Podpis cyfrowy – wygoda na każdym kroku

Komisja Europejska zaproponowała stworzenie zielonego zaświadczenia cyfrowego. Chodzi o dokument, który ułatwiałby podróżowanie mieszkańcom Unii w czasie pandemii. Popularnie określa się go terminem „paszport sanitarny”. Potwierdzałby on, że jego okaziciel albo został zaszczepiony przeciwko Covid-19, albo ma negatywny wynik testu, albo jest ozdrowieńcem. W ten sposób udałoby się stworzyć system wspólny dla wszystkich 27 krajów UE, który pozwoliłby zachować zalety Strefy Schengen, a jednocześnie ograniczyć ryzyko, że po całej Europie krążyłyby osoby zarażone koronawirusem. 

Jak miałoby to działać w praktyce? Dokumenty wystawiałyby instytucje do tego uprawnione w krajach członkowskich. Mogłyby to być np. szpitale, w których dana osoba leczyła się w związku z COVID-19, laboratoria wykonujące testy lub przychodnie prowadzące szczepienia. Zaświadczenia otrzymywałoby się w formie wydrukowanego kodu QR potwierdzonego pieczęcią. Można by też używać wersji cyfrowej dokumentu, która byłaby przechowywana na smartfonie. Wtedy jej autentyczność potwierdzałby podpis cyfrowy podmiotu wystawiającego zaświadczenie. Komisja Europejska pomogłaby stworzyć system weryfikacji takich podpisów – tak, by później do absolutnego minimum ograniczyć. 

Podpis kwalifikowany: co to jest?

Taka współpraca na forum UE jest możliwa m.in. dlatego, że mamy coraz lepiej funkcjonujące metody składania podpisów cyfrowych. Obecnie wykorzystuje się w obiegu dokumentów urzędowych czy finansowych kwalifikowany podpis elektroniczny. To najbardziej zaawansowana forma e-podpisu spełniająca wysokie wymagania techniczne. Umożliwia ona składanie przez internet dokumentów np. do urzędu skarbowego czy załatwianie innych spraw związanych z administracją państwową. 

Jeśli elektroniczny podpis kwalifikowany potrzebny jest tylko do załatwiania prostych spraw urzędowych czy komunikacji z administracją państwową, to wtedy wystarczy mieć własny profil zaufany. Nie jest to podpis elektroniczny w sensie ścisłym, choć w sytuacji, gdy wysyłamy dokumenty do urzędów państwowych (np. zeznania podatkowe), spełnia taką rolę. Taki profil można założyć za darmo na platformie www.gov.pl. 

Natomiast podpis elektroniczny kwalifikowany to instrument mający duże większe możliwości niż profil zaufany. To najwyższy stopień potwierdzenia danych osobowych. Wykorzystuje się go do podpisania właściwie każdego cyfrowego dokumentu. Ma zastosowanie nie tylko w korespondencji z urzędami, ale także w sytuacjach biznesowych. Za jego pomocą można chociażby podpisać pełnomocnictwo, dokumenty sądowe lub medyczne. Profil zaufany już do tego nie wystarczy. 

Jak uzyskać podpis kwalifikowany?

Podobnie jak w wielu innych obszarach naszego życia cyfrowego, także stosowanie e-podpisów zaczęło bardzo szybko zyskiwać na popularności w czasie pandemii. Skalę tego wzrostu pokazuje raport „Digital Signature Market” przygotowany przez ośrodek Research And Markets. Z obliczeń wynika, że w 2020 r. globalny rynek podpisów cyfrowych wyceniano na 2,8 mld dolarów. W 2026 r. będzie on wart 14,1 mld dolarów. 

Tempo rozwoju stosowania e-podpisów gwałtownie zaczęło przyspieszać, gdy ten sposób potwierdzania dokumentów zaczęły wspierać rządy wielu państw, a także przedsiębiorstwa. Globalnym liderem wzrostu tego obszaru cyfrowej rzeczywistości są kraje Unii Europejskiej. W innych regionach świata, jak zauważają autorzy raportu, cały czas występuje opór przed stosowaniem podpisów cyfrowych, gdyż świadomość, że to jest pełnoprawny sposób potwierdzania autentyczności dokumentów, jest ciągle stosunkowo niewielka. 

Jak uzyskać możliwość korzystania z e-podpisu? Taką usługę można wykupić w firmie zajmującej się jego dostarczaniem. Lista certyfikowanych podmiotów umożliwiających stosowanie kwalifikowanego podpisu cyfrowego dostępna jest na stronie internetowej Narodowego Centrum Certyfikacji (NCCert). Nadzór nad nimi sprawuje Ministerstwo Cyfryzacji. 

Podpis kwalifikowany - aplikacja

Razem z usługą trzeba zwykle wykupić zestaw do podpisu elektronicznego, który tworzą karta kryptograficzna, czytnik kart oraz aplikacja do autoryzacji podpisu. Po skonfigurowaniu urządzania z komputerem lub laptopem można uruchomić oprogramowanie do składania e-podpisu poprzez włożenie karty do czytnika. Następnie należy wybrać dokumenty, które chcemy podpisać, kliknąć „podpisz”, a później komendę autoryzować wpisaniem kodu PIN. 

Jednym z najpopularniejszych kwalifikowanych podpisów cyfrowych w Polsce jest mSzafir, dostępny w dwóch wariantach. Pierwszym polega na wykupieniu e-podpisu umożliwiającego podpisanie jednego dokumentu. Jest on ważny przez 15 minut od chwili pobrania certyfikatu, można nim podpisać jeden plik PDF o wielkości nie większej niż 5 MB. Drugi wariant to wykupienie abonamentu na usługi na rok lub dwa lata. Pozwala to na podpisywanie wielu dokumentów (w jednej sesji nawet do 20 różnych). 

W przypadku stosowania mSzafir nie są potrzebne karty kryptograficzne oraz ich czytniki. Rozwiązanie działa bowiem z działającą w PKO Banku Polskim e-Tożsamością. Co ważne, podpis mSzafir ma moc prawną równoważną podpisowi własnoręcznemu. Oznacza to, że podpisane nim dokumenty są tak samo ważne pod względem skutków prawnych jak dokumenty podpisane odręcznie.

Janusz Klimczach