Encyklopedia Finansów
Podatek gruntowy
Podatek gruntowy to rodzaj podatku bezpośredniego od majątku, płacony za wieczyste użytkowanie gruntu przez właścicieli mieszkań i działek, na których stoją zabudowania. Użytkownik wieczysty gruntu płaci podatek od nieruchomości, a podatek gruntowy jest jego częścią i jest z nim powiązany. Wysokość podatku gruntowego zależy od rzeczywistej wartości nieruchomości. Od gruntów pod budownictwo mieszkalne płaci się 1 proc. Ich wartości, a od gruntów przeznaczonych na działalność gospodarczą – 3 proc.
rozwińPodatek leśny
Podatek leśny płacą wszyscy właściciele lasów bez względu na to, czy są to zwykłe osoby fizyczne, firmy, czy też inne instytucje. Podatek ten płacą także osoby będące użytkownikami wieczystymi lasów. Podatek leśny został wprowadzony w 1991 roku, a zasila bezpośrednio budżety gmin. Podstawą do opodatkowania jest powierzchnia lasu wyrażona w hektarach, która wynika z ewidencji gruntów i budynków.
rozwińPodatek liniowy
Podatek liniowy to taki rodzaj opodatkowania dochodów, gdy obowiązuje tylko jedna stawka, taka sama bez względu na wysokość dochodu dla wszystkich. W Polsce podatek linowy płacą firmy – stawka CIT, czyli podatek od dochodów osób prawnych wynosi 19 proc. Opodatkowanie tym podatkiem mogą wybrać też osoby prowadzące działalność gospodarczą, zamiast płacić PIT za stawkami progresywnymi 18 i 32 proc. Podatek liniowy od dochodów osobistych był kilkakrotnie proponowany, a nawet uchwalony w Polsce, ale ostatecznie nie wszedł w życie. Funkcjonuje w wielu europejskich krajach, na przykład w Estonii, na Litwie, Łotwie i Ukrainie, w Rosji, Rumunii, Bułgarii, Albanii, Gruzji, Serbii, Macedonii i Czarnogórze.
rozwińPodatek obrotowy
Podatek obrotowy odprowadzany jest od sprzedaży towarów lub usług i przychody z tej sprzedaży stanowią podstawę opodatkowania. W Polsce podatek obrotowy funkcjonował do 1993 roku, wynosił 20 proc. od towarów i 5 proc. od usług. Zastąpił go podatek od wartości dodanej VAT. Podatek obrotowy płacony był przez wszystkie instytucje prowadzące działalność gospodarczą. Sposób naliczania takiego podatku może polegać na tym, że jest on odprowadzany na każdym etapie sprzedaży produktu – czy też półproduktu – co powoduje, że podatek się kumuluje. Może też być naliczany dopiero przy ostatecznej sprzedaży konsumentowi. Obecnie podatek obrotowy stosowany jest na przykład w USA.
rozwińPodatek od nieruchomości
Podatek od nieruchomości płacą właściciele gruntów i budynków. Jest to więc podatek majątkowy. Jego wysokość ustala każda gmina na swoim terenie, a zatem jest to również podatek lokalny i zasila budżety samorządowe. Maksymalną stawkę podatku na każdy rok ustala minister finansów. Płaci się go w ratach, cztery razy do roku do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada. Ziemia uprawna i lasy opodatkowane są podatkami rolnym i leśnym. Podatek wylicza się mnożąc powierzchnie gruntu przez stawkę podatku. Ta część to podatek gruntowy. Do tego dochodzi właściwy podatek od nieruchomości, czyli od wszystkich budynków, a stawki są różne w zależności od ich przeznaczenia – niższe za budynki mieszkalne, a wyższe za przeznaczone na działalność gospodarczą. Podatkowi podlegają także budowle, ale tylko te, które są przeznaczone na działalność gospodarczą. Budowle to na przykład parkingi, urządzenia instalacyjne, przyłącza, ogrodzenia. Podatek od nieruchomości płacą zarówno i właściciele, jak też użytkownicy wieczyści.
