Poznaj PKO Bank Polski Ekstraklasę #11: Warta Poznań

1. Jak powstała Warta Poznań?

Drużyna Warty z roku 1920. Fot. Archiwum Warty Poznań.

Klub Sportowy Warta Poznań został założony 15 czerwca 1912 r. przez młodych Polaków, którzy występowali w niemieckich klubach piłkarskich – Unionie i Britanii. W gronie założycieli znaleźli się Marian Bey (pierwszy kapitan drużyny), Stefan Malinowski, Stefan Mórkowski, bracia Edmund Szyc (pierwszy sekretarz klubu) i Franciszek Szyc (pierwszy prezes klubu) oraz Ludwik Zysnarski. Od początku przyjęto, że barwy klubu zostaną biało-zielone.

W pierwszych latach działalności drużyna występowała w mistrzostwach Wielkopolski, co mocno utrudniała jednak pierwsza wojna światowa. Po zakończeniu konfliktu zbrojnego i odzyskaniu przez Polskę niepodległości Warta przystąpiła do rozgrywek w nowoutworzonej klasie A. Od 1927 r. – podobnie jak inne czołowe zespoły piłkarskie – poznański klub występował w rozgrywkach ligowych, które niedługo później znalazły się pod egidą Polskiego Związku Piłki Nożnej.

2. Dwukrotny mistrz Polski

Drużyna mistrzowska z 1947 r. 2 Fot. Archiwum Warty Poznań.

Warta Poznań to dwukrotny mistrz Polski (1929, 1947), pięciokrotny wicemistrz Polski (1922, 1925, 1928, 1938, 1946) i siedmiokrotny zdobywca trzeciego miejsca w rozgrywkach o mistrzostwo kraju (1921, 1923 – wspólnie z Polonią Warszawa, 1926, 1927, 1932, 1935, 1936). W rozgrywkach o Puchar Polski poznański klub jeden raz dotarł do półfinału. Było to w 1926 r.

W tym miejscu warto zauważyć, że od momentu utworzenia ogólnopolskich rozgrywek ligowych w 1926 r. Warta odnosiła w nich duże sukcesy. Już pierwszy sezon przyniósł jej trzecie miejsce w lidze. Na koniec drugiego sezonu znalazła się na drugim miejscu, a już trzeci sezon – w 1929 r. – przyniósł jej mistrzostwo Polski. Warta wyprzedziła wtedy w tabeli będącą na drugim miejscu Garbarnię Kraków i zajmującą trzecią pozycję Wisłę Kraków.

Szczęśliwy dla Warty okazał się także rok 1947, czyli drugi sezon, rozgrywany po zakończeniu drugiej wojny światowej. Poznański klub zdobył wtedy drugie w swojej historii mistrzostwo Polski. Druga była Wisła Kraków, a trzeci AKS Chorzów.  

3. Tabela wszech czasów

Mecz Lechia-Warta. Fot. Piotr Leśniowski.

Warta Poznań awans do PKO Bank Polski Ekstraklasy wywalczyła latem ubiegłego roku. Oznaczało to, że do piłkarskiej elity wróciła po 25 latach przerwy, bo poprzedni sezon na najwyższym szczeblu rozgrywek zaliczyła w latach 1994-95.

Obecnie Warta rozgrywa swój dziewiętnasty w historii sezon na najwyższym szczeblu rozgrywkowym, co daje jej trzydzieste miejsce w tabeli wszech czasów Ekstraklasy. W 424 meczach klub zdobył 436 punktów, wygrał 181 spotkań, 70 razy remisował, a 173 razy ponosił porażkę. Bilans bramek jest korzystny i wynosi 854 gole strzelone i 752 stracone, co oznacza 102 bramki na plusie (statystyki aktualne dla przerwy zimowej sezonu 2020/21).

Warta ma duże szanse zrobić w najbliższych latach znaczący awans w tabeli wszech czasów, bo kilka miejsc nad nią zajmują kluby, które nie grają w PKO Bank Polski Ekstraklasie, a w dodatku nie mają wielkiej przewagi punktowej. Oczywiście, by tak się stało - poznański klub musi utrzymać się w Ekstraklasie, wzmocnić się przed kolejnym sezonem i wygrywać jak najwięcej spotkań.

