Nowoczesne nieruchomości: domy podziemne i kryte ziemią

Jednak podziemne budownictwo nie jest tak naprawdę wielką nowością. Podziemne domy, a nawet całe miasta od dawna występują w literaturze (wspomnijmy choćby powieści J.R.R. Tolkiena), są też od stuleci wykorzystywane przez ludzi w różnych zakątkach globu. W tureckiej Kapadocji powstały podziemne tufowe miasta, w których system korytarzy i pomieszczeń pozwalał ukryć przed najeźdźcami kilka tysięcy osób, a nawet zwierzęta hodowlane. We włoskiej Materze ludzie nadal zamieszkują domy wykute w skale 9 tys. lat temu.

Do dziś w Szwajcarii wykorzystuje się groty skalne. Przez cały rok dojrzewają w nich wędliny, a wino leżakuje, gdyż temperatura, bez względu na porę roku, utrzymuje się w graniach 3-11ºC, co pozwala z takich pieczar korzystać jak z lodówki. W ostatnich latach wracają do łask znane w naszym kraju ziemianki, które coraz częściej wykorzystywane są w przydomowych ogrodach. Panuje w nich specyficzny mikroklimat: zimą jest w nich cieplej niż na zewnątrz, a latem chłodno. Temperatura utrzymuje się na zbliżonym poziomie przez cały roku, co ułatwia przechowywanie przetworów, warzyw czy owoców. Podobny sposób działania wykorzystują też podziemne czy choćby częściowo kryte ziemią budynki.

Dla osób poszukujących domu, a chcących zminimalizować swój wpływ na środowisko domy podziemne są alternatywą dla tradycyjnego budownictwa. Z kolei zakłady przemysłowe i budynki biurowe mogą czerpać korzyści z usytuowania ich pod ziemią, m.in. dzięki lepszej ochronie przed hałasem, mniejszemu zużyciu energii czy większemu bezpieczeństwo (np. CERN w Genewie). Nowoczesne projektowanie umożliwia stworzenie podziemnych czy częściowo podziemnych mieszkań, biur czy centrów handlowych, zachowując jednocześnie estetykę i pełną funkcjonalność.

Często podziemne konstrukcje mieszkalne nie znajdują się całkowicie pod ziemią. Można je odsłonić z jednej lub dwóch stron, gdy są wbudowane we wzgórze. Takie położenie może znacznie poprawić oświetlenie wnętrza, choć kosztem większej ekspozycji na działanie czynników atmosferycznych. Czasami budowę domu częściowo w ziemi wymusza otoczenie. Wiele domów częściowo schowanych w ziemi znaleźć można choćby na Wyżynie Lubelskiej czy Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżynne ukształtowanie terenu od dawna zachęca architektów do dopasowywania domów do otoczenia.

Nowoczesne podziemne miasta

Jako krok w kierunku osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (w szczególności celu 11: „Uczynić miasta i osiedla ludzkie inkluzywnymi, bezpiecznymi, odpornymi i zrównoważonymi”), miasta w rozwiniętych gospodarkach świata w coraz większym stopniu spoglądają w dół, zamiast wykorzystywać ograniczone zasoby ziemi na powierzchni. 

Helsinki, Singapur, Tokio, Szanghaj to tylko niektóre z miast wzorcowych pod tym względem. Przestrzeń podziemna jest cennym zasobem, który można wykorzystać w zarządzaniu zasobami miejskimi. Uwzględnienie podziemi w planowaniu miasta stwarza nowe możliwości dla zrównoważonego wykorzystania przestrzeni i może przyczynić się do uczynienia miast bardziej funkcjonalnymi i przyjaznymi do życia.

Zalety domów podziemnych i krytych ziemią

Niektóre zalety domów podziemnych lub częściowo krytych ziemią obejmują odporność na trudne warunki pogodowe, cichą przestrzeń do życia, wpisanie się w otaczający krajobraz i prawie stałą temperaturę wewnątrz ze względu na naturalne właściwości izolacyjne kryjące gleby. Jednym z atutów jest też efektywność energetyczna i przyjazność dla środowiska.

Podziemne nieruchomości oferują też unikalne połączenie bezpieczeństwa i prywatności. Ich lokalizacja zapewnia ochronę przed wieloma zagrożeniami, a jednocześnie gwarantuje dyskrecję mieszkańcom. Nieruchomości kryte ziemią są również uznawane za bardziej odporne na skrajne warunki atmosferyczne. W przypadku ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze czy fale upałów, takie budynki mogą stanowić bezpieczne schronienie, co zwiększa ich atrakcyjność zarówno dla inwestorów, jak i mieszkańców.

Podziemne konstrukcje pozwalają na kreatywne wykorzystanie przestrzeni. Ograniczenie widoczności na powierzchni nie oznacza utraty atrakcyjności architektonicznej. Dzięki nowoczesnym technologiom optymalizacji przestrzeni, projektanci potrafią stworzyć unikalne wnętrza, które łączą funkcjonalność z estetyką.

Wady domów krytych ziemią

Jednakże budynki usytuowane nawet częściowo pod ziemią mają pewne wady, takie jak większa wilgotność, co w może wymagać zainstalowania specjalnych systemów odprowadzających wodę czy dodatkowych warstw izolacji. Ponadto inwestycje w nieruchomości kryte ziemią niosą ze sobą pewne wyzwania. Koszty budowy i utrzymania mogą być wyższe niż w przypadku tradycyjnych projektów. Co więcej: konieczne jest staranne przemyślenie kwestii wentylacji, oświetlenia naturalnego oraz dostępu do infrastruktury.

Domy podziemne a zrównoważony rozwój

Nieruchomości kryte ziemią są często powiązane z ideą zrównoważonego rozwoju. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii, takich jak systemy energii odnawialnej czy izolacje termiczne, te projekty minimalizują negatywny wpływ na środowisko.

Rozwój nowoczesnych technik ma wpływ na rozwój nieruchomości krytych ziemią. Inteligentne systemy zarządzania energią, bezpieczeństwem czy ochroną prywatności są często wykorzystywane w projektach podziemnych, podnosząc standardy życia mieszkańców.

Nieruchomości kryte ziemią stają się symbolem nowoczesnego podejścia do budownictwa, łącząc innowacje architektoniczne, zrównoważony rozwój oraz nowoczesną infrastrukturę. Świadczy o tym także przyznana w 2023 roku nagroda European Property Awards, zwana „architektonicznym Oskarem”, dla domu wbudowanego w wiślaną skarpę na Mazowszu.

Pomimo pewnych wyzwań potencjał takich inwestycji przyciąga inwestorów, poszukujących nietypowych, a jednocześnie przyszłościowych rozwiązań. W miarę postępu technicznego i rosnącej świadomości ekologicznej, nieruchomości podziemne lub częściowo kryte ziemią mogą stać się ważnym elementem przyszłości rynku nieruchomości. Czas pokaże, czy to nowe podejście do budownictwa będzie zyskiwało na popularności, czy pozostanie niszą dla wyjątkowych inwestycji.

Edyta Kusińska
Ekspert w PKO Banku Hipotecznym