Czy wiesz, że…? 10 ciekawostek na temat jeździectwa

1. Kiedy na Ziemi pojawił się przodek współczesnych koni Pliohippus?

Pliohippus pojawił się około 15 mln lat temu. Kształtem, wielkością i uzębieniem był zbliżony do współczesnych koni, choć był nieco niższy. Żył na sawannie i stepach porośniętych trawami. W pierwszej kolejności pojawił się w Ameryce Północnej i stamtąd przedostał się do Ameryki Południowej.

Warto jednak zwrócić uwagę, że rozwój rodziny koniowatych rozpoczął się już około 60 mln lat temu, kiedy w wilgotnych i ciepłych lasach pierwotnych pojawiło się zwierzę wielkości lisa, które nazwano Eohippus. Miało zaledwie 35 cm wysokości, wypukły grzbiet i cętkowatą sierść. Występowało zarówno w Ameryce jak i Europie.

2. Jak wyglądały początki jeździectwa?

Za początki jeździectwa należy uznać odległe czasy, w których ludzie udomowili konie. Miało to miejsce około 4,5 tys. lat przed naszą erą.

W starożytnym Rzymie funkcjonował zawód nauczyciela jazdy konnej (łac. equisones). Mocno rozwijało się też powożenie – wyścigi powozów, które były organizowane na hipodromach, czyli placach o zarysie wydłużonego prostokąta, zakończonych półokrągło. Pierwsza akademia jeździecka powstała w 1134 r. w Neapolu.

3. Od kiedy jeździectwo jest dyscypliną olimpijską?

Po raz pierwszy jeździectwo w programie igrzysk olimpijskich znalazło się w Paryżu w 1900 r. Kolejny raz pojawiło się 12 lat później na igrzyskach w Sztokholmie. Od tego czasu obecne było na każdej kolejnej olimpiadzie.

4. Kto był pierwszym polskim medalistą olimpijskim w konkurencji indywidualnej?

Pierwszym polskim medalistą był Adam Królikiewicz, żyjący w latach 1894-1966. To wybitny jeździec, a zarazem major kawalerii Wojska Polskiego.

Brązowy krążek zdobył na igrzyskach w Paryżu, gdzie startował w skokach przez przeszkody. Był to pierwszy polski medal olimpijski w konkurencji indywidualnej, a zarazem jeden z dwóch polskich medali na wspomnianych igrzyskach w stolicy Francji. Po drugi sięgnęła drużyna kolarzy w wyścigu torowym. 

5. Jak wyglądają konkurencje jeździeckie na igrzyskach olimpijskich?

Fot. PAP

Aktualnie w programie igrzysk olimpijskich znajdują się trzy konkurencje: ujeżdżanie, wszechstronny konkurs konia wierzchowego (WKKW) oraz skoki przez przeszkody. Medale w każdej z tych konkurencji przyznawane są indywidualnie i drużynowo, więc łącznie jest ich sześć.

6. Jaki sprzęt i ubiór powinien mieć jeździec?

Na głowę jeździec zakłada toczek wykonany ze sztywnego plastiku i pokryty ciemnym aksamitem. Na dłonie wkłada się rękawiczki.

Potrzebne są też odpowiednie i wysokie buty. Skuteczną ochronę przed otarciami stanowią z kolei bryczesy – spodnie pozbawione szwów po wewnętrznych stronach nogawek ze specjalnymi wzmocnieniami na wysokości kolan.

W takich konkurencjach jak ujeżdżenie czy skoki zawodnicy zakładają białe koszule, jasne bryczesy, a także frak (rajtrok) w kolorze czarnym lub czerwonym.

7. Ile mierzył najwyższy koń na świecie?

Do księgi Rekordów Guinessa jako najwyższego konia świata wpisano Big Jake'a – konia rasy belgijskiej, który do lipca 2021 r. żył na farmie Smokey Hollow Farm w miejscowości Poynette w amerykańskim stanie Wisconsin.

Big Jake mierzył 210,19 cm i ważył 1136 kg. Ze względu na swoje gabaryty mieszkał w boksie o wymiarach 6 x 6 m – dwa razy większym od standardowych. Na co dzień pracował w zaprzęgu.

Według źródeł historycznych najwyższym odnotowanym koniem na świecie był jednak wałach rasy shire o imieniu Samson. Urodził się w 1846 r., a cztery lata później mierzył 215 cm i ważył 1524 kg.

8. Z jakimi prędkościami poruszają się konie?

Konie poruszają się czterema chodami: stępem, kłusem, galopem oraz cwałem. W stępie prędkość przypomina prędkość spokojnego chodu człowieka, czyli ok. 5 km/h. Kłus to już odpowiednik spokojnej jazdy na rowerze – ok. 20 km/h, galop to ok. 30 km/h, a cwał ok. 40 km/h.

Największa prędkość konia, jaka została odnotowana w Księdze Rekordów Guinessa, należy to zwierzęcia o imieniu Big Racket. W gonitwie na ćwierć mili w Meksyku koń ten popędził z prędkością 69,6 km/h. Miało to miejsce 5 lutego 1945 r.

9. Jak się nazywał słynny biały ogier Napoleona Bonaparte?

Napoleon Bonaparte jeździł na białym koniu, przywiezionym z wyprawy do Egiptu w 1799 r. Nadał mu imię Marengo, nawiązując do zwycięskiej bitwy pod Marengo w 1800 r. Ogier towarzyszył francuskiemu przywódcy we wszystkich bitwach aż do Waterloo i był ranny aż osiem razy. Zmarł w 1831 r., a po śmierci został upamiętniony na wielu obrazach z epoki. Jego szkielet znajduje się w National Army Museum w Londynie.

10. Kiedy po raz pierwszy w nazwie międzynarodowych zawodów jeździeckich, organizowanych w Polsce pojawiła się nazwa Cavaliada?

Cavaliada to cykl halowych zawodów jeździeckich autoryzowany przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI). Zawody stanowią jedno z ważniejszych wydarzeń hippicznych w tej części świata. To jedyne wydarzenie w Polsce, podczas którego można zobaczyć cztery konkurencje jeździeckie w jednym miejscu i czasie.

Tradycja wydarzenia sięga 1995 r., kiedy impreza odbyła się w Poznaniu podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich, choć wówczas nie funkcjonowała jeszcze pod obecną nazwą. Nazwy „Cavaliada” po raz pierwszy użyto dopiero w 2010 r.

Momentem przełomowym była organizacja międzynarodowego turnieju w jeździectwie, połączonego z konkursem kwalifikacyjnym do Pucharu Świata. Dziś Cavaliada jest podzielona na obszar targowy, sportowy i pokazowy. Stanowi markę, która cieszy się dużym szacunkiem w międzynarodowym środowisku jeździeckim. Sponsorem głównym imprezy jest PKO Bank Polski.

Marek Wiśniewski