Jak czytać świadectwo charakterystyki energetycznej? Czym jest energia pierwotna, końcowa i użytkowa?

Świadectwo energetyczne sporządzane jest na formularzu zgodnym ze wzorem określonym w Rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju. Zależnie od rodzaju budynku, dotyczy ono całego obiektu lub też jego części (np. mieszkania). Na stronie tytułowej podawane są podstawowe informacje o obiekcie m. in. unikalny numer świadectwa, adres, kubatura, powierzchnia użytkowa, rok budowy, jego zdjęcie, data ważności dokumentu oraz podstawowe wskaźniki obliczeniowe:

• EU - zapotrzebowanie na energię użytkową,
• EK - zapotrzebowanie na energie końcową oraz
• EP - zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierwotną jako zapotrzebowanie referencyjne - zgodne z warunkami technicznymi obowiązującymi w roku wystawienia świadectwa.

Kolejne rubryki zawierają informacje o rodzajach źródeł energii i jej zużyciu, w rozbiciu na ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody, chłodzenie i oświetlenie.

W dalszej części zamieszcza się podstawowe parametry techniczno-użytkowe budynku (m.in. kubaturę, temperaturę wewnątrz budynku, rodzaj konstrukcji) oraz wskaźniki rocznego zapotrzebowania na energię użytkową EU, EK i EP w rozbiciu na poszczególne instalacje. Mogą znaleźć się tam także zalecenia dotyczące możliwości poprawy charakterystyki energetycznej budynku. Na końcu świadectwa znajdują się wyjaśnienia użytych określeń.

Najważniejsze informacje to oczywiście wyżej wspomniane wskaźniki obliczeniowe, które prezentowane są na pierwszej stronie, a dodatkowo wyliczone w dalszej części świadectwa.

Wskaźnik EU odzwierciedla zarówno poziom traconej energii przenikającej przez przegrody budowlane (ściany, okna, dach), uchodzącej z wentylacją i zużywanej na potrzeby podgrzania wody, jak i zyski energetyczne z nasłonecznienia, od przebywających w domu ludzi oraz wytwarzanej przez inne urządzenia domowe. Ten wskaźnik uznaje się jako poziom zapotrzebowania na energię niezbędną do utrzymania zadowalającego komfortu pobytu mieszkańców i korzystania z ciepłej wody.

Można powiedzieć, że zapotrzebowanie na energię użytkową (EU) oznacza ilość energii, jaka byłaby potrzebna do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody w budynku w warunkach idealnych, czyli gdyby wszystkie zastosowane systemy miały sprawność 100%. Jednostką energii użytkowej jest (kWh/m²·rok), gdzie m² oznacza metr kwadratowy ogrzewanej powierzchni.

Wskaźnik EK - określa zapotrzebowania na energię końcową, jego wartość można przeliczyć na spodziewane roczne koszty ogrzewania, mnożąc wynik przez powierzchnię ogrzewaną i cenę kWh wykorzystywanego paliwa.

Zapotrzebowanie na energię końcową (EK), czyli tę, którą się kupuje, określa ilość energii potrzebnej każdego roku do ogrzewania (w tym wentylacji), przygotowywania ciepłej wody użytkowej w przeliczeniu na 1 m² powierzchni, a w domach z klimatyzacją dodatkowo do chłodzenia. Energia końcowa uwzględnia też konieczną nadwyżkę energii ze względu na to, że system grzewczy przetwarza energię zawartą w paliwie na ciepło ze sprawnością poniżej 100%. Energię końcową wylicza się dzieląc energię użytkową, dzieląc tę sprawność.

Natomiast wskaźnik energii pierwotnej (EP) to wielkość wyrażająca energię, która musi być wydobyta u źródła, żeby pokryć zapotrzebowanie na ogrzewanie domu, przygotowywanie ciepłej wody użytkowej, ewentualną wentylację mechaniczną i chłodzenie (w domach z klimatyzacją). Wartość ta pokazuje, ile faktycznie zużyjemy energii pierwotnej nieodnawialnej, aby zaspokoić te potrzeby, na przykład ile węgla albo gazu trzeba wydobyć.

Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną jest najbardziej wyeksponowane przez twórców świadectw energetycznych – zostało umieszczane w centralnym miejscu pierwszej strony świadectwa. Na kolorowym suwaku wartość EP jest wyrażona w kWh/(m²*rok).

Przy takim samym zapotrzebowaniu na energię końcową na pierwszej stronie świadectwa może być zaznaczona bardzo różna wartość EP, która zależy od tego, czym dom jest ogrzewany. Nawet dom o źle zaizolowanych przegrodach, zużywający dużo ciepła, może mieć niski współczynnik EP. Wystarczy, że do ogrzewania będzie wykorzystany nośnik energii o bardzo niskim współczynniku nakładu, na przykład biomasę w postaci peletu drzewnego. Jednak przy zużywaniu energii typu olej opałowy, gaz ziemny, gaz płynny, węgiel czy prąd, wskaźnik ten będzie zdecydowanie wyższy.

Podsumowując: świadectwo charakterystyki energetycznej pokazuje ile energii konsumuje opisywana w nim nieruchomość. Najważniejsze informacje i wskaźniki podane są na pierwszej stronie. Na kolorowym suwaku widać, ile faktycznie zużywa energii pierwotnej nieodnawialnej, aby zaspokoić potrzeby energetyczne. Im mniejsza różnica pomiędzy energią użytkową (EU) i energią końcową (EK), tym większa sprawność instalacji. Wartość energii pierwotnej (EP) może być wyższa lub niższa od końcowej – wszystko zależy od wykorzystywanego nośnika energii danej nieruchomości.