Poznaj PKO Bank Polski Ekstraklasę #9: Cracovia

1. Kiedy powstała Cracovia? 

Początki klubu sięgają 1906 r. Fot. NAC.

Cracovia – podobnie jak Wisła Kraków – została założona w 1906 r. Na oficjalnej stronie klubu znajduje się informacja, że 13 czerwca 1906 r. krakowiacy zebrali się na pierwszy trening, tworząc Akademicki Klub Footballowy, któremu we wrześniu tego samego roku nadano nazwę Akademicki Klub Footballowy „Cracovia”. Wśród kibiców do dzisiaj trwa spór o to, który z klubów powstał jako pierwszy i może nosić miano najstarszego istniejącego w Polsce (najstarsze założone we Lwowie już nie istnieją). 

Udowodnienie, który z klubów jest starszy jest trudnym zadaniem, bo w tamtych czasach drużyny funkcjonowały jako grupy znajomych, którzy po pracy spotykali się, żeby pograć w piłkę nożną, a nie jako profesjonalne zespoły, biorące udział w rozgrywkach. Tak czy inaczej – w 2021 r. oba kluby będą obchodziły 115-lecie swojego istnienia. 

2. Największe sukcesy zespołu

Cracovia, pięciokrotny mistrz Polski. Fot. Cracovia.

Cracovia to pięciokrotny mistrz Polski (1921, 1930, 1932, 1937 i 1948), dwukrotny wicemistrz Polski (1934, 1949), a także zdobywca Pucharu Polski (2020) oraz Superpucharu Polski (2020). W zeszłorocznym finale Pucharu Polski pokonała Lechię Gdańsk. W regulaminowym czasie gry było 2:2, a o triumfie klubu spod Wawelu przesądził gol Mateusza Wdowiaka w dogrywce. Jesienią Cracovia sięgnęła też po Superpuchar Polski, wygrywając na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie z mistrzem Polski – Legią. Tym razem w regulaminowym czasie gry padł bezbramkowy remis, a o zwycięstwie Cracovii przesądził konkurs rzutów karnych, który zakończył się wynikiem 5:4. Jedyną „jedenastkę” zmarnował wtedy pomocnik Legii Paweł Wszołek. 

Cracovia nie może jednak pochwalić się sukcesami w europejskich pucharach. W ostatnich latach trzykrotnie startowała w eliminacjach Ligi Europy, ale za każdym razem odpadała już w pierwszej rundzie kwalifikacyjnej, przegrywając z FK Shkëndija (Macedonia Północna), DAC 1904 Dunajska Streda (Słowenia) oraz Malmö FF (Szwecja). 

3. Stadion im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 

Spotkanie piłkarskie, lata 40. Fot. Cracovia.

Stadion Cracovii mieści się przy ulicy Józefa Kałuży 1 w Krakowie. Ma pojemność ponad 15 tys. miejsc i został wybudowany w latach 2009-2010 w miejscu poprzedniego obiektu, na którym w jednym czasie mogło kibicować 11 tys. fanów klubu. 

Początki stadionu sięgały 1912 r. Na inaugurację Cracovia rozegrała mecz towarzyski z Pogonią Lwów, który zakończył się remisem 2:2. Dziesięć lat później – 14 maja 1922 r. drugi mecz w historii rozegrała na tym stadionie piłkarska reprezentacja Polski, która przegrała z Węgrami 0:3. Było to pierwsze spotkanie, jakie biało-czerwoni rozegrali na terenie naszego kraju.  

W 1928 r. stadionowi nadano imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. W trakcie II wojny światowej obiekt zajęli niemieccy żołnierze, tworząc w tym miejscu magazyn i parking. W 1945 r. rozpoczęła się odbudowa obiektu, a wiosną 1946 r. przywrócono go do użytku. 

4. Barwy klubowe i przydomek „Pasy”

Cracovia w swoim tradycjnych strojach. Fot. NAC.

Przydomek zespołu „Pasy", który funkcjonuje zamiennie z nazwą „Cracovia” zarówno w mediach, jak i w kibicowskich przyśpiewkach nawiązuje do charakterystycznych biało-czerwonych pasiastych koszulek, w których grają piłkarze krakowskiej drużyny. Początki tej tradycji sięgają 1906 r. Już wtedy wybrano barwy koszulek, które miały nawiązywać do flagi państwowej, co w dobie zaborów miało szczególny wymiar.  

5. Największa legenda klubu – Józef Kałuża 

Józef Kałuża, napastnik w latach 1912-1931. Fot. NAC.

Stadion Cracovii mieści się przy ulicy Józefa Kałuży, który był napastnikiem klubu w latach 1912-1931. W drużynie „Pasów” spędził właściwie całą karierę seniorską i zaliczył 454 spotkania, wliczając towarzyskie, strzelając w nich 476 goli. Został zapamiętany jako jeden z najlepszych polskich piłkarzy lat dwudziestych XX wieku, a w 1931 r. odznaczony srebrnym Krzyżem Zasługi. Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem. 

Przez krótki czas prowadził Cracovię i Legię, a w latach 1932-1939 był selekcjonerem reprezentacji Polski, który odniósł największe sukcesy przed Kazimierzem Górskim. Prowadzona przez niego drużyna w 1936 r. zajęła czwarte miejsce na igrzyskach olimpijskich w Berlinie, a w 1938 r. wywalczyła pierwszy w swojej historii awans na mistrzostwa świata. Podczas II wojny światowej pozostał w kraju. Niemieckie władze proponowały mu stanowisko sportfürhera w Generalnym Gubernatorstwie, ale Józef Kałuża odrzucił tę propozycję. 

