Encyklopedia Finansów
Niewypłacalność
Niewypłacalność jest to sytuacja, w której osoba (lub firma) nie jest w stanie trwale spłacać swoich zobowiązań. Niewypłacalność, to nie to samo, co utrata płynności. Utrata płynności może być przejściowa, nie pozwolić na spłacenie w terminie na przykład jednej raty kredytu, ale po odzyskaniu płynności zobowiązania można uregulować. Niewypłacalność to także nie to samo co upadłość. Upadłość orzeka sąd po przeprowadzeniu postępowania, w czasie którego zastanawia się jak z majątku niewypłacalnego dłużnika spłacić jego zobowiązania wobec wierzycieli. Kiedy tracimy płynność i widzimy, że sytuacja zmierza do niewypłacalności, najlepiej podjąć negocjacje z wierzycielami o restrukturyzacji długów. Powodzeniu w takich negocjacjach sprzyja nowe prawo – obowiązująca już ustawa o upadłości konsumenckiej i uchwalone w 2015 roku Prawo upadłościowe i naprawcze odnoszące się do firm. O ile wcześniej prawo chroniło wierzycieli, obie te ustawy wprowadzają większą równowagę w prawach obu stron.
rozwińNNW
NNW to ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, najczęściej ogół w ruchu drogowym, ale też w życiu codziennym albo też w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń jak choroba, pobyt w szpitalu, następstwo nieszczęśliwego wypadku w wyniku uprawiania sportu, trwały uszczerbek na zdrowiu, pełne lub niepełne inwalidztwo. Ubezpieczenie takie może wykupić każdy. Obejmuje nie tylko nieszczęśliwe wypadki na terenie kraju, ale także za granicą, a każda osoba ubezpieczona indywidualnie określa kwotę ubezpieczenia. Wysokość składki zależy od klasyfikacji do grupy ryzyka – osoby pracujące w zawodach o podwyższonym ryzyku, jak górnicy, strażacy, policjanci, czy też sportowcy mogą się liczyć z wyższymi składkami.
rozwińNumer rachunku bankowego
Numer rachunku bankowego (zwany w skrócie NRB) to samo, co numer konta, na którym trzymamy, bądź na które przelewamy pieniądze. Numer ten składa się aż z 26 cyfr. Na początku jest dwucyfrowa liczba kontrolna, będąca wynikiem skomplikowanego algorytmu pozwalająca szybko wykryć pomyłki. Po niej następuje numer rozliczeniowy, pozwalający zidentyfikować bank. To osiem cyfr. Ostatnie 16 cyfr jest indywidualnym numerem rachunku klienta. Ujednolicone, 26-cyfrowe NRB zostały wprowadzone dopiero w 2004 roku. Narodowy Bank Polski oferuje możliwość sprawdzenia, czy dany numer konta jest poprawny. Gdy wysyłamy pieniądze za granicę lub z zagranicy do Polski, trzeba pamiętać o numerze IBAN. Brzmi groźnie, ale jest to bardzo proste, bo polega na poprzedzeniu 26-cyfrowego numeru dwuliterowym symbolem kraju, do którego pieniądze mają trafić. Dla Polski jest to "PL".
rozwińObligacje
Obligacje to sposób na zaciągnięcie długu, podobny do tego, jakim jest kredyt. Emitent obligacji sprzedaje swoje papiery wartościowe i deklaruje, że za pewien czas – na przykład za 5 lat – je wykupi, czyli odda zainwestowane pieniądze. Do tego czasu – co pół roku lub co rok – będzie płacił odsetki tym, którzy pieniądze mu pożyczyli. Poprzez emisje obligacji na ogół zadłużają się rządy państw. Im wyższa jest ocena wiarygodności kredytowej rządu, czyli jego rating, tym inwestorzy żądają niższych odsetek za pożyczone pieniądze. Podobnie jest w przypadku firm, które także w ten sposób pożyczają pieniądze na rozwój i inwestycje. Każda firma rozważa, czy taniej jest zaciągnąć w banku kredyt, wyemitować obligacje, czy też przeprowadzić emisję akcji. Obligacje mają tę przewagę nad akcjami, że nie trzeba się dzielić władzą w firmie z nowymi akcjonariuszami, czyli jej współwłaścicielami. Odsetki płacone od obligacji nazywamy kuponem. Obligacje mogą mieć oprocentowanie stałe lub zmienne. Zysk może też polegać na tym, że emitent nie płaci wprawdzie odsetek, a zamiast tego sprzedaje papiery o wartości nominalnej 100 zł na przykład za 98 zł. Takie obligacje, nazywane zerokuponowymi lub dyskontowymi, wykupywane są po wartości nominalnej. Zysk, który przynoszą obligacje w skali roku, nazywamy ich rentownością. Obligacje są często sprzedawane i kupowane na giełdzie i tam ustalana jest ich cena. Cena to odwrotność rentowności – gdy ceny obligacji rosną, zmniejsza się ich rentowność. Gdy spadają – rentowność się zwiększa.
