#Niepodległa. Wybitny naukowiec, prezydent II RP

Powszechnie jest znany jako prezydent II Rzeczypospolitej. Zanim objął urząd był zaangażowanym aktywistą i uchodźcą politycznym, a przede wszystkim znanym w całej Europie chemikiem, mającym na koncie liczne patenty oraz współtwórcą instytutu naukowego i spółki wydobywczej, wykładowcą akademickim i rektorem wyższej uczelni. Ignacy Mościcki to nie tylko mąż stanu, ale także prawdziwy człowiek renesansu!

W działalność polityczną zaangażował się jeszcze podczas studiów chemicznych na Politechnice w Rydze. Mościcki związał się z socjalistyczną grupą studentów i prowadził akcję uświadamiającą wśród robotników i żołnierzy. W 1892 r. uciekł przed aresztowaniem do Londynu, a kilka lat później przeniósł się do Szwajcarii, gdzie podjął pracę na Katolickim Uniwersytecie we Fryburgu i rozpoczął badania nad pozyskiwaniem azotu z atmosfery, polegające na utlenianiu powietrza za pomocą łuku elektrycznego. Mościcki opracował ten proces w każdym szczególe, szybko jednak doszedł do wniosku, że dostępne wówczas kondensatory elektryczne nie były zdolne do wytwarzania odpowiednio wysokich napięć. Postanowił więc skonstruować nowy typ kondensatora samodzielnie. Pomysł został przedstawiony na Szwajcarskim Kongresie Elektrotechników w 1903 r., a Mościcki stał się autorytetem w dziedzinie elektryczności. Wynalazek został opatentowany, a jego wartość wyceniono na milion franków!

Jako persona w świecie naukowym Mościcki pozyskał sponsorów, którzy sfinansowali budowę fabryki kwasu azotowego w szwajcarskim Vevey. Uruchomiono ją na jesieni 1903 r., jednak już rok później konkurujący z nim norwescy badacze odkryli tańszą i nieco wydajniejszą metodę uzyskiwania kwasu azotowego. Skutkiem tego spółka finansująca dotąd jego badania zawiesiła z nim współpracę. Naukowiec nie zniechęcił się i kontynuował badania na własny rachunek. Uzyskał efekt wirującego płomienia elektrycznego, dzięki czemu wydajność produkcji kwasu azotowego nową metodą ponad dwukrotnie przewyższyła osiągnięcia Norwegów. Mościcki pozyskał na to patent i stał się światowym ekspertem w dziedzinie produkcji nawozów azotowych. W 1908 r. firma „Aluminium Industrie A.G. Neuhausem” uroczyście otworzyła w szwajcarskim Chippis pierwszą fabrykę kwasu azotowego jego projektu. Zakłady działające według metody Mościckiego powstały także we Francji, Włoszech, Belgii i Anglii.

W 1912 r. Mościcki przeniósł się do Lwowa, gdzie został profesorem zwyczajnym chemii fizycznej i elektrochemii technicznej na tamtejszej politechnice. Wykładał też na Politechnice Warszawskiej. Piął się po szczeblach kariery akademickiej, a w 1925 r., już w niepodległej Polsce, został rektorem Politechniki Lwowskiej.

Mościcki był także pomysłodawcą i patronem powstania wielu zakładów przemysłowych na ziemiach polskich. Jeszcze podczas toczącej się I wojny światowej w 1916 r., zgodnie z jego pomysłem został zarejestrowany Instytut Badań Naukowych i Technicznych „Metan”, w którym prowadzono prace nad przetwarzaniem ropy naftowej. Gdy tylko zwrócono uwagę, na ogromne zanieczyszczenie środowiska – głównie rzek do których spuszczano odpady z produkcji,  Mościcki w ciągu zaledwie 10 minut opracował metodę oczyszczania wód, a w 1917 r. uzyskał na nią patent, który później stał się powszechnie wykorzystywany w gospodarce.

W 1922 r. ministrowie Ossowski i Narutowicz wysłali Ignacego Mościckiego na Śląsk w celu przejęcia niemieckiej fabryki azotowej w Chorzowie. On i 10 inżynierów z całej Polski mierzyli się jednak z ogromnymi trudnościami, bo niemieccy inżynierowie wywieźli całą dokumentację techniczną, a antypolscy robotnicy dokonywali aktów sabotażu. Mościcki zdołał jednak bez dokumentacji uruchomić większość urządzeń i przekonać robotników do zaprzestania działań dywersyjnych.

Jednym z największych przedsięwzięć II Rzeczypospolitej była budowa fabryki w Mościcach pod Tarnowem, której patronował Mościcki już jako prezydent. W zakładzie działało dziesięć tzw. wież Mościckiego, służących do absorpcji tlenków azotu. W 1934 r. w zakładzie w Mościcach skonstruowano pierwszą na świecie instalację do produkcji „stężonego kwasu azotowego 98,5% metodą Wentlandta”.

Jak Ignacy Mościcki ostał prezydentem? Jak sam napisał w swoich wspomnieniach, „w pewnym sensie mimowolnie”. Po zamachu majowym z 1926 r. znalazł się w centrum wydarzeń i został kandydatem na Prezydenta RP z ramienia obozu piłsudczyków. Został zaprzysiężony 4 czerwca 1926 r.

Zdjęcie:

Prezydent RP Ignacy Mościcki w laboratorium, NAC