4. W Warcie marzą o przebudowie stadionu

Stadion w Grodzisku Wielkopolskim. Fot. Piotr Leśniowski.

Stadion Warty to należący do miasta Poznania „Stadion przy Drodze Dębińskiej”, potocznie nazywany Ogródkiem. To kameralny obiekt, który posiada zaledwie 4694 miejsca siedzące. Służy Warcie od momentu, kiedy w 1998 r. miasto Poznań sprzedało zniszczony Stadion im. Edmunda Szyca, znajdujący się przy ulicy Dolna Wilda. To na nim wcześniej grali piłkarze Warty.

Ze względu na wymogi licencyjne Warta nie może rozgrywać swoich meczów na obiekcie przy Drodze Dębińskiej. Choć w ostatnich miesiącach pojawiło się tam oświetlenie, a w planach jest też podgrzewana murawa, to wciąż nie jest to wystarczające minimum. W ubiegłym roku poznańscy urzędnicy starali się uzyskać dofinansowanie do rozwoju infrastruktury sportowej przy Drodze Dębińskiej jednak wniosek został odrzucony. W tej sytuacji Warta swoje mecze rozgrywa na Stadionie Dyskoboli w Grodzisku Wielkopolskim.

5. Król strzelców z Warty Poznań

Fragment finałowego spotkania jubileuszowego czwórmeczu Wisła Kraków - Warta Poznań (zakończonego zwycięstwem Warty). Z prawej strony widoczny Kajetan Kryszewicz. Fot. NAC.

Tylko jeden piłkarz Warty Poznań w historii zdobył tytuł króla strzelców na najwyższym szczeblu rozgrywkowym. Miało to miejsce w okresie wojennym, a konkretnie w 1932 r. Po koronę dla najlepszego snajpera sięgnął wtedy 24-letni Kajetan Kryszkiewicz, który zdobył w tych rozgrywkach 16 goli.

Kryszkiewicz grał w Warcie w latach 1932-1938 i przez większość tego okresu imponował skutecznością. Występował na pozycji pomocnika lub napastnika. Oprócz kariery klubowej, poznał też smak gry w reprezentacji Polski, w której zaliczył dwa występy. Zmarł w 1982 r. w wieku 74 lat.

6. Legendarny napastnik, który przeżył obóz Auschwitz

Wawrzyniec Staliński, środkowy napastnik.

Jedną z największych legend Warty Poznań jest Wawrzyniec Staliński, który urodził się w 1899 r. w Wildzie (dziś część Poznania). Piłkarzem klubu był w latach 1919-1930. Występował na pozycji środkowego napastnika, środkowego pomocnika lub skrzydłowego i imponował dużą skutecznością. Do Warty Poznań trafił z Posnanii i pozostał wierny „Zielono-Białym” do końca kariery.

Miał duże zasługi w zdobyciu przez klub tytułu wicemistrza Polski w latach 1922 i 1925, a także zajęcia przez nią trzeciego miejsca w dwóch innych sezonach. W latach 1922-1928 zaliczył też 13 występów w reprezentacji Polski, dla której zdobył aż 11 goli. Był też rezerwowym na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w 1924 r. Został pierwszym polskim zawodnikiem w historii reprezentacji, który strzelił hat-tricka w spotkaniu z Finlandią w 1926 r., rozgrywanym na stadionie Warty i wygranym przez Polskę 7:1.

Po zakończeniu kariery piłkarskiej w 1930 r. został sędzią ligowym i pracował w ten sposób aż do wybuchu drugiej wojny światowej w 1939 r. W czasie wojny trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Po wojnie osiadł we Wrocławiu i wycofał się z aktywności w sporcie. Zmarł w 1985 r., mając 86 lat.

7. Rekordowe wyniki Warty w Ekstraklasie

Mecz piłki nożnej Warta Poznań - Pogoń Lwów.

