Encyklopedia Finansów
Cena jednostki uczestnictwa
Jednostki uczestnictwa funduszu są wyceniane zazwyczaj każdego dnia, w którym ma miejsce sesja na GPW. Odbywa się to na podstawie wyceny aktywów netto funduszu i podzieleniu ich przez liczbę przydzielonych i zarejestrowanych jednostek uczestnictwa w dniu wyceny. Wyceny jednostek uczestnictwa z danego dnia podawane są na stronie: www.pkotfi.pl.
rozwińDepozyt papierów wartościowych
Depozyt papierów wartościowych to instytucja, w której rozliczane są wszystkie transakcje zawierane na giełdzie. Znaczy to, że gdy na giełdzie ktoś sprzeda choćby jedną akcję, informacja o transakcji trafia do depozytu papierów wartościowych, a ten przekazuje akcję, która została sprzedana, na rachunek kupującego, a pieniądze uzyskane ze sprzedaży na rachunek sprzedającego. Depozyt to również miejsce, w którym przechowuje się akcje i inne papiery wartościowe. Oczywiście nie w szafach, tylko w postaci zapisów elektronicznych. Wszystkie papiery wartościowe mają specjalne kody i dlatego, choć nie istnieją w postaci fizycznej (mówi się, że są zdematerializowane – dawniej były prawdziwymi papierami), depozyt może je odpowiednio księgować. Depozyty rozliczają nie tylko akcje, ale i wszystkie inne instrumenty finansowe, jakie są kupowane i sprzedawane na rynkach podlegających regulacjom prawnym. Od 2014 roku, w związku z unijnym rozporządzeniem EMIR, niektóre depozyty rozliczają też instrumenty pochodne, czyli derywaty, którymi handel odbywa się poza giełdami, pomiędzy bankami i firmami inwestycyjnymi. W Polsce izbą rozliczeniową jest spółka KDPW_CCP, należąca do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Jako jedna z pierwszych uzyskała ona autoryzację władz unijnych pozwalającą prowadzić działalność rozliczeniową na terenie całej UE.
rozwińFuzja
Fuzja oznacza połączenie. W ekonomii polega na połączeniu majątku dwóch lub więcej przedsiębiorstw po to, żeby poprawić ich sytuację finansową, zmniejszyć koszty, zwiększyć skalę działania, udziały w rynku albo wzmocnić pozycję konkurencyjną. Do fuzji dochodzi najczęściej pomiędzy potencjalnymi konkurentami albo kontrahentami. Połączone przedsiębiorstwa korzystają wspólnie z wypracowanych wcześniej osiągnięć, zasobów i umiejętności. Gdy łączą się dwa przedsiębiorstwa z tego samego sektora, na przykład producenci leków, mówimy o fuzjach poziomych. W fuzjach pionowych, czyli wertykalnych, łączą się firmy pracujące na różnych etapach nad powstawaniem tego samego produktu, na przykład producenci prądu z kopalniami węgla. Zdarza się też, że łączą się firmy różnych branż tworząc konglomeraty. Fuzje mogą prowadzić do zagrożenia konkurencji, a nawet powstania monopoli. Dlatego ich potencjalne skutki są analizowane przez władze, które mogą się na przeprowadzenie fuzji nie zgodzić. W Polsce dba o to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
rozwińII filar
II filar to druga część systemu emerytalnego wprowadzonego w wyniku reformy z 1999 roku. II filar tworzą otwarte fundusze emerytalne (OFE). Każda osoba od momentu podjęcia pierwszej pracy ma prawo zawarcia umowy z jednym z działających OFE. Od tej pory do wybranego OFE przekazywana jest co miesiąc część składki na ubezpieczenie społeczne. Fundusz tę składkę inwestuje, zgodnie ze zmieniającymi się w tym zakresie przepisami. Skumulowane składki, jakie wpłynęły do funduszu wraz z wynikiem jego inwestycji tworzą emeryturę kapitałową. Składki wpłacone do OFE podlegają dziedziczeniu, w przeciwieństwie do emerytury z I filaru. System emerytalny II filaru w zamyśle z 1999 roku miał być obowiązkowy i powszechny, to znaczy obejmować wszystkich pracujących. Po tych zmianach udział w II filarze, czyli przystąpienie do wybranego OFE nie jest obowiązkowe.
rozwińInstytucja finansowa
Instytucją finansową określa się każdą firmę, której głównym celem działalności jest obracanie pieniędzmi i czerpanie z tego zysków. Dla instytucji finansowych pieniądz to podstawowy produkt. Instytucjami finansowymi są banki (centralne, komercyjne, inwestycyjne, spółdzielcze, specjalistyczne), zakłady ubezpieczeniowe, zakłady reasekuracyjne, kasy oszczędnościowe, fundusze oszczędnościowe, emerytalne i powiernicze, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, giełda, izby rozliczeniowe, oraz spółki finansowe. Ponieważ obrót pieniądzem jest szczególnie ważny dla bezpieczeństwa państwa i gospodarki, instytucje finansowe podlegają bardzo precyzyjnym regulacjom prawnym.
