Encyklopedia Finansów
Barter
Barter to umowa handlowa pozwalająca na wymianę towaru za towar, bez regulowania płatności. Firmy zawierające umowę barterową ustalają pomiędzy sobą przybliżone ceny towarów lub usług a potem te towary lub usługi wymieniają nie płacąc za nie. Obie strony transakcji są jednocześnie sprzedawcą i kupującym, a więc wierzycielem i dłużnikiem. Firmy zawierając umowę barterową określają przedmiot wymiany, termin dostawy oraz zasady rozliczenia sald. Na początku lat 90. Zeszłego stulecia po upadku bloku państw socjalistycznych i rozpoczęciu przez nie transformacji, waluty ich (w tym także polski złoty), były niewymienialne wobec czego handel barterowy zyskał dużą popularność. Przez wiele lat obowiązywał w rozliczeniach miedzy Polska a Rosją. Surowce z Rosji (gaz i ropa) były wymieniane na polską żywność. Barter jest najstarszą formą wymiany handlowej.
rozwińBessa
Bessa oznacza długotrwałe pogorszenia koniunktury. Najczęściej stosowana jest do rynku giełdowego i oznacza długotrwały spadek cen akcji, obligacji, towarów lub innych notowanych instrumentów. Symbolem bessy jest niedźwiedź, gdyż zwierzę to atakuje ofiarę wspinając się na tylne łapy i uderzając przednimi z góry.
rozwińBezpieczeństwo bankowości elektronicznej
Bezpieczeństwo bankowości elektronicznej, czy też cyberbezpieczeństwo banków, to największe wyzwanie naszych czasów. Bankowość musi być w coraz większym stopniu elektroniczna, bo klienci chcą, by była dostępna 24 godziny na dobę, dostępna wszędzie, gdzie aktualnie się znajdują (żeby na przykład na wakacjach nie trzeba było szukać odległego o 20 km bankomatu), i realizowała niezwłocznie nasze zlecenia. Dlatego z roku na rok coraz więcej osób korzysta z elektronicznej bankowości, a banki muszą zabezpieczyć bezpieczeństwo transakcji i ich pieniędzy. Wskutek tego, że coraz więcej osób korzysta z bankowości elektronicznej, coraz częściej przestępcy próbują również za pośrednictwem elektronicznych narzędzi wyłudzić hasła i kody dostępu lub po prostu „ukraść tożsamość”, żeby podszyć się pod klienta. Atakują też same banki. O ile banki tworzą coraz bardziej wyrafinowane systemy informatyczne, żeby chronić pieniądze klientów, bardzo wiele w tej „wojnie” zależy od tego, czy będąc klientem banku, postępujemy rozsądnie i stosujemy się do kilku żelaznych zasad dotyczących bezpieczeństwa. Same banki, a także Związek Banków Polskich, publikują je na swoich stronach internetowych. Mówią one między innymi o tym, że nie wolno nikomu powierzać, podawać lub gdziekolwiek wysyłać swojego loginu i hasła, komputer, z którego korzystamy wykonując transakcje bankowe powinien mieć legalne oprogramowanie, należy regularnie aktualizować programy antywirusowe i firewalle, hasło do konta bankowego powinno być ustalone na najwyższym poziomie trudności, a za każdym razem, gdy łączymy się ze stroną banku, należy sprawdzać, czy połączenie jest szyfrowane. Adres strony banku powinien rozpoczynać się od https://oraz symbolu zamkniętej kłódki (to oznacza, że strona posiada certyfikat SSL).
rozwińBilans
Bilans to bardzo dokładna fotografia sytuacji finansowej firmy. Składa się z dwóch stron. Po jednej są aktywa, czyli posiadany majątek i należności, a pod drugiej pasywa, czyli spis wszystkich zobowiązań, w tym zaciągniętych długów. Najważniejszą regułą jest to, że suma aktywów musi się równać sumie pasywów. Bilans sporządza się według zasad rachunkowości, które obowiązują w danym kraju. To bardzo ścisłe reguły mówiące o tym, jak zapewnić bilansowi rzetelność i przejrzystość. Większe firmy muszą prowadzić pełną rachunkowość, a ta wymaga od nich sporządzania bilansu. W ich przypadku bilans jest częścią sprawozdania finansowego, które taka firma musi zrobić przynajmniej raz w roku. Sprawozdanie finansowe oprócz bilansu składa się jeszcze z rachunku zysków i strat, sprawozdania z przepływów pieniężnych i zestawienia zmian w kapitale. Zgodność sprawozdań z rzeczywistością bada potem audytor. Bilans to fotografia firmy w określonym momencie. Sporządzany jest z reguły na ostatni dzień roku.
