Encyklopedia Finansów
Sejf
Słowo sejf pochodzi od angielskiego "bezpieczeństwo". Sejf to metalowa, zamykana skrzynka lub szafka (szafa pancerna), z grubymi ścianami, w której przechowuje się wartościowe lub niebezpieczne rzeczy. W sejfie trzyma się duże sumy gotówki, cenne przedmioty, sztabki złota, ważne dokumenty, pamiątki, czy nośniki danych. Służby mundurowe przechowują w sejfach broń i niebezpieczne materiały, żeby uniemożliwić ich użycie przez osoby niepowołane. Sejfy zamykane są zazwyczaj na zamek szyfrowy. Mniejsze i lżejsze powinny być mocowane do ściany lub podłogi, by uniemożliwić kradzież sejfu wraz z całą zawartością. Sejf można zainstalować w domu, skrytki sejfowe znajdują się w bankach, biurach, w hotelach. Ponieważ transfery pieniędzy, środki na rachunkach, a także ważne dane przechowywane są obecnie już w postaci elektronicznej, także w chmurze, używanie fizycznych sejfów staje się ograniczone.
rozwińSesja giełdowa
Okres, w którym mogą być składane zlecenia giełdowe. Na GPW sesja odbywa się w godzinach 8.30–17.05.
rozwińSkarb Państwa
Skarb Państwa to w Polsce instytucja prawna reprezentująca państwo jako właściciela należącego do niego majątku. Pojęcie „skarb państwa” wywodzi się ze starożytnego Rzymu. Określano nim majątek publiczny, w odróżnieniu od majątku władcy. W Polsce Skarb Państwa nie jest właścicielem, nie ponosi także żadnej odpowiedzialności za majątek i zobowiązania przedsiębiorstw państwowych lub spółek skarbu państwa. Są one osobami prawnymi, a więc samodzielnie zarządzają swoim mieniem. I odwrotnie, instytucje państwowe i spółki skarbu państwa nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa. Osobą, która reprezentuje skarb państwa w zakresie gospodarowania mieniem państwowym jest minister Skarbu Państwa. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa reprezentuje skarb państwa w zakresie ochrony państwowego majątku i jego interesów.
rozwińSkarbiec
Skarbiec jest pomieszczeniem specjalnie przygotowanym do przechowywania cennych dóbr, jak dzieła sztuki, diamenty, złoto lub ważne dokumenty. W dawnych czasach swoje skarbce w ufortyfikowanych zamkach posiadali feudałowie i hierarchowie kościelni. Obecnie skarbce znajdują się głównie w bankach. Skarbiec bankowy jest pilnie strzeżonym miejscem z licznymi zabezpieczeniami i służy do przechowywania w nim dziennego utargu placówki, czyli gotówki, która trafia tam z kas oraz tej, która ma na początek dnia kasy zasilić. Najsłynniejszym skarbcem na świecie jest Fort Knox w stanie Kentucky w USA, gdzie za stalowymi, 22-tonowymi drzwiami półmetrowej grubości przechowywane jest 4,5 tys. ton złota amerykańskiego banku centralnego. W potocznym języku bankowym "skarbcem" nazywa się departament odpowiedzialny za inwestycje banku na jego własny rachunek, na przykład zakup lub sprzedaż obligacji skarbowych.
rozwińSKO
SKO, czyli Szkolne Kasy Oszczędności, to program stworzony przez bank PKO BP dla edukacji oszczędnościowej i finansowej najmłodszych. W SKO biorą udział uczniowie szkół podstawowych w wieku 6-13 lat. Program powstał ponad 80 lat temu, żeby wyrabiać nawyki oszczędzania wśród dzieci, a obecnie działa w nowoczesnej osłonie, dostarczając użytecznej wiedzy związanej z finansami i ekonomią oraz nowoczesną bakowością elektroniczną. W ramach SKO uczniowie mogą gromadzić swoje oszczędności na specjalnych rachunkach bankowych. Internetowy serwis zastąpił dawne papierowe książeczki. Serwis umożliwia sprawdzanie stanu oszczędności i lokowanie pieniędzy w wirtualnych skarbonkach. W SKO premiowana jest także systematyczność oszczędzania.
