Wiedza na start – zakładanie firmy

Zakładanie firmy i otworzenie własnej działalności gospodarczej jeszcze nigdy nie było takie łatwe. Przez lata wymagało to wizyty w urzędzie gminy i osobistego złożenia wniosku. Teraz wszystko załatwimy zdalnie przez internet. Wniosek można złożyć szybko za pośrednictwem strony CEIDG.

Pandemia mocno uderzyła w przedsiębiorców. W pierwszych miesiącach widać było wyraźny spadek liczby zakładanych firm, a wiele innych zawiesiło swoją działalność. Po półtora roku sytuacja gospodarcza w Polsce wreszcie się stabilizuje. Zgodnie z danymi GUS opublikowanymi w raporcie Rejestracje i upadłości przedsiębiorstw w I kwartale 2021 r., w podanym okresie odnotowano 84 223 rejestracji przedsiębiorstw. Jest to wzrost o 0,1% w skali roku – w pierwszym kwartale 2020 r. nowych rejestracji firm było łącznie 84 099. Tylko w czerwcu 2021 r. działalność gospodarczą rozpoczęło 30 725 nowych podmiotów zarejestrowanych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), rejestrze REGON i Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).

Czy mogę otworzyć firmę? Jakie warunki muszę spełnić?

Działalność może założyć każdy, kto skończył 18 lat, ma polskie obywatelstwo i jest polskim rezydentem, czyli posiada stały adres zamieszkania w kraju, o ile wcześniej nie założył działalności gospodarczej. Firmę może założyć student, emeryt, rencista czy niepełnosprawny, nie ma tu ograniczeń – przeciwnie, wiele osób może liczyć na dotacje z publicznych pieniędzy na rozkręcenie biznesu. Również banki otworzyły się na osoby rozpoczynające przygodę z własną działalnością i w swojej ofercie często posiadają produkty skierowane do tej grupy klientów, dzięki czemu pierwsze miesiące „na swoim” stają się łatwiejsze.

Jakie dane trzeba podać przy rejestracji firmy?

Do zakładania działalności nie potrzeba wielu dokumentów. Wymagane są tylko dane z dowodu osobistego. Dodatkowo, jeśli kiedykolwiek w przeszłości nadano ci numer NIP, będzie trzeba go podać we wniosku. Do przemyślenia pozostaje jeszcze kwestia nazwy działalności, która obowiązkowo musi zawierać imię i nazwisko.

Czy za założenie firmy trzeba zapłacić?

Założenie działalności gospodarczej co do zasady jest bezpłatne, ale w pewnych konkretnych przypadkach trzeba dodatkowo ponieść koszty uzyskania odpowiednich pozwoleń czy licencji (na przykład w przypadku prowadzenia firmy transportowej, agencji pracy czy zarządzania nieruchomościami).

Czy ktoś może mi pomóc w rozwoju firmy?

Unia Europejska, polski rząd, poszczególne województwa oraz niektóre banki prowadzą programy, w ramach których młode firmy mogą otrzymać pieniądze na start czy na rozwój biznesu, a także na badania i rozwój czy ekspansję zagraniczną. Przykładowo w ramach programu #StartInPoland można zdobyć dotację na założenie start-upu – to nawet 250 tys. zł oraz dodatkowo wsparcie ekspertów i dostęp do infrastruktury, przeznaczonej dla młodych firm. Specjalne programy wsparcia przeznaczone są dla rolników czy osób z niepełnosprawnością. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Czy muszę rejestrować swój biznes i opłacać składki?

Jeśli będzie to biznes na niewielką skalę, nie ma takiego obowiązku – można prowadzić działalność nierejestrowaną. Zgodnie z prawem osoby, które w ciągu ostatnich pięciu lat nie prowadziły działalności gospodarczej, a teraz w żadnym miesiącu nie osiągają przychodu z działalności w wysokości większej niż 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia, nie muszą się rejestrować i płacić składek na ZUS czy ubezpieczenie zdrowotne. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2800 zł brutto, więc przy miesięcznym przychodzie poniżej 1400 zł nie trzeba rejestrować działalności, a podatek rozlicza się raz w roku, na formularzu PIT-36 (takim, jak dla pracujących na etacie czy umowie o dzieło).

Jakie podatki muszę płacić, prowadząc firmę?

Bardzo ważnym krokiem jest wybranie formy opodatkowania działalności gospodarczej. Można to robić na cztery sposoby.

• Sposób 1 – zasady ogólne

czyli 17 proc. podatku od dochodu do 85 528 zł rocznie i 32 proc. powyżej tego progu (tak, jak w przypadku umowy o pracę). 

• Sposób 2 – podatek liniowy

czyli 19-procentowy podatek liniowy dla firm, co może być korzystną opcją, jeśli roczne dochody firmy będą wyraźnie przekraczać 100 tys. zł. 