rozwińBiometria
Biometria to technika mierzenia i rozpoznania szczególnych cech żywej istoty, na przykład człowieka. Każdy z nas ma pewne unikalne cechy fizyczne. Należą do nich między innymi układ linii papilarnych palca, tęczówka oka, układ naczyń krwionośnych, brzmienie głosu, a nawet ruch czy cechy twarzy. Umiejętność rozpoznania tych najważniejszych i wyjątkowych cech pozwala stwierdzić z całkowitą pewnością, że ktoś jest właśnie tym, za kogo się podaje, a nie kimś innym, kto się pod niego podszywa. Biometria była kiedyś stosowana do identyfikacji ludzi, na przykład w tajnych służbach, ale już teraz stosuje się ją na lotniskach, w korporacjach, a nawet w bardziej zaawansowanych smartfonach. Z czasem będzie miała też coraz większe zastosowanie w bankach, które muszą dbać o to, żeby pieniądze wypłacić tej osobie, która jest ich właścicielem, a nie komuś innemu. Dzięki biometrii nasze życie też stanie się prostsze, bo nie będziemy już potrzebowali kodów PIN czy haseł dostępu do takich usług, jak płatności czy przelewy, a bank będzie mógł nas obsługiwać szybciej, sprawniej i bardziej bezpiecznie.
rozwińBitcoin
Bitcoin to wirtualna waluta, internetowy pieniądz. Wirtualna znaczy, że nie istnieje fizycznie, a jest algorytmem matematycznym (kodem) zaszyfrowanym pod ciągiem znaków. Mimo że bitcoiny nie mają fizycznej postaci, można używać ich do płatności za produkty bądź usługi, są notowane na rynkach wirtualnych walut, mogą być wymieniane na „tradycyjne” waluty. Bitcoiny można nabyć na giełdach lub w kantorach, można je także kupić przez internet. Są zapisywane na dysku komputera w formie pliku w portfelu elektronicznym albo przechowywane w zewnętrznym serwisie, który pełni funkcję „banku” dla tego typu portfeli. Nabyte bitcoiny mogą być przesłane za pośrednictwem sieci do innego posiadacza bitcoinów. Pomysłodawcą jest anonimowa osoba (lub grupa informatyków i programistów) ukrywająca się pod pseudonimem Satoshi Nakamoto.
rozwińBiura informacji gospodarczej (BIG)
Biura informacji gospodarczej (BIG) to instytucje, które gromadzą i udostępniają informacje na temat zadłużenia przedsiębiorstw. Osoba lub firma zalegająca z płatnościami, także takimi jak spłata kredytu, może zostać zgłoszona do BIG przez wierzyciela. Figurowanie w rejestrach BIG oznacza, że ma się kłopoty z regulowaniem zobowiązań finansowych, co w oczywisty sposób utrudnia staranie się o kredyt. Ale przedsiębiorcom może utrudniać też relacje z kontrahentami, którzy mogą obawiać się zawierania umów z firmą figurującą w rejestrach BIG. Informacje o zadłużeniu przedsiębiorstwa może zgłosić wierzyciel, któremu zalega ono więcej niż 500 zł przez dłużej niż 60 dni, a o konsumencie jeżeli zalega co najmniej przez dwa miesiące więcej niż 200 zł.
rozwińBiuro Informacji Kredytowej (BIK)
Biuro Informacji Kredytowej (BIK) to instytucja, która od współpracujących z nią banków (a jest to większość banków w Polsce) zbiera informacje o kredytach, które są spłacane terminowo, spłacane z opóźnieniem albo też nie są spłacane. Dzięki temu, gdy składamy wniosek o kredyt, bank może sprawdzić w BIK, jaka jest wysokość naszego zadłużenia w innych bankach i czy nie zalegamy w nich ze spłatą jakichś kredytów. Bank, udzielając kredytu, musi ocenić ryzyko każdego kredytobiorcy. Jeśli mamy „czysty BIK” oznacza to, że nie należymy do ryzykownych kredytobiorców, a więc nie powinniśmy mieć problemu z uzyskaniem kredytu. Dzięki informacjom zgromadzonym w BIK każdy, kto kiedykolwiek brał kredyt i go spłacił, zbudował swoją pozytywną historię kredytową, banki mogą lepiej zarządzać zgromadzonymi w nich pieniędzmi, a depozyty klientów banków są bardziej bezpieczne. Każdy może sam sprawdzić, jakie informacje o jego historii kredytowej znajdują się w bazach danych BIK zanim jeszcze złoży w banku wniosek o kredyt. Uzyskanie takich informacji jest bezpłatne i zajmuje ok. 15 minut. Wystarczy wejść na stronę internetową www.bik.pl.