Najwyższe zwycięstwo w meczu Ekstraklasy Warta Poznań odniosła w sierpniu 1930 r., pokonując 9:1 drużynę ŁTSG Łódź, a także w kwietniu 1934 r., kiedy wygrała 8:0 z Warszawianką. Najwyższa wygrana Warty w spotkaniu wyjazdowym miała miejsce w maju 1931 r. „Warciarze” pokonali wtedy 8:0 z Lechią Lwów.

Najwyżej porażki u siebie „Zielono-Biali” doznali we wrześniu 1950 r. z AKS Chorzów, przegrywając 0:6. Z kolei najwyższa przegrana Warty na wyjeździe nastąpiła w 1937 r. Zwycięstwo nad poznańskim zespołem 6:0 odniosła wtedy Pogoń Lwów.

8. Najbardziej utytułowany wychowanek klubu

Maciej Żurawski. Fot. Andrzej Żurawski.

Najbardziej znanym wychowankiem Warty Poznań jest Maciej Żurawski, który trafił do klubu w 1983 r., mając siedem lat. Jego kariera juniorska potrwała do 1994 r., kiedy „Żuraw” dołączył do drużyny seniorów. Trzy lata później przeniósł się do Lecha Poznań, a w 1999 r. podpisał kontrakt z Wisłą Kraków, z którą odnosił największe sukcesy w karierze.

W latach 2002 i 2004, grając w drużynie „Białej Gwiazdy”, zdobywał tytuł króla strzelców Ekstraklasy. Wraz z Tomaszem Frankowskim tworzył wtedy w ataku duet marzeń, doprowadzając zespół do kolejnych tytułów mistrza Polski w latach 2003, 2004 i 2005. Żurawski jest też najskuteczniejszym strzelcem Wisły Kraków w historii występów klubu w europejskich pucharach, z 23 golami na koncie.

W latach 2005-2008 był napastnikiem Celticu Glasgow, a od brytyjskich dziennikarzy otrzymał przydomek „Magic”. Dziś Żurawski to 5-krotny mistrz Polski, 3-krotny mistrz Szkocji oraz mistrz Cypru. To także wieloletni reprezentant Polski, a nawet jej kapitan. W latach 1998-2008 w meczach reprezentacji Polski rozegrał 72 mecze, strzelając 17 goli.

Uczestniczył w turniejach finałowych mistrzostw świata 2002 w Korei i Japonii oraz mistrzostw świata 2006 w Niemczech. Był też kapitanem reprezentacji Polski na mistrzostwach Europy 2008 w Austrii i Szwajcarii, jednak z powodu kontuzji rozegrał tam tylko połowę pierwszego meczu z Niemcami.

 9. Życie w zgodzie z Lechem Poznań i wyjątkowe mecze derbowe

Derby Warta-Lech.

Choć Warta i Lech Poznań funkcjonują w jednym mieście, to – w przeciwieństwie do Warszawy, Krakowa, Łodzi, Trójmiasta czy klubów z Górnego Śląska – między kibicami nie ma animozji czy poważniejszych waśni. Powoduje to, że mecze derbowe mają wyjątkowy klimat, którego trudno doświadczyć w innych częściach kraju.

Historia spotkań Warty i Lecha sięga 1948 r. – pierwszego ligowego sezonu po drugiej wojnie światowej. Bardzo ciekawymi meczami derbowymi było spotkanie o Puchar Prezydenta Miasta Poznania w 1972 między Wartą a Lechem zakończone wynikiem 3:2 oraz pojedynek z okazji 70-lecia Warty i 60-lecia Lecha w 1982 r., w którym Lech wygrał 2:1.

Zeszłoroczny powrót Warty Poznań do PKO Bank Polski Ekstraklasy oznaczał, że do kalendarza rozgrywek wróciły też derby Poznania. Takich starć nie było od 25 lat. W sezonach 2000/01 i 2001/02, gdy Lech grał w drugiej lidze, Warta była drużyną z trzeciego szczebla rozgrywek. 20 września 2020 r. w meczu 4. kolejki PKO Bank Polski Ekstraklasy Lech pokonał u siebie Wartę 1:0. O zwycięstwie przesądził gol Jakuba Modera z rzutu karnego w 90. minucie spotkania.

Marek Wiśniewski