Encyklopedia Finansów
Window shopping
Window shopping to opisany przez psychologów zwyczaj przeglądania ofert i sprawdzania towarów na półkach sklepowych bez zamiaru ich kupienia. Psychologowie podkreślają, że oczekiwanie na zakupy albo samo ich planowanie jest tak samo istotne jak same zakupy. Pierwotnie window shopping odnosił się do przeglądania ofert w punktach handlowych czy usługowych. Ostatnio częściej dotyczy oglądania ofert w sieci. Inną odmianą window shoppingu jest showrooming („oglądactwo”), czyli przeglądanie i na przykład mierzenia produktów w tradycyjnych sklepach z zamiarem kupienia ich potem w sklepie internetowym po niższej cenie.
rozwińWydatki kapitałowe
Wydatki kapitałowe to inwestycje firmy we wszystko to, co powiększa jej potencjał produkcyjny, a więc na przykład maszyny, budynki fabryczne itp. Określane są również angielskim skrótem CAPEX (capital expenditures). Ponoszone są po to, żeby rozpoczęć działalność (w przypadku nowej firmy) zwiększyć produkcję lub podjąć nową produkcję. Oprócz wydatków kapitałowych firma ponosi również wydatki związane z bieżącą działalnością jak na przykład utrzymanie produkcji lub poprawa jej jakości. Są to wydatki operacyjne określane skrótem OPEX (operating expenditures).
rozwińWyrzucić pieniądze w błoto
Wyrzucić pieniądze w błoto oznacza marnotrawić, trwonić pieniądze. Można wyrzucić pieniądze w błoto przez nieracjonalne kupowanie, ale również przez nierentowną inwestycję. Kupno akcji lub obligacji spółki, która zbankrutowała to wyrzucenie pieniędzy w błoto. Gdy dokonaliśmy takiej inwestycji, trzeba poważnie zastanowić się nad popełnionymi błędami. Na ogół określenie to odnosi się jednak do konsumpcji. Jeśli ktoś „wyrzuca pieniądze w błoto” oznacza to, że nie potrafi nimi racjonalnie zarządzać.
rozwińWysokość emerytury
Żeby przejść na emeryturę, trzeba osiągnąć określony przez przepisy wiek i mieć odpowiedni staż pracy. Aby otrzymać emeryturę z tak zwanego I filaru, czyli wypłacaną przez ZUS, do tej instytucji muszą być wpłacane składki, które pracodawca odlicza od wynagrodzenia. Wysokość emerytury będzie zależeć od wysokości składek (a ta z kolei związana jest z wynagrodzeniem) i okresu ich wpłacania. Podobnie jak pracownicy, składki do ZUS muszą wpłacać osoby prowadzące działalność gospodarczą. Co roku ustalana jest wysokość minimalnej składki, jaką mają wnosić. Osoby, które pozostały w otwartych funduszach emerytalnych (czyli II filarze) po ich reformie, otrzymają także wypłaty emerytury z OFE, do których trafia część składki. Te pieniądze, jak również dodatkowe ubezpieczenia emerytalne (III filar) będą także decydowały o wysokości emerytury.
rozwińZaciskanie pasa
Pod pojęciem zaciskania pasa rozumiane jest ograniczanie wydatków osobistych po to, żeby nie popaść w długi lub zgromadzić oszczędności. Takie podejście jest zalecane przez ekonomistów w okresach złej koniunktury. Jednak najważniejsze znaczenie tego terminu odnosi się do finansów publicznych. Kryzys w strefie euro pokazał, że rządy wysoko zadłużonych państw, takich jak Grecja, Hiszpania, Portugalia czy Włochy, nie są w stanie już więcej pożyczać, muszą zatem spłacać długi i „zaciskać pasa”, gdyż nie stać ich na zwiększanie wydatków. Przeciwnie, powinny je zmniejszać. Takie, polegające na zaciskaniu pasa, prowadzenie polityki finansów publicznych, czyli fiskalnej, nazwano angielskim słowem austerity (czyli „surowość”). I tu właśnie toczy się jeden z najważniejszych współczesnych sporów ekonomistów – czy polityka austerity może pozwolić wyjść z zadłużenia, czy prowadzi tylko do jego pogłębiania, gdyż ograniczenie rządowych wydatków pogłębia dekoniunkturę, przez co dochody z podatków są jeszcze niższe, więc zadłużenie rządów rośnie zamiast się zmniejszać. Znaczna cześć ekonomistów jest zgodna, że zaciskanie pasa powinno następować w okresie prosperity, a gdy koniunktura słabnie, powinno się go właśnie rozluźniać.
rozwińZadatek
Zadatek służy po to, żeby zapewnić wykonanie umowy, która nie została jeszcze zawarta. Wysokość zadatku wliczana jest do ostatecznej kwoty transakcji, jaką określono w umowie. Jeśli osoba, która wpłaciła zadatek wycofa się później z umowy, wpłacony zadatek przepada. Jeśli natomiast wycofa się z umowy strona, która przyjęła zadatek, musi go zwrócić w podwójnej wysokości. Zadatek płacony jest zwykle przy okazji zawarcia umowy przedwstępnej, najczęściej dotyczącej sprzedaży nieruchomości. Jeśli w takiej umowie nie określono wyraźnie, iż wpłacony został zadatek, wzajemne wpłaty traktowane są jako zaliczka.