rozwińPodatek od spadków i darowizn
Podatek od spadków i darowizn obowiązuje w różnej wysokości, w zależności od tego, kim była dla nas osoba, która zmarła lub przez którą zostaliśmy obdarowani. Gdy jest to najbliższa rodzina, wtedy podatku się nie płaci, gdyż obowiązuje zwolnienie. Ważne jest jednak to, żeby wartość spadku oszacować i zgłosić w urzędzie skarbowym nie później niż pół roku po tak zwanym nabyciu spadku. Podobnie trzeba zgłosić darowiznę od najbliższej osoby, jeśli jej wartość przekracza 9 637 zł w ciągu pięciu lat. Za najbliższą rodzinę uważa się małżonka, rodziców, dzieci, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Jest to tak zwana pierwsza grupa podatkowa. Do drugiej grupy podatkowej należy dalsza rodzina i tu już podatek trzeba zapłacić, choć też powyżej tak zwanej wolnej od podatku kwoty, czyli wartości spadku lub darowizny. W trzeciej grupie są wszyscy niespokrewnieni z nami. W tym wypadku stawka wynosi 7 proc.
rozwińPodatek od środków transportu
Podatkiem od środków transportu objęte są wszystkie samochody o masie całkowitej od 3,5 tony w górę, czyli auta ciężarowe oraz autobusy. Płaci się go również od przyczep, naczep i podobnych pojazdów. Podatek ten płacą osoby, na które zarejestrowane są te samochody lub są ich prawnymi właścicielami. Co roku do 15 lutego muszą składać w urzędzie skarbowym odpowiednią deklarację podatkową. Podatek od środków transportu jest podatkiem lokalnym, a stawki ustala rada gminy. Ustawa mówi, że w ich ustalaniu powinna się kierować wpływem pojazdu na środowisko, a zatem brać pod emisję spalin.
rozwińPodatek pogłówny
Podatek pogłówny to rodzaj podatku osobistego. Odprowadzany jest w tej samej wysokości od wszystkich mieszkańców danego kraju. Podatek pogłówny, w odróżnieniu od podatku dochodowego, płaci się dlatego, że jest się obywatelem kraju, a nie od uzyskanych dochodów. Podatek pogłówny jest jedną z najstarszych form opodatkowania. Był stosowany od starożytności aż do XIX wieku. W Polsce pojawił się początkowo w formie daniny obejmującej ludność żydowską w zamian za opiekę sprawowaną przez monarchów, a następnie w XVI wieku też szlachtę i duchowieństwo. Obecnie w Polsce nie ma takiego podatku, a na świecie w zasadzie zakończono go stosować ponad 100 lat temu.
rozwińPodatek pośredni
Podatek pośredni polega na tym, że nie jest wpłacany bezpośrednio w urzędzie skarbowym, ale wliczony jest w cenę kupowanych towarów i usług, a więc płaci się go przy ich zakupie. Takimi podatkami są akcyza, podatek od wartości dodanej VAT oraz podatek od gier losowych. Gdy kupujemy auto podatek VAT jest już wliczony w jego cenę, w przypadku gier losowych w cenę za los lub możliwość uczestnictwa w loterii jest także wliczony podatek od gier. Sposób naliczania podatków jest taki, że najpierw nalicza się akcyzę (na przykład na papierosy, alkohol, paliwa), a następnie na tę cenę dodatkowo podatek VAT.
rozwińPodaż
Podaż to dostarczanie dóbr na rynek. Na rynku spotyka się ona z popytem, czyli zapotrzebowaniem na te dobra. Dobra dostarczane są i oferowane przez producentów do sprzedaży po określonej cenie. Podaż dóbr na rynku dostosowuje się do popytu. Zależność pomiędzy popytem a podażą przedstawia "krzywa podaży", czyli wzajemny wpływ ceny rynkowej danego produktu na jego ilość, jaką chcą dostarczyć producenci. Wzrost ceny danego produktu powoduje zwiększoną produkcję i możliwość większych zysków, ale gdy cena rośnie, popyt maleje. Na wielkość podaży wpływają także liczba producentów danego produktu, konkurencja na rynku, możliwości eksport i import porównywalnych produktów, koszty produkcji, warunki klimatyczne (na przykład surowa zima), a także ceny innych towarów i usług.
