Listy zastawne – nowa oferta dla inwestorów indywidualnych

Hipoteczne listy zastawne – dziś słabo rozpoznawalne – to bezpieczne instrumenty finansowe, które w wielu państwach UE odgrywają istotną rolę w finansowaniu mieszkalnictwa. Zdaniem ekspertów, Polska również może z tego potencjału skorzystać.

Czym są hipoteczne listy zastawne
Listy zastawne to papiery dłużne emitowane przez banki hipoteczne, zabezpieczone wierzytelnościami z kredytów mieszkaniowych. Dzięki silnym zabezpieczeniom są uznawane za instrumenty o bardzo niskim poziomie ryzyka – porównywalnym z poziomem ryzyka w przypadku obligacji skarbowych.

W krajach Unii Europejskiej w 2023 r. aż 26% kredytów hipotecznych było refinansowanych listami zastawnymi. W Polsce udział ten wynosił zaledwie 3,8%. Eksperci EKF, we współpracy z przedstawicielami rynku finansowego, przygotowali rekomendacje, które mają na celu odwrócenie tej proporcji.

Rekomendacje EKF dla rynku listów zastawnych
Na początku lipca EKF przedstawił publicznie rekomendacje opracowane przez przedstawicieli m.in. Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Komisji Nadzoru Finansowego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych, banków hipotecznych i domów maklerskich. Wśród kluczowych propozycji znajdują się:

• kampanie edukacyjno-informacyjne – promowanie wiedzy o listach zastawnych i ich niskim poziomie ryzyka.
• wsparcie dla banków hipotecznych – czasowe zwolnienie z wybranych opłat, które można przeznaczyć na działania edukacyjne,
• rozwój infrastruktury rynkowej – uruchomienie codziennego kwotowania na GPW, stworzenie indeksu rynku listów i wybranych funduszy inwestycyjnych,
• zrównanie listów z innymi bezpiecznymi instrumentami rynku pieniężnego na potrzeby funduszy inwestycyjnych i agencji zarządzających aktywami,
• włączenie listów do limitów inwestycyjnych instytucji zbiorowego inwestowania, w tym Pracowniczych Planów Kapitałowych,
• dostosowanie przepisów – zmiany, które pozwolą Narodowemu Bankowi Polskiemu i Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu aktywnie uczestniczyć w rynku,
• zachęty podatkowe – np. zwolnienie inwestorów indywidualnych z podatku Belki oraz umożliwienie przekazywania listów zastawnych jako wkładu własnego przy zakupie mieszkania,

Celem tych działań jest zwiększenie płynności rynku, poszerzenie grona inwestorów oraz upowszechnienie wiedzy o możliwościach długoterminowego oszczędzania.

PKO Bank Hipoteczny planuje ofertę dla inwestorów indywidualnych
W maju 2025 r. PKO Bank Hipoteczny złożył wniosek do Komisji Nadzoru Finansowego o zatwierdzenie prospektu emisyjnego dotyczącego krajowego programu emisji hipotecznych listów zastawnych. Program będzie kierowany także do inwestorów indywidualnych w Polsce.

Głos ekspertów
Propozycje przedstawione przez ekspertów Europejskiego Kongresu Finansowego stały się punktem odniesienia w publicznej dyskusji o rozwoju rynku listów zastawnych. Wypowiedzi przedstawicieli instytucji finansowych i administracji wskazują, że temat zyskuje na znaczeniu.

– Jesteśmy na to jak najbardziej otwarci, jednak obecnie przepisy nie pozwalają funduszowi obejmować takich instrumentów

– powiedział podczas spotkania EKF prezes BFG Maciej Szczęsny.

Z kolei wiceminister finansów Jurand Drop stwierdził, że celem nadrzędnym resortu jest utrzymanie stabilności systemu finansowego.

– Ministerstwo Finansów jest zainteresowane rozwojem rynku listów zastawnych. Pytanie, jak to zrobić. W tej chwili trwają prace nad zmianami dotyczącymi całego rynku kapitałowego

– powiedział.

Natomiast Michał Kobza, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, powiedział m.in., że giełda będzie gotowa ruszyć z rynkiem listów zastawnych w październiku, i nie wykluczył powstania np. funduszu ETF opartego na listach zastawnych.

Potencjał do wykorzystania
Obecnie w Polsce działa pięć banków hipotecznych, a listy zastawne są obejmowane głównie przez instytucje finansowe. Zdaniem ekspertów EKF, rynek ten może być jednak znacznie większy – przy odpowiednim wsparciu i zmianach prawnych mogą się stać ważnym elementem systemu finansowania budownictwa i bezpiecznym sposobem lokowania kapitału przez inwestorów indywidualnych.

– Opracowaliśmy z sektorem finansowym konkretne rekomendacje, co zrobić, by uruchomić rynek listów zastawnych w Polsce i zdobyć miliardy złotych na inwestycje budowlane. Jedna jednostka wytworzona w budownictwie przynosi gospodarce 2-3 jednostki. Jest więc o co walczyć

– mówi prof. Leszek Pawłowicz, inicjator i koordynator Europejskiego Kongresu Finansowego.