#PowerB@nk. INFOGRAFIKA. Samozatrudnienie czy spółka – jaką działalność wybrać?

Rozpoczęcie działalności gospodarczej 

Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, jaką firmę założyć, najpierw trzeba wziąć pod uwagę cel. Czy chcesz przejść z zatrudnienia na umowę o pracę na samozatrudnienie i robić to samo co do tej pory, czy też może masz pomysł na własny biznes? Czy chcesz prowadzić firmę samodzielnie czy ze wspólnikami? Jeśli tak, to ilu tych wspólników jest? Jaki masz kapitał na start, jak dużą firmę zamierzasz prowadzić na wstępnym etapie, czy i ilu pracowników chcesz zatrudnić i wreszcie, w jakiej branży zamierzasz działać? Kiedy odpowiesz sobie na te pytania, będziesz mógł ustalić, jaka działalność gospodarcza będzie najkorzystniejsza.

Formy prowadzenia działalności gospodarczej

W Polsce przy zakładaniu firmy do wyboru jest kilka form prawnych. Są to:

• indywidualna działalność gospodarcza (jednoosobowa, samozatrudnienie),
• spółka cywilna,
• spółki handlowe: kapitałowe (spółka z o.o. oraz akcyjna) i osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna).

Różnią się między innymi formalnościami potrzebnymi przy założeniu, urzędem, do którego przedsiębiorca zgłasza działalność, odpowiedzialnością za zobowiązania, wymaganym kapitałem zakładowym, opodatkowaniem i rodzajem księgowości, a także kosztami założenia i działalności.

Własna działalność gospodarcza – jednoosobowa

Działalność jednoosobowa, czyli samozatrudnienie, jest najprostszym rodzajem firmy. Zarówno jej założenie, jak i prowadzenie nie jest skomplikowane i wiąże się z niskimi kosztami, obecnie działalność gospodarczą można założyć w sieci, bez wychodzenia w domu. W PKO Banku Polskim można to zrobić łatwo i szybko – wystarczy postępować zgodnie z kolejnymi krokami na stronie banku. Dlatego, jeśli chcesz prowadzić drobny biznes i np. zastanawiasz się, jaką firmę założyć za 20 tys. zł, wybór samozatrudnienia może być dobrym pomysłem.

Jednoosobową działalność gospodarczą mogą zakładać tylko osoby fizyczne. Jedna osoba może mieć tylko jedną taką firmę (choć zakres działalności można określić szeroko). Nie ma konieczności sporządzania umów ani wymogów dotyczących minimalnego kapitału. Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem, także prywatnym. Wyłączne prawo reprezentowania firmy ma jej założyciel, czyli jednoosobowy przedsiębiorca (część obowiązków można zlecić pełnomocnikom, ale w dalszym ciągu będzie to miało wpływ na prywatny majątek).

Jednoosobową działalność rejestrujesz w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wniosek składasz do urzędu gminy osobiście, listownie albo przez internet. Potrzebujesz tylko dowodu tożsamości, a w przypadku rejestracji internetowej konieczny jest Profil Zaufany albo podpis elektroniczny. Wniosek jest bezpłatny (tak jak i późniejsze zmiany). Przy rejestracji w CEIDG automatycznie dostajesz: numer NIP, REGON, jesteś też zgłaszany jako płatnik (ten, który opłaca składki) do ZUS. Co ważne, musisz dodatkowo samodzielnie zgłosić do ZUS jako ubezpieczonego siebie, a także swoich pracowników i współpracowników.

Przed rejestracją wybierasz rodzaj działalności z PKD, a także formę opodatkowania. Jako firma jednoosobowa płacisz podatek PIT. Masz do wyboru skalę podatkową, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz kartę podatkową. W zależności od formy opodatkowania prowadzisz księgowość uproszczoną (książka przychodów i rozchodów), ryczałt ewidencjonowany, a przy przekroczeniu 2 mln euro przychodów firmy musisz prowadzić pełną księgowość (księgi rachunkowe). Jednoosobowa firma może być podatnikiem VAT.

Jeśli masz status osoby bezrobotnej, możesz złożyć w lokalnym urzędzie pracy wniosek o dotację na założenie pierwszej firmy. Dotacja jest bezzwrotna, jeśli utrzymasz firmę przez minimum rok. Można też starać się o dofinansowanie z funduszy UE.

Spółka cywilna 

Spółka cywilna to najprostsza forma prowadzenia biznesu ze wspólnikiem. Cechuje ją niski koszt założenia oraz prostota prowadzenia. Przedsiębiorcami są wspólnicy, nie spółka. Żeby założyć spółkę cywilną, potrzeba przynajmniej dwóch wspólników, którymi mogą być osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Jeśli chodzi o odpowiedzialność, to jest ona wspólna – za długi spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem, także prywatnym. Do założenia spółki cywilnej nie jest potrzebny kapitał. Umowę takiej spółki można zawrzeć bez udziału notariusza.