rozwińPodpis
Podpis – w najkrótszych słowach – to nasz znak i identyfikator [znak identyfikacyjny]. Kiedy zawieramy jakąkolwiek umowę [w formie pisemnej], na przykład o pracę czy też u notariusza albo wypłacamy pieniądze z banku, musimy się podpisać [poza umowami zawieranymi elektronicznie, bankowością elektroniczną]. Jakie to ma znaczenie? Podpis zaświadcza o tym, że treść umowy jest zgodna z naszą wolą. I że zawieramy ją świadomie i dobrowolnie. Ale nie tylko. Podpis pozwala na identyfikację osoby, która go składa, jej tożsamości, o czym zaświadczają właściwe dokumenty. To dlatego, że każdy ma inny podpis i dość trudno go sfałszować. Dlatego składany w banku podpis powinien być identyczny jak na bankowej karcie wzorów podpisów. Ludzie podpisywali się nawet wtedy, gdy nie umieli czytać ani pisać. Jednak z podpisem sprawa nie jest wcale taka prosta, bo w prawie nie ma jego definicji ustawowej. Sąd Najwyższy w 2009 roku orzekł, czym jest podpis. Podkreśla się przy tym, że określony znak pisarski, użyty w roli podpisu powinien być własnoręczny, wyrażać przynajmniej część nazwiska, składać się z liter, nie musi być czytelny. Musi jednak umożliwiać identyfikację osoby, od której pochodzi, a więc wykazywać cechy indywidualne i powtarzalne (zob. postanowienie SN z dnia 17 czerwca 2009 r., IV CSK 78/09, nie publ. oraz postanowienie SN z dnia 26 listopada 2014 r., III CZ 48/14).
rozwińPodpis elektroniczny
Podpis elektroniczny wymyślono po to, żeby każda osoba, nawet sparaliżowana, mogła się podpisać, a jednocześnie po to, żeby wykluczyć fałszerstwa. Podpis taki, zwany również podpisem kwalifikowanym, cyfrowym lub po prostu e-podpisem, daje gwarancję, że złożyła go właściwa osoba, i pewność, co do tego, kto go użył. Uniemożliwia przeróbki i podróbki dokumentu już po podpisaniu go. Pomysł jest zatem świetny, ale niestety wymaga on dość skomplikowanej infrastruktury. Potrzebna jest karta z mikroprocesorem i jej czytnik lub token podpięty do komputera, w którym musi być zainstalowane specjalne oprogramowanie. „Wyrobienie” sobie e-podpisu jest równocześnie dość kosztowne jak na kieszeń przeciętnego zjadacza chleba. Instalacja podpisu i uzyskanie certyfikatu też wymagają dość skomplikowanych czynności. Dlatego podpis elektroniczny, choć wprowadzony w Polsce w 2011 roku, nie jest do dziś powszechnie używany. Niemniej jeśli chodzi o skutki prawne, traktowany jest tak, jak podpis własnoręczny. Dziedzina nauki, której zawdzięczmy podpis elektroniczny nazywa się kryptografią; korzysta z bardzo skomplikowanych metod obliczeń matematycznych. Dzięki temu potem, w użyciu podpis jest już banalnie prosty. Właściciel podpisu, za pomocą oprogramowania, jednym kliknięciem szyfruje swoje dane, składając podpis. Używa do tego tak zwanego „klucza prywatnego”. Ten kto, chce przeczytać dokument, i dowiedzieć się, przez kogo został podpisany, używa „klucza publicznego”, do którego musi mieć dostęp. Uprawnienia do wydawania podpisu elektronicznego ma w Polsce pięć firm.
rozwiń