Encyklopedia Finansów
Opłata skarbowa
Opłata skarbowa pobierana jest przez urzędy za dokonanie rozmaitych urzędowych czynności, wydanie zaświadczeń oraz zezwoleń lub koncesji. Czynności urzędowe to na przykład sporządzenie aktu małżeństwa, decyzja o zmianie imienia lub nazwiska, decyzja o warunkach zabudowy itp. Najbardziej zróżnicowane są opłaty skarbowe od zezwoleń, na przykład zezwolenie na połów sportowy ryb to zaledwie kilkanaście złotych, a na założenie za granicą banku z polskim kapitałem – kilkanaście tysięcy złotych.
rozwińOpłata za prowadzenie konta
Opłata za prowadzenie konta jest zjawiskiem coraz rzadszym, gdyż coraz więcej klientów ma dostęp do swojego rachunku przez internet lub aplikacje mobilne, co znacząco obniża koszty prowadzenia takiego rachunku i jego obsługi. To czy i w jakiej wysokości bank pobiera opłatę zależy często od dodanych do rachunku usług, a także od tego, jakie środki wpływają systematycznie na rachunek. Im wyższe, tym bankowi bardziej się to opłaca, a więc skłonny jest obniżyć opłatę lub z niej zrezygnować. Opłata za prowadzenie konta nie powinna być głownym kryterium przy wyborze banku. Ważne jest także, ile płacimy za korzystanie z karty, a przede wszystkim jaki jest dostęp do bankomatów i do bankowości mobilnej.
rozwińOprocentowanie kredytu
Oprocentowanie kredytu to główna część jego kosztów. Na wysokość oprocentowania składają się marża banku (która jest stała) oraz stopa referencyjna (zwykle jest to trzy- lub sześciomiesięczna stawka WIBOR, a w przypadku kredytów walutowych LIBOR bądź EURIBOR). Ponieważ stopa referencyjna się zmienia w okresie spłat kredytu, to zmienia się także jego oprocentowanie. Wysokość oprocentowania zawsze jest zapisana w umowie kredytowej. Na koszt kredyty składają się również opłaty (np. opłata przygotowawcza), prowizje (na przykład za przygotowanie umowy kredytowej) oraz różnego typu ubezpieczenia kredytu.
rozwińOsoba fizyczna
Osoba fizyczna to każdy z nas. Wiąże się z tym zawsze posiadanie tzw. zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, czyli możliwości dysponowania swoimi prawami, zawierania umów i zaciągania zobowiązań. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego osoba fizyczna nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych w chwili ukończenia 13. lat, a pełną – po osiągnięciu pełnoletności. O pozbawieniu kogoś zdolności do czynności prawnych, czyli ubezwłasnowolnieniu, może zdecydować jedynie sąd.
rozwińOsoba prawna
Osoba prawna to organizacja, mogąca we własnym imieniu zawierać wszelkiego rodzaju umowy pociągające za sobą skutki prawne, a więc także finansowe. Mówiąc słowami Kodeksu cywilnego – osoba prawna może występować w obrocie prawnym, będąc w nim podmiotem. Najprostszą organizacją, będącą osobą prawną, jest spółka. Do osób prawnych zalicza się Skarb Państwa i te jego jednostki organizacyjne, czyli różnego rodzaju agendy, którym osobowość prawna została nadana. Zgodnie z polskim Kodeksem cywilnym osobowość prawną mają spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie czy fundacje. Generalnie osoby prawne powołuje się do prowadzenia działalności gospodarczej, ale nie tylko, bo osobowość prawną mogą mieć partie polityczne lub stowarzyszenia. Osoba prawa zostaje powołana w celu wykonania zadań, które zostały spisane w jej statucie. Wszystkie osoby prawne działają przez swoje władze.
rozwińOszczędności
Oszczędności to problem nie tylko dla większości z nas, ale też dla całej gospodarki. Oszczędności to pieniądze, które nie zostały wydane na dobra lub usługi, czyli na konsumpcję. Dzięki wydatkom konsumentów gospodarka szybciej się rozwija, a więc ludzie stają się coraz zamożniejsi. Po co zatem oszczędzać? Z powodów osobistych, żeby mieć pieniądze na "czarną godzinę", na wypadek utraty pracy, kosztowne leczenie, czy wreszcie, żeby poprawić swój standard życia na emeryturze. Ale nie tylko. Gdy my oszczędzamy, inni korzystają z naszych oszczędności, żeby rozwijać swój biznes. Kiedy wpłacamy do banku pieniądze, bank udziela z nich kredytów przedsiębiorstwom. Oszczędności służą więc dobrze gospodarce, choć nie z dnia na dzień, ale w dłuższym terminie. Oszczędzać można krótkoterminowo (kilka miesięcy wyrzeczeń, żeby pojechać na wymarzone wakacje) lub długoterminowo. Długoterminowe oszczędzanie jest najbardziej dla gospodarki korzystne. Taki długoterminowy charakter ma oszczędzanie na emeryturę.
