Encyklopedia Finansów
Ubezpieczenie kredytu
Każdy kredyt to ryzyko zarówno dla banku, jak i kredytobiorcy. Często ryzyko to zależy od okoliczności zewnętrznych. Im dłuższy okres kredytowania (a najczęściej związana jest z tym wyższa kwota kredytu), tym ryzyko jest większe. Rozmaite rodzaje ryzyka można ubezpieczyć. Ubezpieczanie różnych rodzajów ryzyka przy zaciągnięciu kredytu w banku nazywamy bankassurance. Tak zatem, gdy bank udziela kredytu na samochód, żąda ubezpieczenia auto casco wraz z cesją polisy na jego rzecz. W przypadku kredytów hipotecznych ubezpieczana jest kupowana kredyt nieruchomość od takich zdarzeń jak powódź, pożar itp. Często ubezpieczenie obejmuje też samego kredytobiorcę – żeby bank miał pewność spłaty w przypadku jego śmierci lub utraty pracy. Ubezpieczenie podnosi wprawdzie koszt kredytu, ale zmniejsza ryzyko kredytobiorcy, czy też jego spadkobierców. Zmniejsza też ryzyko banku, dlatego w zależności od zakresu ubezpieczenia daje możliwość negocjacji marży i prowizji.
rozwińUbezpieczenie zdrowotne
Obowiązkowe składki zdrowotne, czyli na Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), zostały wprowadzone w 1997 roku i muszą je odprowadzać wszystkie osoby, które objęte są systemem ubezpieczeń społecznych. Daje ono prawo do opieki medycznej opłacanej przez NFZ. Dla osób pracujących składka wynosi 9 proc. całkowitego wynagrodzenia brutto. Dla prowadzących działalność gospodarczą oblicza się ją w skomplikowany sposób, bo jest to co najmniej 9 proc. podstawy wymiaru. Ta podstawą wymiaru jest z kolei 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w ostatnim kwartale poprzedniego roku. Osoby, które nie pracują i nie prowadzą działalności gospodarczej – mają dochody ze zleceń lub umów o dzieło – mogą wykupić dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Płacą wtedy składkę wynoszącą 9 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za poprzedni kwartał.
rozwińUCITS
UCITS (ang. Undertakings for Collective Investments in Transferable Securities) to nazwa pięciu unijnych dyrektyw regulujących działalność przedsiębiorstw wspólnego inwestowania, czyli po prostu otwartych funduszy inwestycyjnych, których jednostki uczestnictwa są ogólnie dostępne. Po ostatnim kryzysie władze Unii doszły do przekonania, że kupujących jednostki uczestnictwa w funduszach trzeba lepiej chronić. Każdy, kto inwestuje – ryzykuje. Ale tylko profesjonaliści mogą oszacować to ryzyko. Zwykli ludzie nie zajmują się na co dzień wieloma powiązanymi ze sobą i skomplikowanymi zagadnieniami rynkowymi. Najważniejsze postanowienie dyrektywy UCITS, która obowiązuje również w Polsce i obejmuje wszystkie działające u nas otwarte fundusze inwestycyjne, jest to, że profesjonaliści zarządzający funduszami mają obowiązek poinformować kupujących jednostki o ryzyku związanym z inwestycją.
rozwińUlga podatkowa
Ulga podatkowa oznacza, że korzystając z niej zmniejszamy wysokości podatku, lub odpisujemy wydane kwoty od dochodu, a w ten sposób zmniejszamy podstawę opodatkowania, przez co także płacimy mniejszy podatek. Ulgi związana są z wydatkami na pewne cele preferowane przez państwo. W ten sposób kieruje ono większe strumienie pieniędzy do wybranych sektorów gospodarki, gdyż płacącym podatki opłaca się korzystać z ulg. Ulgi podatkowe stosowane są zarówno w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT, jak i w podatku od osób prawnych CIT (na przykład firmy inwestujące w Specjalnych Strefach Ekonomicznych w związku z poniesionymi kosztami nowej inwestycji oraz tworzeniem miejsc pracy). W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, zakres korzystania z ulg podatkowych zależy od wyboru formy opodatkowania.
rozwińUmowa kredytowa
Umowa kredytowa to najważniejszy dokument ustalający wzajemne obowiązki kredytodawcy i kredytobiorcy. Prawo bankowe mówi bardzo dokładnie, co taka umowa powinna zawierać, a więc strony kredytu, kwotę i walutę, cel na jaki udzielony jest kredyt, zabezpieczeń kredytu, terminu udzielenia oraz terminów spłat. Z punktu widzenia kredytobiorcy najważniejsze jest, żeby bank wymienił w niej szczegółowo wszystkie koszty kredytu, takie jak oprocentowania i warunki jego zmiany, wysokość marży i prowizji, wysokość opłat związanych z prowadzeniem rachunku kredytu, czy innych opłat.