Jesienią 1944 r. zachorował na zapalenie opon mózgowych, a w warunkach wojennych nie było możliwości podjęcia leczenia. Kałuża zmarł 11 października, mając zaledwie 48 lat. Został pochowany na Nowym Cmentarzu Podgórskim w Krakowie, a jego pogrzeb stał się antyhitlerowską manifestacją sportowej społeczności Krakowa. W 2017 r. przed stadionem Cracovii odsłonięto pomnik Józefa Kałuży w stroju piłkarskim i z piłką na prawej stopie. 

6. Trening Noworoczny tradycją Cracovii 

Zdjęcie drużynowe - wiosna 2021. Fot. Cracovia.

Co roku 1 stycznia o godzinie 12:00 piłkarze Cracovii biorą udział w tradycyjnym Treningu Noworocznym na stadionie przy ulicy Józefa Kałuży – pierwsza drużyna „Pasów” mierzy się wówczas z zespołem rezerwowych. Choć trudno jest ustalić dokładnie, kiedy odbył się pierwszy taki trening, to wiadomo, że było to jeszcze w latach 20. ubiegłego wieku. Jedna z legend głosi, że ówczesny zawodnik Cracovii Ludwik Gintel, wracając nad ranem z balu sylwestrowego, zaproponował kolegom grę w piłkę na boisku klubu. Pierwszy trening noworoczny Cracovii, który został odnotowany w mediach, miał miejsce w 1930 r., kiedy pierwsza drużyna wygrała z zespołem rezerwowych 7:2. W ostatnim meczu, rozegranym z okazji Treningu Noworocznego 1 stycznia 2021 r. drużyna Cracovii wygrała z Cracovią II 6:1. 

7. Dwaj królowie strzelców z Cracovii 

Ludwik Gintel, czwarty z lewej. Zdobył 28 bramek. Fot. NAC.

Piłkarze Cracovii dwukrotnie sięgali po tytuł króla strzelców polskiej ligi, jednak było to w pierwszych latach funkcjonowania rozgrywek. W 1928 r. najlepszym strzelcem okazał się Ludwik Gintel, który zdobył 28 bramek, a dwa lata później po koronę króla strzelców sięgnął Karol Kossok z 24 bramkami na koncie. W sumie dla Cracovii na najwyższym szczeblu rozgrywkowym strzelił 49 goli. 

8. Najwięcej występów dla Cracovii i inne rekordy Marcina Cabaja 

Marcin Cabaj, bramkarz, który nie puścił gola przez 407 minut. Fot. B. Kudowicz/Forum.

Najwięcej meczów w Ekstraklasie rozegrał dla Cracovii bramkarz Marcin Cabaj, który grał w tym klubie w latach 2003-2010. W sumie w rozgrywkach o mistrzostwo Polski zagrał dla „Pasów” 162 razy, a liczba jego wszystkich oficjalnych występów w Cracovii wynosi 183. Cabaj dwukrotnie ustanowił indywidualny rekord bramkarzy Cracovii, jeżeli chodzi o czas bez straty bramki w Ekstraklasie. Pierwszy raz dokonał tego w sezonie 2004/05, kiedy nie puścił gola przez 407 minut. Wynik ten poprawił w sezonie 2007/08. Wówczas rekord ten wyniósł 538 minut – 32 minuty meczu z Polonią Bytom w ramach 18. kolejki ligowej, pięć kolejnych pełnych meczów i 57 minut spotkania z Zagłębiem Sosnowiec. 

9. Piłkarze, na których Cracovia zarobiła najwięcej  

Bartosz Kapustka, odszedł do Leicester City. Fot. Ł.Dejnarowicz/Forum.

W ciągu ostatniej dekady Cracovia sprzedała do klubów zagranicznych za duże pieniądze trzech znakomitych zawodników. Najwięcej, bo aż 5 mln euro dostała za pomocnika Bartosza Kapustkę, który po udanych występach w reprezentacji Polski na Euro 2016 w wieku 19 lat odszedł do angielskiego Leicester City. Po wypożyczeniach do niemieckiego SC Freiburg i belgijskiego Oud-Heverlee Leuven polski piłkarz wrócił do PKO Bank Polski Ekstraklasy. Od sierpnia 2020 r. jest zawodnikiem Legii Warszawa.  

4,5 mln euro dostała Cracovia za Krzysztofa Piątka, który jesienią 2018 r. błyszczał w Genoi, a wiosną 2019 r. w wielkim Milanie, do którego przeszedł za 35 mln euro. W styczniu 2020 r. za 24 mln euro kupiła do Hertha Berlin. 

Na trzecim miejscu na liście najbardziej opłacalnych transferów znajduje się Mateusz Klich, który w 2011 r., przeszedł z Cracovii do VfL Wolfsburg za 1,5 mln euro. Obecnie jest zawodnikiem Leeds United. 

10. Maskotka Cracovii – Lajkonik

Lajonik, maskotka klubu. Fot. Cracovia.

O ile maskotką Wisły Kraków jest Smok Wawelski, o tyle maskotką Cracovii jest inny symbol Krakowa – Lajkonik. To brodaty jeździec w orientalnym stroju. Ma charakterystyczne buty, czapkę i okrycie, a także klubową koszulkę Cracovii. Rolę Lajkonika przez dziesięć lat pełnił Krzysztof Wawrzyniecki, który debiutował w tej roli w meczu ze Szczakowianką Jaworzno wygranym przez Cracovię (8:1). Zmarł 7 października 2014. Postać Lajkonika jako maskotki klubu powróciła w sezonie 2018/2019.

Marek Wiśniewski