• Sposób 3 – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

To uproszczony sposób dla małych firm, których dochód roczny nie przekracza równowartości 2 mln. euro. Stawki ryczałtowe są różne dla różnych zawodów, np. lekarze i inni przedstawiciele tzw. wolnych zawodów płacą 20 proc. podatku, a rolnicy, którzy sprzedają produkty pochodzące z własnej uprawy lub hodowli, jedynie 2 proc.

• Sposób 4 – karta podatkowa

Karta podatkowa pozwala płacić co miesiąc określoną przez urząd skarbowy kwotę. Dzięki temu nie trzeba prowadzić firmowej księgowości. W tym przypadku przed rozpoczęciem działalności należy złożyć formularz PIT-16 w swoim urzędzie skarbowym (można to zrobić elektronicznie). Taki sposób rozliczania podatków jest możliwy dla ściśle określonych zawodów (głównie rzemieślniczych), których szczegółowa lista jest dostępna na stronie www.biznes.gov.pl.

Od wybranej formy opodatkowania zależy to, w jaki sposób będzie prowadzona księgowość twojej firmy: książka przychodów i rozchodów, ryczałt ewidencjonowany lub pełna księgowość. Szczegółów możesz dowiedzieć się od swojego księgowego lub z naszego poradnika dla osób, które chcą prowadzić samodzielną księgowość.

Czy muszę płacić składki na ZUS?

Zakładanie firmy zostało w 2018 r. dodatkowo ułatwione. Jeśli rejestruje się ją po raz pierwszy (lub jeśli minęło 5 lat od zakończenia poprzedniej działalności), można skorzystać z ulgi na start i nie płacić składek ZUS przez pierwszych 6 miesięcy. Potem przez 24 miesiące można korzystać z tzw. „małego ZUS”, czyli płacić obniżone składki.

Dotyczy to składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe), ale nie dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego. Tę składkę trzeba opłacać od początku wykonywania działalności (można ją odliczyć od podatku). Nie dotyczy to emerytów, rencistów, niepełnosprawnych o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności oraz osób pobierających zasiłek macierzyński – jeśli ich dochody nie przekraczają określonych progów, można uzyskać zwolnienie z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne w okresie ulgi na start.

Do jakich urzędów muszę się zgłosić po założeniu firmy?

Osoba, która rejestruje działalność, zostaje automatycznie zgłoszona do ZUS jako płatnik składek. Należy jednak jeszcze w ciągu 7 dni zarejestrować się jako ubezpieczony, by móc później korzystać z ubezpieczeń. Podobnie należy zgłosić do ZUS wszystkich zatrudnionych pracowników.

Jednoosobowa działalność gospodarcza jest automatycznie rejestrowana w urzędzie skarbowym. Dodatkowej rejestracji trzeba dokonać, jeśli będzie się podatnikiem VAT (jest to obowiązkowe, gdy sprzedaż firmy w ciągu roku przekracza 200 tys. zł). Szczegółowe informacje na temat rejestracji VAT znajdują się tutaj.

Kiedy warto założyć firmę?

Przy rejestracji firmy można wpisać konkretną datę rozpoczęcia działalności, która jednak nie może być wcześniejsza niż dzień składania wniosku. To ważne, bo od momentu rozpoczęcia działalności zaczyna się liczyć m.in. ulga na start w składkach ZUS. Jeśli zarejestrujesz działalność na początku miesiąca, to ulga wygasa dokładnie pół roku później. Jeśli zrobisz to w połowie miesiąca, to 6-miesięczny termin ulgi zacznie płynąć dopiero od początku następnego miesiąca.

Jak Bank może mi pomóc w założeniu firmy?

Od 2018 r. klienci PKO Banku Polskiego, na podstawie umowy z Ministerstwem Rozwoju jako pierwsi w Polsce mogą zarejestrować firmę w CEIDG przez bankowość elektroniczną iPKO. Można jednocześnie założyć rachunek firmowy, potrzebny do prowadzenia działalności.

Cała procedura jest szybka, jeśli jest się już indywidualnym (nie biznesowym) klientem PKO Banku Polskiego. Trzeba być osobą pełnoletnią, posiadającą obywatelstwo polskie i mieszkającą na terytorium kraju, która nie ma aktualnie zarejestrowanej jednoosobowej działalności gospodarczej. Wystarczy wejść do zakładki e-Urząd, za pośrednictwem której można złożyć wniosek o wpis do CEIDG (duża część pól wypełniana jest automatycznie, co znacznie skraca czas operacji), a także utworzyć Profil Zaufany, dający możliwość internetowego potwierdzania tożsamości i korzystania z usług e-administracji.

Po zarejestrowaniu działalności bank automatycznie otworzy rachunek firmowy, którego można używać do płacenia podatków i składek do ZUS. Działalność można rozpocząć już w dniu zarejestrowania firmy.