Encyklopedia Finansów
Karta podatkowa
Karta podatkowa jest jednym z rodzajów opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne albo spółki cywilne. Zwykle stosowana jest w przypadku świadczenie określonych usług, wówczas gdy przedsiębiorca zatrudnia niewiele osób. Opodatkowanie polega na płaceniu stałych kwot, w zryczałtowanej, niezależnej od dochodu wysokości. Stawki zależą od wielkości miejscowości, w której świadczone są usługi – na przykład fryzjer płaci mniej w małym miasteczku, a więcej w Warszawie. Podatnik, który rozlicza się na podstawie karty podatkowej, nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych, czy odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy, musi tylko co miesiąc wpłacać ryczałt i gromadzić faktury lub rachunki, ewidencjonować zatrudnienie oraz karty przychodów pracowników. Każda osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą może rozważyć, czy opodatkowanie w formie podatkowej jest dla niej opłacalne i złożyć wniosek do urzędu skarbowego. Zgoda urzędu skarbowego jest warunkiem takiego opodatkowania.
rozwińKarta wzorów podpisu
Karta wzorów podpisu to ważny dokument bankowy. Zawierając umowę z bankiem, na przykład o prowadzenie rachunku, oprócz podpisywania umowy, składamy swój podpis na karcie wzorów podpisów. Podpis muszą na niej złożyć także te osoby, które uprawniamy do korzystania z rachunku czy też do pełnomocnictwa. Zawiera ona zazwyczaj wszystkie dane osób, które mogą rachunkiem dysponować, i wzory ich podpisów. Oryginalna karta spoczywa sobie zazwyczaj w oddziale banku, ale nasz podpis bywa skanowany i wzór może być dostępny w tej placówce, w której właśnie załatwiamy sprawę. Kiedy wypłacamy z banku pieniądze, powinniśmy podpisać się na dyspozycji identycznie, jak na karcie wzorów podpisów. Na tej podstawie pracownik banku potwierdza naszą tożsamość. Jest to ważne dla bezpieczeństwa naszych pieniędzy. Identyczny podpis powinniśmy złożyć także na karcie kredytowej. Bywa z tym niekiedy problem, bo z czasem zapominamy, jak podpisaliśmy się na karcie wzorów. Często też na myśl o konieczności podpisania się identycznie jak na karcie wzorów drżą nam ręce. A poza tym coraz częściej korzystamy z bankowości elektronicznej, w której nie składamy podpisu.
rozwińKasa oszczędnościowa
Kasa oszczędnościowa to instytucja, która gromadzi oszczędności osób mających nadwyżki finansowe, żeby udzielać pożyczek tym, którym są akurat potrzebne. Istotne jest to, że kasy nie podlegają regulacjom prawa bankowego, a w związku z tym skala ich działania powinna obejmować ograniczony krąg ludzi, połączonych pewną więzią (na przykład zawodową) bądź też tworzących wspólnotę (np. terytorialną). Wtedy jest to działalność na zasadzie wzajemnej pomocy. Kasy kredytowe funkcjonują często na podstawie prawa spółdzielczego, wykorzystując doświadczenia banków spółdzielczych z okresu ich powstawania w XIX wieku. W Polsce działają spółdzielcze kasy-oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), które początkowo realizowały ideę wzajemnej pomocy, najczęściej funkcjonując w pojedynczych zakładach pracy, lecz w ciągu ostatnich kilkunastu lat rozszerzyły znacznie operacje i zaczęły działać jak prawdziwe banki. Ten bardzo szybki rozwój przy braku umiejętnej oceny ryzyka był powodem ich aktualnych trudności. Od 2013 roku SKOK-i objęte są nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, a zgromadzone w nich depozyty objęte są gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
rozwińKasa oszczędnościowa
Kasa oszczędnościowa to instytucja, która gromadzi oszczędności osób mających nadwyżki finansowe, żeby udzielać pożyczek tym, którym są akurat potrzebne. Istotne jest to, że kasy nie podlegają regulacjom prawa bankowego, a w związku z tym skala ich działania powinna obejmować ograniczony krąg ludzi, połączonych pewną więzią (na przykład zawodową) bądź też tworzących wspólnotę (np. terytorialną). Wtedy jest to działalność na zasadzie wzajemnej pomocy. Kasy kredytowe funkcjonują często na podstawie prawa spółdzielczego, wykorzystując doświadczenia banków spółdzielczych z okresu ich powstawania w XIX wieku. W Polsce działają spółdzielcze kasy-oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), które początkowo realizowały ideę wzajemnej pomocy, najczęściej funkcjonując w pojedynczych zakładach pracy, lecz w ciągu ostatnich kilkunastu lat rozszerzyły znacznie operacje i zaczęły działać jak prawdziwe banki. Ten bardzo szybki rozwój przy braku umiejętnej oceny ryzyka był powodem ich aktualnych trudności. Od 2013 roku SKOK-i objęte są nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, a zgromadzone w nich depozyty objęte są gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