rozwińObligacje skarbowe
Obligacje skarbowe są rodzajem długu zaciąganego przez rząd, czyli Skarb Państwa. Emitent obligacji (zazwyczaj jest to ministerstwo finansów danego kraju) w imieniu państwa deklaruje, że zwróci pożyczkę w terminie zapisanym w umowie. Środki uzyskiwane z emisji obligacji rząd przeznacza na cele publiczne. Są także sposobem finansowania deficytu budżetowego, czyli sytuacji kiedy państwo wydaje więcej niż ma dochodów. Kiedy nowe długi zaciągnięte w postaci obligacji są większe od spłat wcześniejszego zadłużenia, rośnie dług publiczny. Gdy jest on już zbyt duży, trudno go obsługiwać i państwo może zbankrutować. Tak zdarzyło się w przypadku Polski, która w latach 80. zeszłego stulecia zawiesiła spłatę długów. W najnowszej historii bankrutowały też na przykład Argentyna, a ostatnio Grecja. Mimo to obligacje skarbowe są postrzegana jako jeden z najbezpieczniejszych sposobów ulokowania kapitału.
rozwińObrót
Wartość zawartych transakcji w danym okresie.
rozwińObrót bezgotówkowy
Obrót bezgotówkowy to pojęcie określające transakcje finansowe dokonywane elektronicznie, a więc bez użycia gotówki, czyli kartami płatniczymi, przez internet, bądź poprzez płatności mobilne. Transakcja bezgotówkowa jest rodzajem polecenia wydanego przez dłużnika, żeby obciążyć go należnościami. Obciążenie dotyczy rachunku dłużnika (czyli na przykład klienta płacącego za towar). Widać tu, że zasadnicze znaczenie dla obrotu bezgotówkowego mają banki. Najprostszy schemat obrotu bezgotówkowego polega na zapłacie kartą płatniczą w sklepie za kupiony towar. Liczba dostępnych sposobów płatności bezgotówkowych stale się rozszerza, przede wszystkim dzięki wprowadzeniu technologii mobilnych, czyli połączenia funkcji smartfona z funkcją „instrumentu płatniczego” i prawdopodobnie niedługo Polska znajdzie się wśród światowych liderów w ich wykorzystaniu. Badania NBP pokazują jednak, że w płatnościach nadal króluje gotówka i aż 82 proc. wszystkich detalicznych zakupów dokonywana jest banknotami lub monetami. W tej dziedzinie w ciągu najbliższych lat nastąpią prawdopodobnie wielkie i szybkie zmiany, a banki odegrają główna rolę w ich wprowadzaniu.