rozwińZakupy grupowe
Zakupy grupowe to popularny trend, który polega na tym, że firma, która chce sprzedać towary lub usługi, oferuje je po niższych cenach w portalu zakupów grupowych, aby w ten sposób sprzedać ich większą ilość. Odbywają się one za pośrednictwem, powstałych specjalnie do łączenia kupujących i sprzedających, portali internetowych. Portale takie pojawiły się w 2008 roku w Stanach Zjednoczonych i od tego czasu zdobyły dużą popularność na świecie, również w Polsce.
rozwińZaliczka
Zaliczka to po prostu przedpłata na poczet przyszłej umowy. Ostateczna kwota do zapłaty pomniejszona zostaje o wpłaconą wcześniej zaliczkę lub zaliczki. Zaliczki nie należy mylić z zadatkiem, gdyż to zadatek pociąga za sobą pewne zobowiązania, a zaliczka nie. Wpłata zaliczki nie zabezpiecza realizacji umowy, a jeśli ta zostaje zerwana strony po prostu zwracają sobie zaliczki.
rozwińZastaw rejestrowy
Zastaw rejestrowy jest jednym z najbardziej popularnych i prostych sposobów zabezpieczania kredytów i pożyczek, zwłaszcza takich na mniejsze kwoty. Dokonuje się go, podpisując umowę (nazywaną „zastawniczą”) z tym, kto pożycza nam pieniądze. Zastawić można praktycznie wszystko, co ma jakąś wartość – samochody, dzieła sztuki, papiery wartościowe, a w przypadku firm – maszyny wykorzystywane do produkcji, a nawet wyprodukowane towary. W umowie trzeba dokładnie określić, co zastawiamy, oraz podać maksymalną sumę naszego zobowiązania. Jest to tak zwana górna granica zabezpieczenia. W skład tej maksymalnej sumy mogą wchodzić także odsetki, ewentualne koszty postępowań czy też inne roszczenia. Następnie zastaw trzeba wpisać do rejestru zastawów w sądzie rejonowym, zgłaszając go na specjalnym formularzu. Zastaw rejestrowy wygasa po 10 latach od wpisu do rejestru. Żeby nadal obowiązywał, trzeba go odnowić.
rozwińZaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek
Wydając zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) poświadcza, że płatnik na bieżąco reguluje składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych czy Fundusz Pracy. Zaświadczenie takie jest niezbędne przedsiębiorcom przy staraniu się o kredyt w banku lub stawaniu do przetargu. Zaświadczenie płatnik składek dostaje za darmo, na swój wniosek. Może o nie wystąpić w oddziale ZUS, listownie albo przez Platformę Usług Elektronicznych. ZUS podaje, że już zdecydowana większość zaświadczeń wydawana jest od ręki.
rozwińZbierać grosz do grosza
"Zbierać grosz do grosza" to potoczne określenie oznaczające długie i mozolne oszczędzanie. Innymi słowy - ciułanie. Sens tego powiedzenia oznacza rezygnację ze wszelkich wydatków, które nie są niezbędne i oszczędzanie każdej, nawet najmniejszej kwoty. Dotyczy ono głównie osób ubogich o bardzo niskich dochodach. Określenie "zbierać grosz do grosza" ma zabarwienie nieco pejoratywne, ale osoby, które odkładają pieniądze w ten sposób, są bardzo zmotywowane i zdyscyplinowane.
rozwińZestawienia zmian w kapitale własnym
Zestawienie zmian w kapitale własnym ma pokazać, co zmieniło się w ciągu minionego kwartału lub roku w majątku firmy, a także we wszystkim tym, co się na niego składa. Zestawienie takie pokazuje więc, czy przedsiębiorstwo jest zdolne do powiększania majątku, czy też go traci. Zestawienie zmian w kapitale własnym jest, w związku z tym, szczególnie ważne dla udziałowców lub akcjonariuszy firmy, bo to właśnie oni, kupując udziały lub akcje, „składają się” na ten majątek. Zależy im więc, żeby był wart coraz więcej i był mocną podstawą do osiągania zysków także w przyszłości. Firmy sporządzające zestawienia zmian w kapitale własnym ujawniają wartość majątku na początek okresu (kwartału lub roku) i na koniec tego samego okresu. Równocześnie pokazują analogiczne zmiany, jakie zaszły w porównywalnym okresie, czyli w poprzednim roku lub odpowiednim kwartale poprzedniego roku. Na tej podstawie można ocenić, jaka jest tendencja zmian i czy idą one w dobrym, czy w złym kierunku. Akcjonariuszom mającym przed sobą zestawienie zmian w kapitale własnym łatwiej jest zdecydować, czy firma powinna przeznaczyć zyski za poprzedni rok na to, żeby dalej budować kapitał, po to, żeby się rozwijać, czy ma go wystarczająco dużo, by mogli oni podzielić się zyskami w postaci dywidendy.
rozwiń