Bank hipoteczny – czym różni się od uniwersalnego?

Co to jest bank hipoteczny?

Bank hipoteczny może zostać utworzony wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Musi mieć w nazwie “bank hipoteczny”. Działalność banków hipotecznych określa ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych, a także ustawa prawo bankowe.

W Polsce jedynymi instytucjami, które mają prawo emitować listy zastawne są właśnie banki hipoteczne oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. W przypadku banków hipotecznych podstawą emisji listów zastawnych oraz ich zabezpieczeniem są wierzytelności banku hipotecznego (tj. udzielone kredyty hipoteczne).

Zasadnicza różnica pomiędzy bankiem uniwersalnym a hipotecznym polega na tym, że banki hipoteczne nie prowadzą rachunków bankowych, kont i lokat oszczędnościowych, nie oferują również takich produktów jak karty kredytowe czy pożyczki. Ich oferta jest w zasadzie ograniczona do udzielania kredytów, szczególnie kredytów hipotecznych, które stanowią podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych.

Co to jest hipoteczny list zastawny?

Banki hipoteczne finansują swoją akcję kredytową (czyli udzielanie kredytów klientom) dzięki środkom pozyskanym z emisji hipotecznych listów zastawnych. Jest to rodzaj dłużnych papierów wartościowych, denominowanych w złotych polskich lub w walutach obcych. Są one zabezpieczone udzielonymi kredytami hipotecznymi.

List zastawny może być imienny lub na okaziciela. Bank hipoteczny zobowiązuje się wobec jego nabywcy do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych, tj. wykupu listu zastawnego oraz do wypłaty odsetek zgodnie z ustalonymi warunkami emisji. W przeciwieństwie do depozytów terminowych, jakich udzielają banki uniwersalne, papiery te nie mogą zostać wykupione w dowolnym momencie, co zapewnia bezpiecznie i stabilne źródło finansowania akcji kredytowej.

Kogo obsługuje bank hipoteczny?

Banki hipotecznych mogą udzielać kredyty klientom indywidualnym, przedsiębiorstwom (np. deweloperom na budowę nowych inwestycji) czy jednostkom samorządu terytorialnego (np. gminom). Jednak nie każdy bank hipoteczny obsługuje wszystkie te grupy klientów. Przykładowo, PKO Bank Hipoteczny specjalizuje się w kredytach hipotecznych dla klientów indywidualnych na zakup mieszkania, domu czy działki.  Kredyty te są oferowane klientom detalicznym w największej w Polsce sieci oddziałów, pośredników i agentów, która należy do PKO Banku Polskiego.

Z punktu widzenia kredytobiorcy kredyt w banku hipotecznym jest bardzo zbliżony do kredytu w banku komercyjnym. Kredyt w banku hipotecznym może być udzielony na nieco innych warunkach niż ten w banku uniwersalnym. Podkreślić należy, iż nie każdy bank hipoteczny udziela kredytów, skupiając się na emisji listów zastawnych zabezpieczonych kredytami przeniesionymi z banku uniwersalnego.

Czym może zajmować się bank hipoteczny oprócz udzielania kredytów?

Banki hipoteczne, oprócz podstawowych czynności takich jak wymienione już udzielanie kredytów czy emitowanie listów zastawnych, mogą wykonywać również czynności dodatkowe, do których należy m.in.:

- emisja obligacji,

- przechowywanie papierów wartościowych,

- świadczenie usług konsultacyjno-doradczych związanych z rynkiem nieruchomości, w tym także w zakresie ustalania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości.

Podsumowanie

Podstawową różnicą między bankiem hipotecznym a bankiem uniwersalnym jest zakres prowadzonej działalności i oferowanych produktów, usług. W przypadku banków hipotecznych, zakres ten jest znacznie okrojony, jednak dzięki finansowaniu zakupu nieruchomości pełnią one ważną rolę w gospodarce. Jak wspomniano na wstępie artykułu, na polskim rynku funkcjonuje pięć banków hipotecznych, z czego największy z nich, PKO Bank Hipoteczny,  na koniec 2023 roku miał aż 56,2% udziału w będących w obrocie hipotecznych listów zastawnych.

Artykuł opracowali pracownicy PKO Banku Hipotecznego S.A.