rozwińBiznesplan
Biznesplan to dokument pokazujący sposoby osiągnięcia zamierzonych przez firmę celów. Może dotyczyć jej w całości, albo też jakiejś jej części - na przykład uruchomienia nowego przedsięwzięcia, rozpoczęcia nowej produkcji, czy też sprzedaży na nowych rynkach. Firma w biznesplanie pokazuje, jakie środki są jej potrzebne, skąd będą pochodzić i jakie dzięki rozwojowi nowej działalności może osiągnąć przychody. Ponieważ zmiany w gospodarce następują szybko, pojawiają się wciąż nowe technologie, biznesplany przygotowywane są zazwyczaj na coraz krótsze okresy, nie więcej niż 2-3 lata. Coraz częściej do tworzenia biznesplanów firmy wynajmują wyspecjalizowanych w danej branży analityków i konsultantów. Dobry i przekonywający biznesplan to podstawa do starania się o finansowanie przedsięwzięcia. Bez biznesplanu żaden bank nie udzieli firmie kredytu.
rozwińBlokada środków na rachunku
Blokada środków na rachunku bankowym to jeden ze sposobów na zabezpieczenie kredytu. Składamy w banku dyspozycję blokady określonej kwoty pieniędzy na naszym rachunku, będącą zabezpieczeniem tego kredytu, zgadzając się przy tym, żeby bank „zabrał” z niego zablokowaną kwotę, jeśli kredytu nie spłacimy. Od strony technicznej wygląda to tak, że często banki przeksięgowują zablokowane pieniądze na rachunek przejściowy. Zablokować pieniądze można na każdym rodzaju rachunku: oszczędnościowo-rozliczeniowym, oszczędnościowym, związanym z działalnością gospodarczą lub rachunku lokaty terminowej. Bank przechowuje zablokowane pieniądze na dotychczasowych warunkach, są one oprocentowane, ale wypłacać ich ani w żaden sposób nimi dysponować nie możemy do czasu, aż spłacimy kredyt. Zwykle blokada środków jako zabezpieczenie kredytu używana jest przez firmy, z reguły w przypadku stosunkowo niskich kredytów.
rozwińBudżet
Budżet to plan przyszłych dochodów i wydatków. Budżety tworzymy wszyscy - rodziny, małe i wielkie przedsiębiorstwa, szkoły, szpitale, gminy i powiaty. Rząd przygotowuje budżet na kolejny rok dla całego państwa. Potem uchwala go parlament i staje się obowiązującym prawem - podstawą do wydawania publicznych pieniędzy. Rząd nie może wydać ani złotówki na to, co nie zostało wcześniej zapisane w budżecie. Dobrze zaplanowany budżet pozwala kontrolować wydatki. Problem pojawia się wtedy, gdy dochody są niższe od zaplanowanych w budżecie. Wtedy wydatki trzeba ciąć albo w budżecie pojawia się deficyt. Rząd radzi sobie z deficytem budżetowym zaciągając długi. Takie narastające przez lata długi rządu i samorządów nazywamy długiem publicznym.
rozwińBudżet domowy
Budżet domowy to zestawienie dochodów, a więc zarobków lub świadczeń, takich jak na przykład emerytury i wydatków członków gospodarstwa domowego. Można go zrobić na dowolny czas, choć praktyczne i wygodne jest ustalanie go na miesiąc. Robienie domowego budżetu pozwala lepiej planować wydatki, oceniać czy są one potrzebne i podejmować decyzje o gromadzeniu oszczędności. Dzięki temu łatwiej przewidzieć skąd wziąć pieniądze, kiedy pojawią się wydatki nieplanowane. Budżet domowy można spisać nawet na kartce papieru, ale praktyczniej i prościej jest używać do tego odpowiedniego programu komputerowego. Kiedy decydujemy się już prowadzić budżet domowy, ważne jest, żeby nie zapomnieć o spisywaniu wydatków i podsumowaniu ich na koniec miesiąca.
rozwiń