rozwińUmowa na czas nieokreślony
Umową na czas nieokreślony nazywa się taką umowę o pracę, w której nie jest określona data jej rozwiązania. Taka umowa powinna precyzować rodzaj zajmowanego stanowiska i wykonywanej pracy, datę jej rozpoczęcia, miejsce wykonania, wymiar czasu pracy oraz wysokość wynagrodzenia. Zasady zawierania umów o pracę na czas nieokreślony reguluje Kodeksy pracy. Pracodawcy w okresach dekoniunktury starają się unikać zawierania umów na czas nieokreślony z powodu kosztów pracy. Dla pracownika dużą zaletą takiej umowy o pracę jest stabilizacja, a w przypadku pracodawcy – możliwość zbudowania długofalowej współpracy i lojalności.
rozwińUmowa na okres próbny
Umowa na okres próbny zawierana jest po to, żeby pracodawca mógł sprawdzić wiedzę, doświadczenie, umiejętności, rzetelność wywiązywania się z zakresu obowiązków przez nowego pracownika. W tym czasie może on skonfrontować z rzeczywistymi warunkami predyspozycje pracownika do pracy na powierzonym mu stanowisku. Pracownik może również sprawdzić warunki pracy w zatrudniającej go firmie. W jednej firmie pracownik może być zatrudniony tylko raz na umowę na okres próbny. Ten rodzaj umowy poprzedza umowę na czas określony lub na czas nieokreślony. W umowie na okres próbny muszą być zawarte konkretne daty dotyczące tego okresu. Zgodnie z Kodeksem pracy, umowa na okres próbny nie może przekraczać trzech miesięcy.
rozwińUmowa o dzieło
Umowa o dzieło nie jest umową o pracę, tylko cywilnoprawną, a zatem istotne jest w niej dostarczenie opisanego w umowie działa w określonym w niej czasie, a nie stałe wykonywanie zadań i obowiązków pracownika. Zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia na podstawie wykonanego dzieła. Pierwotnym sensem umów o dzieło były umowy z tworcami, na przykład napisanie utworu muzycznego lub literackiego, pojęcie to zostalo rozciągnięte na wszelkie bardzo różne utwory i usługi, jak naprawa sprzętu, polecenie uszycia ubrań, renowacja mebli itp. W przeciwieństwie do innych umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia) wykonawca może dobrowolnie odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne.
rozwińUmowa o pracę
Umowa o pracę zawierana jest pomiędzy pracownikiem a pracodawcą i na jej mocy pracownik zobowiązuje się do świadczenia określonego zakresu obowiązków na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a także w określonym czasie. Pracodawca zobowiązuje się do zapłaty ustalonego wynagrodzenia. Wśród umów o pracę wyróżnia się umowy bezterminowe, czyli na czas nieokreślony, oraz terminowe, jak umowa na okres próbny lub na czas określony. Umowa o pracę musi zawierać datę rozpoczęcia pracy, rodzaj wykonywanej pracy, czas pracy, wysokość wynagrodzenia i miejsce pracy.
rozwińUmowa zlecenia
Umowa zlecenia polega na tym, że wykonującemu ją powierza się wykonanie określonych w niej czynności lub zadań. Jest to tak samo umowa cywilnoprawna jak o dzieło. Praktycznie jest ona – podobnie jak w wielu przypadkach umowa o dzieło – stosowana jako ekwiwalent umowy o pracę. Teoretycznie w porównaniu z tamtą powinna zapewniać pracownikowi większą elastyczność. Daje natomiast znacznie mniej praw wynikających z Kodeksu pracy. Umowę zlecenia może zawrzeć zarówno osoba fizyczna, jak i firma. Prawo mówi, że zlecenie może być wykonywane nieodpłatnie. O ile umowa o dzieło nazywana jest „umową rezultatu”, gdzie „rezultatem jest konkretne dzieło, w umowie zlecenia najważniejsza jest wykonywana praca na rzecz zleceniodawcy, a wykonywane zadanie nie musi koniecznie dawać określonego rezultatu.
rozwińUwierzytelnienie
Uwierzytelnienie to stwierdzenie czyjeś tożsamości i wykluczenie możliwości, że osoba, z którą mamy do czynienia, może być kimś innym, a nie tym, za kogo się podaje. Logując się do skrzynki pocztowej czy odblokowując telefon, podajemy nasze hasło. Jest to uwierzytelnienie jednoskładnikowe. Jest słabsze, bowiem hasło łatwo wykraść czy podsłuchać. Banki stosują bardziej skomplikowane uwierzytelnienie dwuskładnikowe. Najprostszym sposobem uwierzytelniania osoby w banku jest sprawdzenie jej dowodu tożsamości oraz zgodności podpisu z jej podpisem złożonym wcześniej na karcie wzorów podpisów. Coraz częściej korzystamy jednak z bankowości elektronicznej, składamy polecenie przelewu ze strony internetowej banku lub korzystamy z aplikacji w telefonie. Tu też konieczne jest dwuskładnikowe uwierzytelnienie. Polega ono na tym, że nie tylko wpisujemy znane nam jedynie hasło, ale dostajemy przez tonek lub sms kod, który następnie wpisujemy, żeby autoryzować transakcję. Już w niedalekiej przyszłości uwierzytelniać będziemy się dzięki biometrii.
rozwiń