Rejestracji nie podlega spółka, ale jej wspólnicy, jeśli to osoby fizyczne, muszą wpisać się do CEIDG. Po zawarciu umowy spółki składa się deklaracje i opłaca podatek od czynności cywilnoprawnych (0,5 proc. wartości wkładów wniesionych do majątku spółki). Następnie trzeba zgłosić się do GUS po REGON i do urzędu skarbowego po NIP – oba wnioski są bezpłatne. Spółkę może reprezentować każdy ze wspólników.

Jeśli spółka zatrudnia pracowników, musi zostać zgłoszona jako płatnik ZUS. Jeśli nie – każdy ze wspólników robi to samodzielnie. Ale wspólnicy i pracownicy muszą być zgłoszeni do ubezpieczeń społecznych i/lub zdrowotnych. Wspólnicy spółki cywilnej mogą korzystać z preferencyjnych składek ZUS (mały ZUS).

Podatki (PIT lub CIT) płacą oddzielnie wspólnicy, którzy wybierają formę opodatkowania tak jak w przypadku działalności jednoosobowej (z pewnymi zastrzeżeniami).

Spółka cywilna (nie wspólnicy) jest podatnikiem VAT. Księgowość może być uproszczona. Pełną księgowość trzeba prowadzić, kiedy przychody netto przekroczą 2 mln euro albo wtedy, gdy wspólnikiem jest osoba prawna (jak spółka kapitałowa).

Spółka jawna

Założenie działalności w formie spółki jawnej może być dobrym pomysłem w przypadku małej lub średniej firmy o niezbyt ryzykownej działalności, np. przez wspólników z jednej branży. Spółka taka ma niższe koszty i jest prostsza w prowadzeniu niż inne spółki prawa handlowego.

Potrzebnych jest przynajmniej dwóch wspólników, takich jak w przypadku spółki cywilnej.

Umowa jest pisemna. Nie ma wymogu minimalnego kapitału. Odpowiedzialność dzielą między siebie solidarnie wspólnicy, z całym swoim majątkiem, a także ze spółką. Każdy wspólnik może spółkę jawną reprezentować.

Spółkę jawną rejestruje się w Krajowym Rejestrze Sądowym (automatycznie przyznawane są NIP i REGON) – można to zrobić elektronicznie. Następnie trzeba zgłosić dane uzupełniające do urzędu skarbowego. Nie trzeba zgłaszać spółki do ZUS. Każdy wspólnik powinien sam zarejestrować się w ZUS. Podatnikami są wspólnicy, którzy płacą odpowiednio PIT lub CIT. Księgowość może być uproszczona lub pełna (podobnie jak w przypadku spółki cywilnej).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Zakładanie działalności gospodarczej w formie spółki z o.o. wiąże się już z większą liczbą spraw formalnych do załatwienia, a także z wyższymi kosztami założenia i prowadzenia. Jest to najpopularniejsza spółka handlowa w naszym kraju. Tę formę powinni rozważyć wspólnicy, którzy nie chcą odpowiadać osobistym majątkiem i chcą mieć nadzór bezpośredni nad firmą. Spółkę z o.o. mogą założyć osoby fizyczne lub prawne.

Wymagany kapitał zakładowy to minimum 5 tys. zł. Rejestracji należy dokonać w KRS. Obecnie można to zrobić jedynie przez internet. Oprócz tego trzeba zawrzeć umowę spółki – u notariusza lub przez internet, za pomocą gotowego formularza. Założenie spółki z o.o. wiąże się z kosztami:   250 zł za wpis do KRS, 100 zł za zamieszczenie w wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, ewentualne koszty notarialne (ponad 200 zł, zależą od kapitału zakładowego) i podatek od czynności cywilnoprawnych.

Spółka to podatnik CIT – podatku od osób prawnych. Wynosi on 19 proc. lub 9 proc. zysku brutto w przypadku przedsiębiorców rozpoczynających działalność oraz małych, o sprzedaży do 2 mln euro brutto. Dodatkowo, wspólnicy w spółce płacą podatek od dywidend i innych udziałów w zyskach.

Spółka z o.o. musi prowadzić pełną księgowość i sporządzać sprawozdania finansowe. Odpowiedzialność wspólników jest ograniczona do wartości ich wkładów (poza członkami zarządu). Spółkę reprezentuje zarząd.  

Inne, mniej popularne formy spółek to:

Spółka akcyjna – stosowana w przypadku dużych firm, często przemysłowych, które chcą wejść na giełdę, jest obowiązkowa dla niektórych rodzajów działalności (m.in. z branży finansowej).

Spółka partnerska – dla wspólników chcących wspólnie działać w wolnych zawodach (m.in. adwokaci, architekci, doradcy podatkowi i inwestycyjni, lekarze, pielęgniarki).

Spółka komandytowa – stosowana w przypadku, kiedy jeden ze wspólników chce tylko zapewniać wkład finansowy, bez angażowania się w sprawy firmy.

Spółka komandytowo-akcyjna – jest tańszą opcją od spółki akcyjnej, ma dwie kategorie wspólników: aktywnych (komplementariusza) i akcjonariuszy, którzy dostarczają kapitał. Może być dobrym wyborem na przykład dla dużych firm rodzinnych, które potrzebują kapitału, a chcą uniknąć wrogiego przejęcia.