100 lat PKO Banku Polskiego. Rozmowa nie tylko na radiowej fali

Pocztowa Kasa Oszczędności wypracowała własny sposób rozmowy z obywatelami, narrację, która budowała wizerunek Banku. Tę wyjątkową zdolność PKO uzyskała dzięki Henrykowi Gruberowi, który od 1928 r. aż do wybuchu wojny był jej prezesem. To on dał Kasie głos: i w znaczeniu metaforycznym – bo otworzył Bank na komunikowanie się ze społeczeństwem, i w znaczeniu dosłownym – bo w autorskich pogadankach radiowych osobiście edukował ekonomicznie Polaków. Pierwszą z nich wygłosił 31 października 1931 r.

Nowe media, nowe możliwości

Gdy 36-letniemu Henrykowi Gruberowi powierzano posadę prezesa Pocztowej Kasy Oszczędności, był on pełen inicjatywy i energii do działania. Zawsze angażował się bez reszty w to co robił, dlatego niezwykły życiorys chłopaka z prowincjonalnego Sokala zapisany był doświadczeniami zdobywanymi na wielu polach. Gruber miał w nim piękne karty walk w legionach Piłsudskiego i w wojnie polsko-bolszewickiej uhonorowane stopniem oficerskim, a także wieloma odznaczeniami, w tym orderem Virtuti Militari. Miał też bogaty dorobek literacki i publicystyczny.

Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

W wieku 23 lat Henryk Gruber obronił tytuł doktora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od początku Niepodległej Rzeczypospolitej piastował wysokie stanowiska w administracji państwowej – był m.in. szefem Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń, gdzie tworzył podwaliny prawne pod polski systemu ubezpieczeń. PKO zyskała zatem nietuzinkowego prezesa.

Jako prezes Banku Henryk Gruber świadomie wykorzystywał siłę mediów. Kiedy stawał przed mikrofonem Polskiego Radia i wygłaszał pogadanki edukacyjne o finansach domowych i oszczędzaniu, słuchały go setki tysięcy obywateli. Słuchały i utwierdzały się w przekonaniu, że PKO to bank, który powierzone mu pieniądze zainwestuje bezpiecznie i z korzyścią dla klientów. A pod wodzą Grubera Bank szybko się rozwijał: zwiększał liczbę klientów i wartość gromadzonych wkładów oszczędnościowych, uruchomił w Kasie Dział Ubezpieczeń na Życie, stworzył Bank Polska Kasa Opieki (dzisiaj Pekao SA) obsługujący finanse Polonii oraz handel zagraniczny.

Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

PKO nie tylko wspierała gospodarkę odradzającego się państwa i pomagała realizować jego cele społeczne – rozwój budownictwa mieszkaniowego, drogownictwa, kolei żelaznych czy telefonii. Pod kierownictwem Grubera PKO dobrze odczytywała puls życia społeczeństwa. Kasa wspomagała polskie organizacje naukowe, kulturalne, artystyczne, biblioteki, kluby sportowe, ochronki dla dzieci, szkoły oraz organizacje wojskowe.

Prezes Gruber wiedział, że kluczem do sukcesu jest nawiązanie rozmowy z klientami, bo powierzanie oszczędności w obce ręce jest dla większości z nich trudne. Więc PKO przekonała Polaków, że to nie są obce ręce. Kasa przedstawiała się jako bank dbający o złożone w nim oszczędności i o dobrobyt odbudowywanego państwa polskiego.

PKO – marka zbudowana na dialogu

Prezes Henryk Gruber był pełen inwencji twórczej, sam wymyślił slogan reklamowy PKO: „Pewność i zaufanie”. Hasło to zaistniało w umysłach milionów Polaków i jako motto Banku zostało uznane za wiarygodne. Przed wojną można je było dostrzec w gazetach, na afiszach czy reklamach umieszczanych np. na tramwajach. Po 1929 r. w różnych tytułach prasowych masowo zaczęły ukazywać się reklamy Banku.

 Fot. Archiwum PKO Banku Polskiego

Bank wykorzystywał nowe nośniki informacji; reklamował się na ulotkach, afiszach, naklejkach, folderach, kalendarzach ściennych, opakowaniach papierosów i podręcznych kalendarzykach. Pierwszy w Warszawie neon reklamował właśnie PKO. Kasa zleciła wyprodukowanie kilku filmów poświęconych PKO (m.in.: Cudowny dzbanek i Będzie lepiej). Do społeczeństwa trafiły publikacje lifestylowe, np. komiks z morałem, opowiadający historię życia rozrzutnej Andzi i oszczędnej Marysi.

Fot. Ze zbiorów Przemysława Wisniewskiego

W latach 30. ważnym wydarzeniem promocyjnym stał się, obchodzony 31 października, Dzień Oszczędności. PKO organizowała cykliczne konkursy z nagrodami na najoszczędniejszą gospodynię domową. Od 1935 r. PKO wydawała bogato ilustrowany miesięcznik „Młody Obywatel”. Publikowano tam materiały popularyzujące zagadnienia związane z oszczędzaniem i gospodarką.

Bank starał się trafiać do środowisk opiniotwórczych: dla księży wydawał np. Zbiór kazań i pogadanek na temat oszczędności, Kalendarz duszpasterski i broszurę zatytułowaną Potęga wspólnego wysiłku. Wśród nauczycieli rozprowadzał Kalendarz nauczycielski i broszurę pod tytułem Nauczyciel jako wychowawca narodu.

Popularyzatorska działalność wydawnicza w serii „Biblioteka PKO” zawierała edycje opowiadań, sztuk i wierszy poświęconych tematyce oszczędzania. W serii „Biblioteka Ekonomiczna” publikowane były książki specjalistyczne.

Ogromną popularnością cieszyła się zorganizowana przez PKO w 1938 r. poradnia dla klientów, w której bezpłatnych porad udzielano w sprawach układania budżetów domowych, planowania wydatków, gospodarowania pieniędzmi.

Bogdan Kowalski