rozwińKaucja
Kaucja to kwota pieniędzy mająca zabezpieczyć ewentualne roszczenia, gdyby jedna ze stron umowy nie wywiązała się z niej albo źle się wywiązała. Po wykonaniu umowy jest zwracana i to różni ją od zaliczki. Jeśli natomiast umowa została źle wykonana, to kaucja albo jej cześć przepada. Kaucja służy do tego, żeby kupujący mógł pokryć koszty związane z niewykonaną lub źle wykonaną umową. Kaucję stosuje się często przy wynajmowaniu mieszkania. Wpłaca ją najemca, a służy po to, żeby możliwa była naprawa zniszczeń, gdyby takich się dopuścił. Gdyby najemca nie zapłacił czynszu, wynajmujący może także potrącić zaległości z wpłaconej przez niego kaucji. Kaucję stosuje się też często w budownictwie – wykonawca wpłaca ją inwestorowi, żeby zagwarantować, iż umowa zostanie wykonana właściwie, bez usterek i w terminie. W budownictwie kaucję zastępują coraz częściej gwarancje bankowe. Ponieważ w ostatnich latach dochodziło do wyłudzeń podatku VAT, wprowadzona została kaucja gwarancyjna, polegająca na tym, że część należnego VAT wpłacana jest „z góry” do urzędu skarbowego przez dostawców „towarów wrażliwych”, takich jak pręty stalowe, paliwa czy złoto. Jeśli dostawca takich towarów wpłacił kaucję gwarancyjną do urzędu skarbowego, ich nabywca nie ponosi odpowiedzialności za jego zobowiązania podatkowe. Jeśli nie – urząd skarbowy może ścigać kupującego takie towary za VAT niezapłacony przez dostawcę.
rozwińKIID
Kluczowe informacje dla inwestorów (Key Investor Information Document) to zbiór informacji pozwalających poznać charakter funduszu i związane z nim ryzyko. Jest on wymagany przez przepisy prawa i zastąpił skrót prospektu informacyjnego Funduszy Inwestycyjnych Otwartych (FIO) i Specjalnych Funduszy Inwestycyjnych Otwartych (SFIO). Klienci TFI znajdą tu takie dane, jak: jego polityka inwestycyjna, profil ryzyka i zysku, koszty i opłaty oraz wyniki uzyskiwane w przeszłości.
rozwińKlauzule abuzywne
Klauzule abuzywne, czyli niedozwolone, to takie zapisy w umowach, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami lub naruszają interesy konsumenta. Gdy konsument, czyli każdy z nas, zawiera umowę z przedsiębiorstwem świadczącym usługi, ich sprzedawca przedstawia do podpisania umowę. Praktyka pokazała, że przedsiębiorstwa wykorzystują często swoją silniejszą pozycje wobec konsumentów i zdarza się, że w umowach rażąco naruszają ich interesy. Może to polegać na ograniczaniu praw konsumentów (na przykład do reklamacji) albo narzucać im dodatkowe zobowiązania, które nie mają związku z głównym przedmiotem umowy. Prawo mówi, że jeśli umowa zawiera klauzule abuzywne, to konsument nie jest nimi związany, choć oprócz niedozwolonego zapisu umowa obowiązuje nadal. Rejestr taki postanowień niedozwolonych w umowach prowadzi Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta, a każdy konsument, jeśli uważa, że zapis umowy narusza jego prawa, może zaskarżyć go do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
rozwińKomisja Nadzoru Finansowego (KNF)
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) nadzoruje sektor bankowy, rynek kapitałowy, firmy ubezpieczeniowe, kapitałowy system emerytalny, instytucje płatnicze, biura usług płatniczych, instytucje pieniądza elektronicznego oraz sektor spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Może nakazywać tym instytucjom stosowanie się do konkretnych zasad i reguł działania i może nakładać kary finansowe za przekroczenie prawa. KNF powołana jest po to, żeby kontrolowany przez nią rynek działał prawidłowo, a system finansowy był stabilny, bezpieczny i przejrzysty. Do zadań KNF należy także ochrona uczestników rynku finansowego oraz w coraz większym zakresie ochrona konsumentów korzystających z usług instytucji finansowych. Ekonomiści mówią często, iż fakt, że polski system finansowy uniknął ostatniego globalnego kryzysu nasz kraj zawdzięcza w dużym stopniu działaniom i stanowczości KNF.
