Powstała w 1966 r. u zbiegu Al. Jerozolimskich i ul. Marszałkowskiej w Warszawie. Była i znów jest wzorem nowoczesnego oddziału banku. Rotunda, bo o niej mowa, a także jej otoczenie bardzo szybko stały się jednym z najpopularniejszych miejsc w mieście.
Od projektu do realizacji
Już w latach 50. XX wieku rodziły się pierwsze pomysły na zabudowę centrum Warszawy na wschód od Pałacu Kultury i Nauki. Wzdłuż ulicy Marszałkowskiej, równolegle do Placu Defilad, planowano wznieść kompleks budynków użyteczności publicznej, których stylistyka nawiązywać miała do Pałacu. Koncepcja ta jednak upadła.
W 1958 r. ogłoszono konkurs architektoniczny na zabudowę tzw. Ściany Wschodniej – pierwszą nagrodę przyznano projektowi opracowanemu przez zespół pod kierownictwem Zbigniewa Karpińskiego. Koncepcja Rotundy stanowiła zwieńczenie pasażu Wiecha. Poszczególne elementy gmachu tworzyli różni architekci. Nowatorski budynek na rzucie okręgu, oszklony i z charakterystycznym ząbkowanym dachem, był też nazywany „czapką generalską”. Zaprojektował go Jerzy Jakubowicz, za projekt konstrukcji stalowej odpowiadali Stanisław Więcek i Włodzimierz Wojnowski. Najnowocześniejszy wówczas oddział PKO został oddany do użytku w 1966 r.
Katastrofa i odbudowa
Po 13 latach działalności doszło do tragicznego w skutkach wypadku. 15 lutego 1979 r. o godzinie 12:37 doszło do wybuchu gazu. W wyniku katastrofy zginęło 49 osób, a ponad 130 zostało rannych. W budynku w momencie tragedii znajdowało się ponad 300 klientów i 170 pracowników. Trwającą sześć dni akcję ratunkową utrudniała temperatura dochodząca do -20°C.
Rotunda została niemal całkowicie zniszczona, wszystkie kondygnacje zapadły się do podziemia. Bardzo szybko zdecydowano o jej odbudowie. W ciągu zaledwie ośmiu miesięcy z gruzów powstał nowy budynek. Już w październiku 1979 r. oddział znowu zaczął przyjmować klientów. Tym razem jednak do wykonania ścian zewnętrznych użyto przyciemnianego szkła.
Międzynarodowy konkurs
Ze względu na zły stan techniczny budynku PKO Bank Polski zdecydował się na jego gruntowną rewitalizację z zachowaniem dotychczasowego kształtu, wielkości i elementów charakterystycznych dla architektury modernizmu. Przed przystąpieniem do realizacji prowadził konsultacje społeczne poświęcone przyszłemu wyglądowi i przeznaczeniu Rotundy. Przybrały one bezprecedensową w historii współczesnej Warszawy skalę.
Projekt Nowej Rotundy wyłoniono w międzynarodowym konkursie Changing The Face Rotunda Warsaw 2013. Zgłoszono w sumie 214 prac, a zwyciężył projekt krakowskiej pracowni Gowin&Siuta. Był to pierwszy w historii konkursu zwycięski projekt, który został zrealizowany.
PKO Rotunda
Nowa Rotunda została oddana do użytku w roku jubileuszu 100-lecia powstania PKO Banku Polskiego. Nawiązuje do projektu Jerzego Jakubowicza. Powrócono w nim do przezroczystej elewacji, zachowano kształt charakterystycznego, ząbkowanego dachu budynku. Architekci zrezygnowali jednak z mocnego podkreślenia metalowych elementów konstrukcyjnych. Zastosowano ciekawe rozwiązanie architektoniczne, tzw. „podwójną fasadę”, wykonaną ze szkła laminowanego.
Fasada Rotundy została umiejscowiona nie na zewnątrz budynku, ale w jego wnętrzu, dzięki czemu uzyskano ciekawy efekt wizualny. Oddział PKO Banku Polskiego zlokalizowano na parterze i w podziemiu budynku. Przestrzeń na piętrze to Strefa Spotkań, do której PKO Bank Polski zaprasza mieszkańców Warszawy i turystów.