rozwińSmart shopping
Smart shopping, czyli „inteligentne wydatki”, to nowy trend zakupowy polegający na takim robieniu zakupów, żeby nie przepłacać za dany towar, czyli wybieranie i kupowanie najlepszych produktów po najbardziej korzystnych cenach. Osoba robiąca zakupy poszukuje okazji, promocji, obniżek, porównuje ceny (na przykład poprzez porównywarki cenowe) po to, aby móc zaoszczędzić na wydatkach. Idea smart shoppingu powstała w Stanach Zjednoczonych i ma na celu propagowanie racjonalnych zakupów i racjonalnego planowania budżetu.
rozwińSpłata kredytu
Spłata kredytu trwa przez okres i w terminach ustalonych w umowie o kredyt, a rozpisanych w harmonogramie spłat. Z punktu widzenia kosztów kredytu ważne są warunki wcześniejszej spłaty kredytu lub prolongaty. Kredyt jest zawsze czymś dotkliwym, a jego obsługa kosztuje drożej niż zysk z większości mniej ryzykownych sposobów inwestowania oszczędności. Gdy mamy więc nadzwyczajne dochody (premia, spadek, nagroda, wygrana) warto pomyśleć o wcześniejszej spłacie. Warto więc, żeby nie wiązała się z dodatkowymi kosztami.
rozwińSpread
Spread to znaczy różnica. Może to być różnica pomiędzy ofertą kupna a ofertą sprzedaży na przykład walut, papierów wartościowych, czy towarów. Jeśli na przykład kupujemy euro o jeden grosz taniej niż je sprzedajemy, to zyskujemy jeden grosz. I to jest nasz spread. Banki, wymieniając waluty z klientami, określają kurs kupna (niższy) i kurs sprzedaży (wyższy). Różnica pomiędzy nimi to spread. Gdy bank udziela klientowi kredytu w obcej walucie, jego wartość przeliczana jest po niższym kursie kupna, zaś w momencie spłaty brany pod uwagę jest wyższy kurs sprzedaży. Na rynku kapitałowym spread to różnica pomiędzy aktualnymi cenami danej akcji, a instrumentami pochodnymi na te akcje. Na międzynarodowych rynkach obligacji porównuje się między sobą różnice w rentowności różnych papierów o tych samych terminach (na przykład 10-letnich itp.). Za najbezpieczniejsze papiery uważane są obligacje rządowe USA (w dolarach) i Niemiec (w euro). Zwykle do nich porównuje się pozostałe. Te różnice określa się spreadem. Gdy mówi się, że spready polskich obligacji rosną oznacza to, że papiery te tanieją, a więc postrzegane są jako mniej bezpieczne.
rozwińSSL
SSL to certyfikowany sposób szyfrowania danych, które przesyłane są pomiędzy komputerem a serwerem (pocztowym, FTP lub serwerem www). Zainstalowanie SSL na komputerze pozwala na bezpieczne przesyłanie danych i nawiązanie bezpiecznego połączenia, na przykład pomiędzy komputerem klienta a bankiem. Certyfikaty SSL wydawane są przez urząd certyfikacji (CA). Certyfikat wydany przez CA jest określany mianem certyfikatu kwalifikowanego. W przypadku gdy dana firma nie wykupiła certyfikatu SSL i nie są one podpisane przez urząd certyfikacji, przed nawiązaniem połączenia z daną stroną wyświetla się komunikat o niezaufanym połączeniu. Ikona kłódki pojawiająca się obok adresu strony, widoczna w oknie przeglądarki, potwierdza bezpieczeństwo transmisji danych.
