego roku. Na tej podstawie można ocenić, jaka jest tendencja zmian i czy idą one w dobrym, czy w złym kierunku. Akcjonariuszom mającym przed sobą zestawienie zmian w kapitale własnym łatwiej jest zdecydować, czy firma powinna przeznaczyć zyski za poprzedni rok na to, żeby dalej budować kapitał, po to, żeby się rozwijać, czy ma go wystarczająco dużo, by mogli oni podzielić się zyskami w postaci dywidendy.
rozwińZielona księga
Zielona Księga (ang. green paper) jest dokument wydawanym między innymi przez Komisję Europejską i mającym zainicjować konsultacje pomiędzy instytucjami, państwami członkowskimi i obywatelami UE na tematy związane z ważnym zagadnieniem. Zielone Księgi nie zawierają konkretnych rozwiązań i wniosków. Te po przeprowadzeniu konsultacji zapisywane są w Białych Księgach. Zielona Księga jest poświęcona prezentacji najważniejszych dla Unii spraw i ma pomóc w rozpoczęciu obywatelskiej dyskusji.
rozwińZlecenie stałe
Zlecenie stałe składa się w banku, żeby regularnie wyznaczonego dnia dokonywał z naszego rachunku przelewu. Żeby bank zaprzestał dokonywania przelewów, należy odwołać zlecenie. Zlecenie stałe jest wygodne, gdy przez dłuższy okres płacimy zobowiązania w tej samej wysokości, gdyż każda zmiana zlecenia wiąże się z określoną procedurą i wizytą w oddziale. Dlatego wysokość opłat się zmienia, wygodniejszą formą realizowania stałych płatności jest polecenie zapłaty. Gdy złożymy raz polecenie zapłaty, to odbiorca przelewu będzie występował do naszego banku o uregulowanie kwoty za przedstawiony rachunek.
rozwińZwiązek Banków Polskich (ZBP)
Związek Banków Polskich (ZBP) to organizacja branżowa, która zrzesza polskie banki i działa na rzecz ich dobra. Powstał w 1991 roku. Do ZBP należą łącznie 52 banki komercyjne, a także oddziały zagranicznych instytucji kredytowych i banki spółdzielcze, członkami są wyłącznie banki działające na terytorium Polski. Najważniejsze zadania ZBP to staranie o jak najbardziej sprzyjające warunki organizacyjne i prawne dla działalności bankowej, funkcjonowania i rozwoju całego sektora bankowego. W tym celu Związek zabiera głos publicznie w sprawach związanych ze zmianami prawa, oceną jego skutków czy propozycjami zmian. ZBP organizuje także wspólne inicjatywy banków, dotyczące na przykład wykorzystania funduszy z Unii Europejskiej, bezpieczeństwa systemu bankowego, wymiany informacji gospodarczej i kredytowej, rozliczeń pieniężnych. Wydaje również zasady dobrych praktyk, jakich powinny przestrzegać banki, publikuje specjalistyczne czasopisma i zajmuje się działalnością edukacyjną.
rozwiń