rozwińOczekiwania inflacyjne
Oczekiwania inflacyjne to nasze przeświadczenie o tym, czy ceny będą rosły, nie będą się zmieniać, czy może spadną. Zawsze, gdy robimy zakupy, kierujemy się nie tylko konkretnymi potrzebami, ale zastanawiamy się, czy warto coś kupić teraz, bo może podrożeć, czy też zaczekać, licząc, że w przyszłości będzie tańsze. Na tym właśnie polegają oczekiwania inflacyjne. Jeżeli większość z nas jest przekonana, że warto kupić, gdy tylko mamy pieniądze, bo towary mogą podrożeć, szybciej decydujemy się na zakupy, kupujemy więcej. Postępując w ten sposób, zachęcamy producentów do podnoszenia cen. Dlatego im bardziej, jako zbiorowość, jesteśmy przekonani, że ceny będą rosły, tym większa jest szansa, że tak się faktycznie stanie. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia banku centralnego, który odpowiada za to, żeby ceny nie rosły szybciej niż zakłada to cel inflacyjny. Dlatego Narodowy Bank Polski prowadzi badania oczekiwań inflacyjnych, zarówno konsumentów, jak też przedsiębiorstw, analityków sektora finansowego i innych profesjonalistów od prognoz. Oczekiwania inflacyjne są jedną z najważniejszych przesłanek do decyzji o polityce pieniężnej, a więc o obniżkach lub podwyżkach stóp procentowych.
rozwińOd pierwszego do pierwszego
Od pierwszego do pierwszego to obiegowe określenie pokazujące, że pieniędzy wystarcza nam jedynie na najbardziej podstawowe wydatki. Oznacza to również, że nie mamy wystarczających środków, aby pomyśleć o oszczędzaniu. Taka sytuacja może prowadzić do poważnych problemów finansowych, bo brak oszczędności i nadzwyczajne wydatki zmuszają do zadłużenia. W Polsce nie są prowadzone wiarygodne statystyki dotyczące liczby osób nadmiernie zadłużonych.
rozwińOkres kredytowania
Okres kredytowania jest to czas pomiędzy otrzymaniem pieniędzy a spłatą ostatniej raty kredytu. Jest zapisany w umowie kredytowej zawieranej z bankiem. Okres kredytowania zależy od rodzaju kredytu. Kredyty ratalne czy konsumpcyjne udzielane są na krótsze okresy, hipoteczne – na najdłuższe. Przy takiej samej wysokości kredytu krótszy okres kredytowania oznacza mniej rat i szybszą spłatę ale pojedyncza rata jest wtedy wyższa. Dłuższy okres kredytowania wiąże się z koniecznością płacenia rat przez dłuższy czas, rata jest niższa, ale wzrasta kwota, którą łącznie trzeba spłacić bankowi, a więc kredyt jest droższy. Przy kredytach hipotecznych na wysokie kwoty wydłużanie okresu kredytowania może powodować bardzo duży łączny wzrost kosztów kredytu.
rozwińOperat szacunkowy
Operat szacunkowy to wycena nieruchomości dokonana przez specjalistę, czyli rzeczoznawcę majątkowego. Operat powinien zawierać dokładny opis nieruchomości, łącznie z jej powierzchnią, sposobem użytkowania, materiałami z jakich została zbudowana, wykończeniem i podobnymi danymi oraz stanem prawnym. Rzeczoznawca nie opisuje w nim samej nieruchomości, ale także jej położenie, zalety i wady pod względem otoczenia, komunikacji i możliwości jej wykorzystania w przyszłości. Rzeczoznawca porównuje również ceny nieruchomości o podobnym przeznaczeniu, jakie ostatnio sprzedano w okolicy i dokonuje analizy lokalnego rynku nieruchomości. Na podstawie wszystkich zebranych danych dokonuje wyceny nieruchomości, uzasadniając ją tymi danymi i własnymi wnioskami. Operat szacunkowy jest dla banku bardzo ważnym dokumentem, gdyż wycena nieruchomości dokonana przez rzeczoznawcę jest podstawą do oceny zabezpieczenia kredytu udzielonego na jej zakup.
rozwińOpłata bankowa
Za wykonanie operacji na rzecz klienta bank ma prawo pobierać opłaty. Najczęściej opłaty bankowe pobierane są za przelew, prowadzenie konta, korzystanie z karty płatniczej, wpłatę lub wypłatę gotówki czy za zamknięcie rachunku. Bankowość internetowa i mobilna powodują zmniejszenie kosztów ponoszonych przez bank i dlatego od operacji dokonywanych samodzielnie banki zazwyczaj nie pobierają opłat. Wysokość opłat jest określona w tabeli opłat i prowizji, która powinna być dostępna w oddziale bądź na stronie internetowej banku
rozwiń