rozwińStagflacja
Stagflacja jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym. Dochodzi do niej wtedy, gdy równocześnie gospodarka jest w stagnacji, a ceny szybko rosną, czyli jest też inflacja. Stagflacja wydarza się dość rzadko, bo zwykle szybkiemu rozwojowi gospodarki towarzyszy szybszy wzrost cen, a przy spowolnieniu rozwoju wzrost cen jest wolniejszy. Stagflacji trudno jest też zapobiegać, jak występowaniu zjawisk, które zwykle w parze nie chodzą. W historii najczęściej przyczyną stagflacji był gwałtowny wzrost cen surowców, a zwłaszcza energetycznych. Wzrost cen surowców szybko podnosi koszty produkcji, a w konsekwencji ceny, jakie płacą konsumenci. Równocześnie wpływa na ograniczenie produkcji, bo popyt na droższe towary jest mniejszy. Produkcja maleje, gospodarka zwalnia, ale ceny towarów wciąż rosną. Towarzyszy im rosnące bezrobocie, tworząc wybuchową miksturę społeczną. Dlatego stagflacja jest tak niebezpieczna.
rozwińStart-up
Start-up to firma, która dopiero powstaje i zaczyna się rozwijać. Nie ma jeszcze historii, także historii kredytowej, i często dopiero poszukuje swojego sposobu na prowadzenie biznesu. Start-upami nie nazywamy najczęściej jednak zwykłych, początkujących firm, ale takie, które powstają z myślą o innowacyjnym biznesie w dziedzinie nowych technologii. Każda powstająca firma, prócz tego, żeby wymyślić sposób na prowadzenie biznesu, znaleźć niszę, w której mogą pojawić się źródła dochodów, ma jeden największy kłopot – ze zdobyciem kapitału na rozwój. Początkująca firma, która nie ma historii kredytowej to dla banku zbyt duże ryzyko, aby ją finansować. Dlatego start-upy korzystają najczęściej z finansowania przez fundusze venture capital oraz aniołów biznesu. Według badań z 2015 roku w Polsce działa już około 2400 start-upów, z czego blisko 60 proc. finansuje się wyłącznie ze środków własnych, a co trzeci z nich prowadzi jeden założyciel. Najwięcej tego typu firm – jak łatwo zgadnąć – powstaje w Dolinie Krzemowej, w Kalifornii
rozwińStopa procentowa
Stopa procentowa to cena jaką płaci się za pożyczenie kapitału. Posiadach kapitału pożycza go na określony procent, i procent ten liczony w skali roku to właśnie stopa procentowa. Ten, kto pożycza, czyli pożyczkodawca, może dowolnie ustalić stopę procentową, ale musi też brać pod uwagę realia rynkowe, gdyż dla dłużnika stopa procentowa jest kosztem, jaki zapłaci za pożyczenie kapitału. Realia rynkowe kształtuje bank centralny, ustalając oficjalne stopy procentowe. Wyznaczają one cenę pieniądza po jakiej banki mogą oddać do banku centralnego depozyt lub zaciągnąć kredyt. W Polsce o wysokości oficjalnych stóp procentowych decyduje Rada Polityki Pieniężnej (RPP). Od wysokości oficjalnych stóp procentowych zależą stopy rynkowe – w Polsce to stopa WIBOR – czyli cena, za jaką banki gotowe są miedzy sobą pożyczać pieniądze. Bank centralny ustala tak stopy procentowe, żeby bankom bardziej opłacało się sobie nawzajem udzielać kredytów. Dlatego stopa WIBOR jest niższa niż kredyt z baku centralnego, a wyższa od oprocentowania depozytu. Stopa WIBOR z kolei stanowi już podstawę do oprocentowania kredytów. Wysokość stopy procentowej wpływa na finansowe decyzje klientów banków. Kiedy stopy są wysokie, zaciąganie kredytu mniej się opłaca, a bardziej – gromadzenie oszczędności. Po to, żeby koszt kapitału był optymalny dla rozwoju gospodarki RPP zmienia wysokość stóp procentowych, czyli dokonuje zmian w polityce pieniężnej.
rozwiń