Czy pieniądze to temat tabu? Wyniki raportu „Portret finansowy Polaków”

„Portret finansowy Polaków” to badanie, które pomaga zrozumieć, jak Polacy podchodzą do pieniędzy, jakie mają przekonania o oszczędzaniu, inwestowaniu, pożyczaniu, ubezpieczaniu. W lutym i marcu br. w całej Polsce wypełniono łącznie 12 050 ankiet. Polacy nadal traktują finanse jako temat tabu, choć uważają, że edukacja finansowa powinna się rozpoczynać już w szkole. Wyniki ankiet pozwalają określić poziom świadomości finansowej badanych, zrozumieć wyzwania, przed którymi stoją polscy konsumenci, i wskazać kierunki działań, aby lepiej gospodarować swoimi pieniędzmi. Projekt powstał dzięki współpracy Business Insider Polska, agencji badawczej Maison & Partners oraz przy strategicznym wsparciu PKO Banku Polskiego.
                   
Raport jest dostępny pod linkiem:  Portret Finansowy Polaków. Jak zarządzamy pieniędzmi w codziennym życiu

−Badanie pokazało, że Polacy coraz chętniej deklarują, że chcą oszczędzać, a niemal 40 proc. chciałoby inwestować. To optymistyczny sygnał, ponieważ zwraca uwagę, że zaczynamy myśleć o swoich pieniądzach nie tylko w perspektywie krótkookresowej − najbliższych wakacji czy kupna nowego sprzętu RTV. Połowa badanych deklaruje odłożenie dodatkowych pieniędzy na przyszłość. Dlatego bank musi dostarczać wiedzy, dać impuls i wspierać w doborze produktów, które pozwolą dobrze ulokować nadwyżki finansowe. To nasza ważna rola. Tym bardziej że pieniądze nadal są tematem tabu w wielu polskich rodzinach. Ponad połowa chętnie skorzystałaby z możliwości rozmowy z pracownikiem banku, a PKO Bank Polski umożliwia to w największej sieci placówek własnych w kraju – podkreśla Marcin Szymkowiak, dyrektor Pionu Marketingu PKO Banku Polskiego.

−W badaniu zebrano dane dotyczące postaw i zachowań związanych z różnymi aspektami zarządzania finansami: wydatkami, oszczędzaniem, inwestowaniem i zaciąganiem zobowiązań. Istotnym elementem raportu jest zrozumienie, co motywuje Polaków do podejmowania decyzji finansowych, a co ich przed tym powstrzymuje – zarówno w kontekście czynników socjodemograficznych, jak i psychologicznych. Poznanie tych mechanizmów może stanowić punkt wyjścia do tworzenia skutecznych działań na rzecz edukacji finansowej oraz wzmacniania bezpieczeństwa finansowego Polaków−mówi Dominika Maison, założycielka agencji badawczej Maison & Partners.

Analizie poddano ponad 12 tys. wypełnionych ankiet z całej Polski – zebranych m.in. od czytelników Business Insider Polska. Wśród respondentów było 52 proc. kobiet i 48 proc. mężczyzn, reprezentujących różne grupy wiekowe, poziomy wykształcenia, dochody oraz liczbę dzieci na utrzymaniu. Pytania dotyczyły: oszczędzania, inwestowania, pożyczania i wydawania, ubezpieczania się, ogólnej wiedzy finansowej, nowych technologii w finansach i podejścia do pieniędzy w kontekście pomagania innym.

Portret finansowy Polaków – najciekawsze wnioski

• Najsilniejszymi stronami Polaków są wiedza finansowa i samokontrola budżetu. Słabiej czujemy się w sprawach związanych z oszczędzaniem, inwestowaniem i nowymi technologiami związanymi z finansami. Potwierdzają to też niezależne badania, m.in. raport OECD INFE , według którego 41,2 proc. Polaków posiada długoterminowy cel finansowy, a ponad połowa z nich oszczędza lub inwestuje pieniądze, by go osiągnąć. Natomiast według badania na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości cyberbezpieczeństwo to obszar, w którym 46 proc. pytanych Polaków dostrzega największe niedobory wiedzy.
• Wiek jest najbardziej różnicującą kategorią: najmłodsi lepiej wypadają, gdy chodzi o korzystanie z nowych technologii w świecie finansów, choć miewają problemy z samokontrolą finansową, która wzrasta wraz z wiekiem.
• 80 proc. Polaków ma oszczędności, ale tylko co trzeci Polak ma ich na tyle dużo, aby w razie potrzeby wystarczyły na więcej niż pięć miesięcy. Większość pieniądze trzyma na kontach oszczędnościowych i lokatach.
• Prawie połowa badanych korzysta z produktów inwestycyjnych, jednak 82 proc. z nich woli bezpieczeństwo niż ryzyko. Najpopularniejszym produktem inwestycyjnym są fundusze inwestycyjne (miało je 40 proc. badanych). Podobną popularnością cieszy się inwestowanie w waluty.
• Ponad połowa społeczeństwa przy decyzji inwestycyjnej chciałaby skorzystać z rekomendacji eksperta – na przykład pracownika banku.
• 65 proc. Polaków dobrowolnie się ubezpiecza.
• Rozmowy o pieniądzach wciąż są tematem tabu – co czwarty Polak wstydzi się rozmawiać o finansach.
• Prawie wszyscy respondenci są zgodni, że edukacja finansowa powinna się zaczynać już w dzieciństwie.
• Polacy lubią pomagać – 80 proc. badanych przekazało 1,5 proc. podatku na cel charytatywny lub wsparło inaczej akcję charytatywną. Kobiety pomagają częściej niż mężczyźni.
• trzy osoby na cztery wolą płatności bezgotówkowe: 66 proc. używa BLIKA, a 45 proc. regularnie płaci zbliżeniowo za pomocą telefonu lub zegarka.
• Technologie są bardziej akceptowane, jeśli są proste, dostępne i zintegrowane z codziennością – sukces BLIKA i płatności zbliżeniowych pokazuje, że kluczem do adaptacji innowacji jest ich wygoda i funkcjonalność – niekoniecznie natomiast stopień zaawansowania.

[i] OECD „Krajowa Strategia Edukacji Finansowej dla Polski”,

https://www.oecd.org/content/dam/oecd/pl/publications/reports/2023/04/national-strategy-for-financial-education-for-poland_6fd5288f/8ce6dea5-pl.pdf.