rozwińLokata online
Lokaty online polega na tym, że zakładamy ją przez internet albo aplikację mobilną – bez wizyty w oddziale banku. To taka sama lokata jak każda inna, ale w związku z tym, że banki chcą nas „oswoić” z operacjami przez internet albo mobilnymi, niejednokrotnie mogą zaoferować wyższe oprocentowanie niż na lokatach zakładanych w oddziałach. Banki oferują też lokowanie online nadwyżek środków, jakie mamy na rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych (ROR). Na początku rozwoju bankowości internetowej lokaty online wyróżniały niektóre banki „internetowe”, jednak obecnie taka technika zakładania lokat jest w ofercie wszystkich instytucji.
rozwińMakroekonomia
Makroekonomia to dziedzina nauki o gospodarce i jej mechanizmach, zajmująca się nią jako całością, a więc najważniejszymi zjawiskami i trendami. W przeciwieństwie do mikroekonomii, nie analizuje pojedynczych zjawisk, ale bada wzajemne zależności tych, które na całość gospodarki mają najważniejszy wpływ. Makroekonomia zajmuje się więc na przykład badaniami zagadnień wzrostu gospodarczego (tego, co wzrost wspiera i co go osłabia), problematyką inflacji, bezrobociem, a także makroekonomiczną polityką państwa, czyli tym, jak powinno postępować państwo, żeby wspomagać wzrost gospodarczy, przeciwdziałać bezrobociu i nadmiernemu wzrostowi lub spadkowi cen. Makroekonomiści zajmują się analizą przyczyn, skutków i metod przeciwdziałania zjawiskom niekorzystnym dla gospodarki, badaniem związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy zjawiskami gospodarczymi oraz prognozowaniem tendencji i trendów gospodarczych.
rozwińProwizja za udzielenie kredytu
Prowizja za udzielenie kredytu oprócz jego oprocentowania jest jednym z ważniejszych składników kosztu kredytu. Wysokość prowizji ustalana jest zwykle, jako odsetek całej kwoty kredytu. Pobierana jest na różnych zasadach. Bywa pobierana przy podpisywaniu umowy lub uruchomieniu kredytu, przez co zmniejsza wypłatę pożyczonych pieniędzy. Bywa też doliczona do kwoty zadłużenia i rozłożona na cały okres kredytowania. Wysokość prowizji może zależeć od tego, czy i jak długo jest się klientem banku.
rozwińSesja giełdowa
Okres, w którym mogą być składane zlecenia giełdowe. Na GPW sesja odbywa się w godzinach 8.30–17.05.
rozwińA conto
A conto znaczy dosłownie "na poczet" przyszłej należności, czyli jest to po prostu zaliczka. Można ją wziąć na poczet umowy zanim się ją zrealizuje albo przyszłej pensji. Określenie może dotyczyć także urlopu. Kiedy na przykład pracownik wykorzystał wszystkie przysługujące mu dni, może poprosić pracodawcę o udzielenie dnia wolnego a conto następnego okresu, za jaki przysługuje mu urlop. Biorąc zaliczkę trzeba pamiętać o tym, że przyszła wypłata zostanie o nią pomniejszona. Wypłacając a conto nie wolno zapominać, że ten, komu płacimy może zniknąć z pieniędzmi. W dawnych czasach był to ulubiony sposób zarabiania glazurników, hydraulików i wszelkiego typu majstrów. Brali zaliczkę i znikali. Dzięki temu żyli z zaliczek i nie musieli nic robić.
rozwińAbolicja podatkowa
Abolicja podatkowa to darowanie części lub całości niezapłaconych w przeszłości podatków lub opodatkowania zatajonych dochodów. Najczęściej warunkiem zastosowania abolicji jest wpłacenie części podatków lub ujawnienie dochodów. Wprowadzana jest głównie po to, żeby korzystający z abolicji, najczęściej przedsiębiorcy, „wyszli” z szarej strefy i w zamian za to, że nie będą ścigani za przeszłe przewinienia, wrócili do legalnego obrotu gospodarczego i płacili już regularnie podatki. To zwiększa całą podstawę opodatkowania w gospodarce, a więc także potencjał wpływów do budżetu. Pomysł abolicji podatkowej pojawiał się w ostatnich latach kilkukrotnie, ale w 2002 roku Trybunał Konstytucyjny zakwestionował uchwaloną już ustawę. W 2013 roku weszła w życie ustawa umożliwiająca darowanie składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy niezapłaconych w latach 1999-2009 przez osoby prowadzące działalność gospodarczą.
rozwińAkcje
Akcje to – w uproszczeniu – części, na które podzielony jest kapitał spółki akcyjnej. Ich posiadacz, czyli akcjonariusz, jest właścicielem części takiej spółki. Na przykład, jeśli cały kapitał spółki dzieli się na 1000 akcji, posiadacz 200 z nich jest właścicielem 1/5 firmy (czyli 20 proc. spółki). Akcje dają mu prawo do udziału w zyskach (czyli prawo do dywidendy), w podziale majątku oraz w głosowaniu na walnych zgromadzeniach. Walne zgromadzenie akcjonariuszy to zebranie właścicieli spółki i jej najwyższa władza. Akcje nazywa się też „papierami”, bo dawniej miały formę dokumentu sporządzonego na papierze. Obecnie wszystkie akcje, którymi handluje się na giełdach, są zdematerializowane, to znaczy każda z nich ma postać zapisu elektronicznego.
rozwiń