rozwińKoniunktura
Koniunktura gospodarcza oznacza przebieg zjawisk gospodarczych mierzonych różnymi wskaźnikami, takimi jak produkcja, zmiany cen, płac, wzrost gospodarki, inwestycje, konsumpcja, zatrudnienie czy bezrobocie. Najprościej mówiąc, kiedy gospodarka się rozwija, następuje poprawa na rynku pracy, wynagrodzenia i zatrudnienie rosną mówimy o dobrej koniunkturze. Zła koniunktura jest wtedy, gdyprodukcja się zmniejsza, bezrobocie rośnie, wzrost cen przewyższa wzrost wynagrodzeń, a inwestycje i konsumpcja maleją. Określenie koniunktura może nie dotyczyć całej gospodarki, a tylko wybranej branży lub jakiegoś rynku. Dobra koniunktura w pewnej branży nie musi oznaczać, że taka jest w całej gospodarce i odwrotnie. Na przykład w latach następujących po kryzysie koniunktura na rynkach paliw czy złota była znakomita, a koniunktura gospodarcza w rozwiniętych krajach – bardzo kiepska. Większość ekonomistów zgadza się z teorią, że gospodarka rozwija się w pewnych cyklach – po latach wzrostu następują okresy osłabienia, a nawet recesji. Takie cykle nazywa się „cyklami koniunkturalnymi”.
rozwińKonto bankowe
Konto, czyli rachunek bankowy, służy do przechowywania pieniędzy i wykonywania operacji finansowych, a więc wpłat, wypłat i przelewów. Każde konto ma swój indywidualny numer przypisany wyłącznie do niego. Dostęp do rachunku ma jedynie uprawniona osoba, z czym wiąże się konieczność jej identyfikacji, poprzez hasła, kody PIN i inne sposoby sprawdzania tożsamości. Konta bankowe można podzielić na bieżące, pomocnicze, lokaty terminowej, oszczędnościowe, walutowe bądź wielowalutowe, kredytowe, przedpłacone, czyli pre-paid. Dzięki kartom płatniczym, bankomatom, bankowości internetowej i mobilnej, mamy obecnie nieograniczony dostęp do swojego konta, a więc i do swoich pieniędzy przez całą dobę i na całym świecie.
rozwińKonto bieżące
Konto bieżące jest przeznaczone do prowadzenia rozliczeń, otrzymywania należności i regulowania zobowiązań. Każdy prowadzący działalność gospodarczą – osoba lub instytucja – musi mieć konto bieżące. Konto bieżące osoby fizycznej nazywa się rachunkiem oszczędnościowo-rozliczeniowym. Rachunek taki prowadzi bank na podstawie umowy z klientem. Zwykle rachunek taki jest naszym kontem głównym. Zarówno osoba fizyczna, jak i firma może do niego założyć także rachunki pomocnicze.
rozwińKonto dla dziecka
Konto dla dziecka to rachunek bankowy przypisany do dziecka, oferowany przez większość banków dzieciom, które ukończyły 13. rok życia, ale umowa zawierana jest pomiędzy bankiem a osobą pełnoletnią, reprezentującą interesy dziecka. Dziecko ma swój indywidualny rachunek bankowy, do którego ma dostęp przez serwis elektroniczny. Przykładem konta dla dziecka jest PKO Junior oferowane przez PKO Bank Polski. W PKO Junior dziecko może zarządzać swoim własnym rachunkiem bankowym, przy czym rodzice określają skalę samodzielności w tym zarządzaniu i mogą je kontrolować. Może zakładać wirtualne skarbonki, dzięki którym uczy się gromadzić finanse, tworzyć plany oszczędnościowe i używać karty przedpłaconej. Może też wykonywać przelewy i doładowywać telefon.
rozwiń