Czy każdy może być przedsiębiorcą?

Otwarcie własnej działalności gospodarczej jest proste i szybkie i można to zrobić przez internet. Pozostaje odpowiedzieć sobie na pytanie: czy każdy może zostać przedsiębiorcą? 

Kto może założyć firmę?

By zostać przedsiębiorcą, trzeba być osobą pełnoletnią i posiadać zdolność do czynności cywilnoprawnych. O ile działalność, którą sobie wybraliśmy, nie jest regulowana i nie wymaga posiadania określonych kompetencji, zezwoleń i licencji – nie ma również znaczenia wykształcenie czy rodzaj ukończonej szkoły. Równie dobrze firmę może założyć osoba, która skończyła technikum, szkołę zawodową, liceum albo studia wyższe.

Zawody i działalności regulowane wymagają natomiast spełnienia dodatkowych określonych dla każdej działalności warunków. Konieczne może być np. posiadanie odpowiedniego wykształcenia, zgód, licencji, ale i zabezpieczenia majątkowego czy miejsca na prowadzenie określonego rodzaju działalności. Dlatego zanim zdecydujemy się na rejestrację firmy, warto dokładnie sprawdzić, czy działalność, którą sobie wybraliśmy nie podlega dodatkowym regulacjom.

Przepisy mogą również wymuszać określone formy prawne w zależności od prowadzonej działalności. Niektórych rodzajów działalności nie rejestruje się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) tylko w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) – np. uprawa niektórych roślin i hodowla niektórych zwierząt, działalność ubezpieczeniowa i reasekuracyjna, działalność w zakresie: ochrony przeciwpożarowej, związków zawodowych, klubów sportowych.

Czasami ograniczenia idą jeszcze dalej i ustawa określa rodzaj spółki, jaką należy zarejestrować, aby wykonywać daną działalność. Są to jednak sytuacje wyjątkowe i ograniczają się do sektora finansowego, jak np. działalność banków czy towarzystw ubezpieczeniowych.

Kto nie może założyć firmy?

Działalności gospodarczej nie mogą prowadzić osoby nieletnie, funkcjonariusze publiczni i osoby z prawnym zakazem prowadzenia działalności gospodarczej. Taki zakaz może dotyczyć zarówno przedsiębiorcy, wobec którego wcześniej ogłoszona została upadłość, jak i osób, które nie wywiązują się ze swoich obowiązków w zakresie prowadzonej działalności.

Z formalnego punktu widzenia nie ma natomiast przeciwwskazań, by firmę założyła osoba, wobec której toczy się postępowanie komornicze. Trzeba jednak pamiętać, że przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą odpowiada za nią całym swoim majątkiem, więc może się okazać, że dochody firmy zostaną przez komornika zajęte. Jeśli jednak mamy dobry pomysł na biznes, założenie własnej firmy daje szansę na spłacenie wszystkich długów i zaległości.

Obostrzenia dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej czy zasiadania w zarządach lub radach nadzorczych spółek dotyczą natomiast osób skazanych prawomocnym wyrokiem, przede wszystkim za przestępstwa gospodarcze. Dotyczy to głównie zawodów regulowanych – nieposzlakowaną opinię powinna mieć np. osoba decydująca się na założenie firmy przewozowej.

Czy niepełnoletni może założyć firmę?

Młodzi ludzie myślą o rozwoju swojej kariery zawodowej coraz wcześniej, a swoje pomysły chcieliby jak najszybciej przekuwać w realne biznesy, ale czy 16-latek albo 17-latek może założyć firmę? Żeby zarejestrować działalność gospodarczą trzeba osiągnąć pełnoletniość, a do tego momentu otwarcie własnej firmy nie będzie możliwe. Choć do rejestracji nie potrzeba wielu dokumentów, niezbędny jest dowód osobisty, tak więc dopóki go nie posiadamy, nie ma możliwości rejestracji w CEIDG. Osoby niepełnoletnie nie mogą mieć własnej firmy, ale mogą być wspólnikami w spółkach, czyli posiadać ich udziały lub akcje.

Czy będąc zatrudnionym można założyć firmę?

Wiele osób boi się zrezygnować z etatu i poświęcić się w całości działalności gospodarczej. Mogą więc założyć firmę jednocześnie pracując na etacie – o ile oczywiście umowa podpisana z pracodawcą tego nie wyklucza i nie ma np. ryzyka wykonywania działalności konkurencyjnej.

Własna działalność gospodarcza i praca na etacie mogą się wzajemnie uzupełniać nie tylko w zakresie świadczonych usług, ale również finansów. Jeśli nasze wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest na poziomie co najmniej wynagrodzenia minimalnego, do ZUS – z tytułu prowadzonej działalności – zapłacimy tylko składkę zdrowotną, co znacznie obniża koszty działalności, szczególnie w pierwszym jej okresie, kiedy przeważnie osiągane dochody nie są w stanie w pełni zabezpieczyć wszystkich potrzeb i wydatków.

Oprócz zalet, trzeba pamiętać jednak o ograniczeniach jednoczesnego prowadzenia działalności i pracy na etacie. Przede wszystkim nie wolno zaniedbywać obowiązków wobec pracodawcy, wykonywać działalności firmowej w godzinach pracy czy korzystać ze sprzętu należącego do pracodawcy.

