Zadbaj o swoje dziecko, także w czasach koronawirusa

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom ubezpieczonym i zwolnionym z obowiązku pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat, chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny. Aby otrzymać wsparcie, musimy przedstawić m.in. odpowiednie zaświadczenie lekarskie – to ono kwalifikuje nas do tego typu świadczenia.

Wypłacany jest w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru składek, czyli najczęściej wynagrodzenia. Można o niego wystąpić wtedy, gdy nie ma innych członków rodziny, którzy mogą dziecku zapewnić opiekę.

Zasiłek opiekuńczy

Zanim zgłosimy się po wsparcie, warto wiedzieć, czy kwalifikujemy się do otrzymania pomocy. Prawo do zasiłku przysługuje bowiem osobie:

1. Z dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat i wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

• nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,
• konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
• choroba niani (z którą mamy zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,
• poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;

2. Z dzieckiem niepełnosprawnym (tj. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji), które nie ukończyło 18 lat, jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

• poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem.

3. Chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które nie ukończyło 18 lat. 4. Chorym dzieckiem. 5. Innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Wniosek o zasiłek opiekuńczy

Kiedy opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat 14, zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym. Jeżeli nad innym członkiem rodziny lub dzieckiem powyżej 14 lat, to wypłacany jest maksymalnie przez okres 14 dni.

Przysługuje on tylko w przypadku, gdy nie ma innych członków rodziny mogących zająć się dzieckiem lub chorym członkiem rodziny. Zasada ta nie obowiązuje jednak w przypadku chorego dziecka do lat 2.

Uzyskanie prawa do zasiłku opiekuńczego wymaga zgromadzenia kilku dokumentów, które musimy dostarczyć do płatnika składek lub bezpośrednio do ZUS. Jest to m.in. wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A. Potrzebny będzie również dokument potwierdzający konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem, np. oświadczenie na druku ZAS-36 lub oświadczenie napisane samodzielnie, w którym wyjaśniamy, że żłobek lub przedszkole zostało zamknięte z powodu epidemii.

– Zasiłek opiekuńczy wielokrotnie mi pomógł – mówi Dorota, mama 7-letniego Krzysia. – Uratował mnie, kiedy mąż leżał w szpitalu, a syn miał przeziębienie. Ponad tydzień siedziałam z nim w domu. To co jednak jest uciążliwe to wypełnianie wniosku. Jest długi i wymaga wielu danych np.: ile dni byłam już na urlopie opiekuńczym w roku, czy brał go mąż, dlaczego nie może mnie zastąpić, itd. – dodaje p. Dorota. – Muszę sprawdzać to za każdym razem w dziale personalnym, bo nie pamiętam.

Jeśli na stałe dzieckiem zajmuje się współmałżonek lub niania, a obecnie ich stan zdrowia nie pozwala na sprawowanie opieki, do wniosku o zasiłek dołączamy zaświadczenie lekarskie.

W przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym do 18. roku życia należy dostarczyć również orzeczenie o niepełnosprawności dziecka. Dokumenty powinny zostać dostarczone pracodawcy. Osoby, które same opłacają składki ZUS, składają dokumenty w swoim oddziale ZUS lub za pomocą Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS).

Ramka: Profil na PUE ZUS

Platforma Usług Elektronicznych ZUS to wygodna forma kontaktu z ZUS. Dzięki niej w PKO banku Polskim mamy dostęp do własnych danych w ZUS i możliwość załatwiania spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi – online 24/7:

• zobaczysz, czy pracodawca zgłosił Cię do ubezpieczeń. Jeśli tego nie zrobił możesz mieć problem z otrzymaniem świadczeń z ZUS;
• obliczysz prognozowaną wysokość swojej emerytury;
• umówisz wizytę online w wybranej placówce ZUS;
• złożysz wnioski i dokumenty online.

Wysokość zasiłku opiekuńczego uzależniona jest od przeciętnego miesięcznego przychodu. Wyliczana za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Zgodnie z ustawą zasiłkową za przychód przyjmuje się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Od podstawy należy odliczyć kwotę odpowiadającą 13,71 proc. tej podstawy.

Opieka nad dzieckiem – koronawirus

W czasie pandemii pojawiły się również dodatkowe zasiłki opiekuńcze. Kosztowało to państwo 3,3 mld zł. Jak podaje ZUS, od 12 marca do 26 lipca br., a więc przez 137 dni, wypłacono 1,3 mln świadczeń na łączną kwotę 3 mld 375 mln zł. Średnio ok. 750 mln zł miesięcznie.

Obecnie istnieje możliwość korzystania z zasiłku opiekuńczego przyznawanego zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W przypadku, kiedy musimy zaopiekować się dzieckiem, które jest chore na COVID-19, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy musimy złożyć oświadczenie o konieczności opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny poddanych obowiązkowej kwarantannie w warunkach domowych.

Pamiętajmy, że teraz pracodawca ma prawo skontrolować, czy jego pracownik faktycznie przebywa na zwolnieniu ze względu na konieczność opieki i może wystąpić do Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu.

Chociaż rozporządzenie weszło w życie 3 listopada, to punkt dotyczący zasiłku obowiązuje z datą wsteczną. O wypłatę świadczenia mogą się ubiegać wszyscy, którzy spełniają kryteria i byli zmuszeni do opieki nad osobą przebywającą na kwarantannie od 24 października.

Tomasz Waligóra