rozwińOszczędzanie na emeryturę
Oszczędzanie na emeryturę staje się coraz bardziej powszechnie rozumianą koniecznością. Coraz więcej osób boi się o swoją przyszłość, bo na emerytury coraz większej liczby ludzi starszych wpłacać składki będzie malejąca liczba pracujących. Odkładanie na emeryturę zaczyna się zazwyczaj w wieku dojrzałym, kiedy silniejsza pozycja zawodowa i ustabilizowane zarobki pozwalają na przeznaczenie części dochodów na oszczędności. Ale powinno się zaczynać jak najwcześniej i robić to systematycznie. Na przykład odkładanie 200-300 złotych miesięcznie przez 20 lat pozwoli zaoszczędzić kwotę 50-70 tysięcy złotych. Im bardziej oszczędności są długoterminowe, tym zgromadzony kapitał jest większy. Badania pokazują jednak, że na emeryturę oszczędza mniej niż 10 proc. Polaków.
rozwińOwczy pęd
Owczym pędem nazywamy sytuację mogącą wystąpić na każdym rynku, kiedy inwestorzy zaczynają kupować to samo, co kupują inni (czyli te same aktywa), naśladując ich w tym i licząc na to, że aktywa te jeszcze bardzo podrożeją, a oni osiągną wysokie zyski. Owcze pędy działają podobnie w zachowaniach zwyczajnych konsumentów. W latach 2006-2008 mieliśmy do czynienia z owczym pędem zakupu wciąż drożejących mieszkań na coraz wyższe kredyty. Przeciwieństwem owczego pędu jest efekt snoba, czyli powstrzymywanie się z zakupem tych dóbr lub aktywów, które masowo kupują inni. Owczy pęd prowadzi na ogół do pompowania bańki spekulacyjnej.
rozwińParabank
Parabank to instytucja świadcząca takie usługi jak bank, ale niepodlegająca regulacjom zapisanym w Prawie bankowym. Prawo to zastrzega wyłącznie dla banków jedną z najważniejszych, wyróżniających je czynności, przesądzających także o ich odpowiedzialności publicznej. Jest nią przyjmowanie depozytów, a depozyty w bankach są objęte gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i gdyby środków w nim zabrakło – także gwarancjami państwa. Choć „parabank” nie ma w polskim prawie swojej definicji, to można tak określić instytucję, która zajmuje się przyjmowaniem depozytów, mimo że bankiem nie jest. Nie podlega restrykcyjnym regułom mającym zapewnić bezpieczeństwo depozytów oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.
rozwińParafka
Parafka to rodzaj sygnatury, którą robimy własnoręcznie. Nie musi być czytelna, w przeciwieństwie do podpisu, w którym powinny być w miarę wyraźne i możliwe do zidentyfikowania litery zawierające przynajmniej część naszego nazwiska. Parafka nie musi zawierać żadnych dających się do rozszyfrowania liter. Ale też nie powinien być byle jaki, ponieważ ostatecznie parafka to także nasz graficzny znak firmowy. Używamy jej zamiast podpisu, tam gdzie podpis nie jest konieczny, a więc parafka też w jakiś sposób świadczy o nas. Najczęściej parafkę stawiamy na każdej stronie wielostronicowej umowy, poświadczając w ten sposób, że znamy i akceptujemy jej treść. Dlatego warto mieć w zanadrzu własną parafkę, w miarę przyzwoitą i taką, którą można w razie konieczności powtórzyć.
rozwińPasywa
Pasywa są to zobowiązania firmy - na przykład wobec dostawców, czy też wobec banku, które finansuje się z kredytów. To źródła finansowania prowadzonego przez nią biznesu i majątku, czyli aktywów. Dla banku pasywami są nasze depozyty i lokaty. Pieniądze pożyczone od nas bank pożycza z kolei innym, udzielając im kredytów. Pasywa i ich przeciwieństwo - aktywa tworzą razem bilans. Żelazna zasada mówi, że pasywa muszą być równe aktywom. Pasywa dzielą się na dwie grupy: kapitał własny (został on wniesiony do spółki i jest jej własnością) oraz kapitał obcy. Kapitał obcy to kredyty, pożyczki i wszystkie pozostałe zobowiązania. Każda firma zastanawia się skąd wziąć środki na finansowanie działalności, czyli jakim kapitałem ją finansować. Dlatego prowadzi bardzo ważne obliczenia kosztu pozyskania kapitału.
rozwińPayback
Payback to program lojalnościowy oferowany przez firmy swoim klientom. Program Payback polega na zbieraniu punktów za zakupy i wymianie ich na nagrody, bony, kupony promocyjne. Każdy uczestnik programu lojalnościowego ma indywidualną kartę, na której zbiera punkty za zakupy w sklepach tradycyjnych lub internetowych. Uczestnictwo w programie umożliwia także korzystanie ze zniżek, rabatów i specjalnych promocji. Payback stworzył niemiecki koncern handlowy Metro AG. W Polsce ten rodzaj programów wystartował w 2009 roku.
rozwiń