Trzeba też pamiętać, że mimo iż nie korzystamy w pełni z preferencyjnego okresu 24 miesięcy niższych składek ZUS, ten czas będzie się nam już liczył i jeśli np. po 2 latach zdecydujemy się w pełni przejść na własną działalność, składki będą naliczane według normalnych stawek. Trzeba też pamiętać, że łączenie pracy na etacie i własnej działalności może sprawić, że będziemy przemęczeni i nie będziemy mieli siły i energii zarówno, by pracować na etacie, jak i rozwijać własną firmę.

Czy emeryt może założyć firmę?

Przejście na emeryturę nie oznacza konieczności zamykania działalności gospodarczej, co więcej na emeryturze można otworzyć nową działalność gospodarczą, nie tracąc prawa do pobierania emerytury. Aby założyć firmę, należy złożyć wniosek o wpis do CEIDG taki sam jak wszyscy przedsiębiorcy. Po otwarciu działalności należy zgłosić się jako płatnik składek. Po osiągnięciu wieku emerytalnego jedyną składką, którą trzeba opłacać jest wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, mogą osiągać przychody dowolnej wysokości bez ograniczeń wysokości emerytury. Nie dotyczy to jednak osób, które przeszły na wcześniejsze emerytury – np. nauczycieli. Tacy emeryci są zobowiązani do zmniejszenia lub nawet zawieszenia pobierania emerytury. Jeśli ich dochód przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w I kw. 2021 r. wyniosło 5681,56 zł), świadczenia emerytalne są zmniejszane. Jeśli przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju – emerytura już nie przysługuje.

Czy rolnik może założyć firmę?

Rolnik może założyć pozarolniczą działalność gospodarczą, nie rezygnując z ubezpieczenia w KRUS. Warunkiem jest jednak prowadzenie działalności rolniczej i podleganie ubezpieczeniu KRUS w pełnym wymiarze nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata. Trzeba też w ciągu 14 dni (od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej) złożyć oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia KRUS. Istotna jest też wysokość osiąganych dochodów.

Jeśli przekroczona zostanie kwota graniczna w zakresie podatku dochodowego z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok (w 2020 r. 3540 zł a 2021r. 3604 zł), wówczas obowiązkowe będzie opłacanie należnych składek w ZUS, a nie KRUS. Trzeba jednak pamiętać, że nie każda pozarolnicza aktywność stanowi działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą nie jest bowiem rolnik, który wykonuje działalność w zakresie leśnictwa, rybactwa śródlądowego, wynajmu pokoi, sprzedaży domowych posiłków, usług związanych z pobytem turystów czy sprzedaży produktów z gospodarstwa.

Czy obcokrajowiec może założyć firmę w Polsce?

Cudzoziemcy mogą w Polsce zakładać działalność gospodarczą na zasadach takich samych, jak obowiązują polskich przedsiębiorców pod warunkiem, że są obywatelami państwa członkowskiego UE albo Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jeśli są obywatelami innego kraju, powinni posiadać jeden z dokumentów: m.in. zezwolenie na pobyt stały, dokument rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej czy zezwolenie na pobyt czasowy.

Osoby, które chcą prowadzić w Polsce firmę, mogą mieć również status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany lub ważną Kartę Polaka. Jeśli żaden z powyższych warunków nie jest spełniony, można prowadzić w Polsce działalność wyłącznie w formie spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, spółki z o.o. lub akcyjnej.

Jak założyć własną firmę krok po kroku

Każdy, kto zakłada firmę musi dobrze się do tego przygotować. Zanim przystąpimy do wypełnienia wniosku o rejestrację, warto wiedzieć, od kiedy chcemy zacząć prowadzić działalność (kiedy już zarejestrujemy firmę, będziemy podlegać obowiązkowym składkom ZUS), mieć wybraną nazwę firmy i wiedzieć, gdzie będziemy prowadzić działalność. Trzeba też zdecydować, czy będziemy płatnikami VAT oraz w jaki sposób będziemy rozliczać podatek dochodowy. Trzeba będzie też założyć firmowe konto, służące do wszelkich rozliczeń.

Jeśli nasza działalność jest regulowana, konieczne będzie spełnienie dodatkowych warunków oraz uzyskanie niezbędnych zezwoleń i licencji, bez których prowadzenie firmy nie będzie możliwe. Trzeba też będzie określić, czy zamierzamy zatrudniać pracowników. Konieczne może się okazać również skorzystanie z usług księgowych. Wszystko to może wymagać opłat, warto więc wcześniej dobrze się przygotować i ewentualnie wygospodarować odpowiednie środki finansowe. Sama rejestracja działalności gospodarczej w CEIDG jest bezpłatna i jeśli mamy wszystkie informacje, by dopełnić formalności – wystarczy dowód osobisty.

Klienci PKO Banku Polskiego mogą zarejestrować firmę w CEIDG przez bankowość elektroniczną iPKO. Jednocześnie można założyć rachunek firmowy, potrzebny do prowadzenia firmy. Cała procedura jest szybka, jeśli jest się już indywidualnym (nie biznesowym) klientem PKO Banku Polskiego.

Trzeba być jedynie osobą pełnoletnią, posiadającą obywatelstwo polskie i mieszkającą na terytorium kraju, która nie ma aktualnie zarejestrowanej jednoosobowej działalności gospodarczej. Wystarczy wejść do zakładki e-Urząd, za pośrednictwem której można złożyć wniosek o wpis do CEIDG (duża część pól wypełniana jest automatycznie, co skraca czas operacji), a także utworzyć Profil Zaufany, dający możliwość internetowego potwierdzania tożsamości i korzystania z usług e-administracji.