Encyklopedia Finansów
Dochód roczny
Dochód roczny jest pojęciem ważnym ze względów podatkowych. To suma wszystkich dochodów uzyskanych w roku podatkowym. Wylicza się go odejmując od wszystkich przychodów koszty ich uzyskania. W przypadku firm reguły są takie, że podczas obliczania rocznego dochodu trzeba pomniejszać poszczególne przychody o związane z nimi konkretne koszty. Dochód roczny wykazuje się w zeznaniu podatkowym. Aby ułatwić obliczanie go, powstało wiele programów i aplikacji komputerowych. Na podstawie rocznego dochodu można ocenić sytuację materialną osoby, czy stan finansowy przedsiębiorstwa. Dlatego banki często żądają zeznania podatkowego, podejmując decyzje o przyznaniu kredytu.
rozwińDodruk pieniędzy
O dodruku pieniędzy mówimy wtedy, gdy bank centralny zwiększa gwałtownie ilość pieniądza w gospodarce. W krajach, gdzie banki centralne nie są niezależne, dzieje się tak często dlatego, że rząd zamierza w łatwy sposób pozyskać finansowanie swoich wydatków. Taka polityka może się skończyć gwałtownym wzrostem inflacji, a nawet hiperinflacją (gdy na rynku znajduje się większa ilość pieniędzy mogą wzrosnąć ceny produktów). Po wybuchu kryzysu finansowego w USA amerykański bank centralny (Rezerwa Federalna, Fed) w ramach programu łagodzenia ilościowego polityki pieniężnej (quantitative easing, QE) rozpoczął dodruk pieniędzy na niespotykaną nigdy wcześniej skalę. Stało się tak, gdyż gospodarce groziło załamanie, głęboki spadek cen, deflacja i recesja. Ekonomiści nie są zgodni, czy niekonwencjonalna polityka pieniężna nie przyniesie w efekcie wysokiej inflacji, ale na razie pomogła gospodarce USA powrócić do umiarkowanego wzrostu. Wobec recesji w strefie euro w marcu 2015 roku program QE, podobny do prowadzonego wcześniej w USA rozpoczął także Europejski Bank Centralny.
rozwińDom maklerski
Instytucja pośrednicząca w obrocie instrumentami finansowymi na giełdzie. Wśród oferowanych usług znajdują się m.in. wykonywanie zleceń kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych czy prowadzenie rachunków inwestycyjnych, na których ewidencjonowane są akcje, obligacje i inne instrumenty finansowe.
rozwińDopłaty rolnicze
Dopłaty rolnicze, inaczej nazywane dopłatami bezpośrednimi, to bezzwrotna pomoc finansowa przyznawana rolnikom w krajach Unii Europejskiej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Celem WPR był wzrost wydajności produkcji rolnej, podniesienie komfortu życia ludzi mieszkającym na wsi i gwarancja bezpieczeństwa żywnościowego. Wysokość dopłat rolniczych w Polsce związana jest z wielkością powierzchni upraw oraz rodzajem upraw lub hodowli. Osoba, której zostaje przyznana dopłata bezpośrednia przechodzi kontrolę obejmującą zgodność deklaracji złożonej we wniosku o dopłatę ze stanem faktycznym. Systemem dopłat rolniczych kieruje w Polsce Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
rozwińDoradca finansowy
Doradca finansowy to zawód polegający na udzielaniu porad w zakresie finansów osobistych i dysponowania majątkiem. Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Federacji Doradców i pośredników Finansowych FECIF, doradca powinien być wszechstronnie wykształconym specjalistą, którego celem jest ochrona majątku i bezpieczeństwo finansowe klienta, analiza jego potrzeb, dobór produktów do realizacji celów finansowych, zapewnienie płynności finansowej oraz przygotowanie klienta do skorzystania z usług instytucji finansowej. W Polsce zawód doradcy finansowego nie jest regulowany ani licencjonowany, a zyskał sobie złą sławę w latach przedkryzysowych, gdy doradcy byli często sprzedawcami produktów finansowych niekorzystnych dla klientów. Doradcy finansowy to inny zawód niż doradca inwestycyjny, który musi zdać odpowiedni egzamin potwierdzający specjalistyczną wiedzę i jest licencjonowany przez Komisję Nadzoru Finansowego.
rozwińDoradca inwestycyjny
Doradca inwestycyjny to zawód polegający na doradzaniu lub zarządzaniu majątkiem albo kapitałem innych osób, organizacji czy przedsiębiorstw. Żeby móc go wykonywać, trzeba zdać specjalistyczny, trzystopniowy egzamin państwowy przed Komisją Nadzoru Finansowego, uzyskać licencję i zostać wpisanym na listę osób uprawnionych do wykonywania tego zawodu. W Polsce jest około 350 doradców inwestycyjnych. Egzamin jest trudny i trzeba na nim się wykazać szeroką i specjalistyczną wiedzą. W związku z tym usługi doradców inwestycyjnych są bardzo drogie, a oni sami zajmują się zarządzaniem naprawdę dużymi pieniędzmi. Doradcy inwestycyjnego nie należy mylić z doradcą finansowym. To z kolei zawód, który może wykonywać praktycznie każdy i nie ma żadnej gwarancji, iż ma on specjalistyczną wiedzę pozwalającą właściwie doradzać w zakresie finansów.
rozwińDotacja
Dotacja (grant) to nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa. Udzielać jej może państwo, samorząd albo państwowy fundusz celowy. Dotacja może być przyznana na realizację zadań, projektów lub inwestycji. Najczęściej przydzielane są dotacje mające charakter społeczny, jednorazowe, przyznawane na wykonanie konkretnego zadania (np. zorganizowanie letnich kolonii dla dzieci) lub w formie wsparcia (np. na zakup sprzętu rehabilitacyjnego dla placówki medycznej). Dotacje na działalność gospodarczą obwarowane są ścisłymi przepisami, aby nie naruszały zasad konkurencji. Osobną kategorią są dotacje z funduszy Unii Europejskiej, przeznaczone na rozwój gospodarek w biedniejszych krajach i regionach UE.
rozwińDrugi próg podatkowy
Drugi próg podatkowy oznacza zwiększenie stawki podatku od dochodów osobistych, jakie zostały osiągnięte powyżej tego progu. Przy dochodowych podatkach progresywnych, a takie obowiązują w Polsce, skala podatkowa stanowi wzór do określania wysokość podatku, jaką podatnik musi zapłacić od uzyskanych dochodów w danym roku podatkowym. Progiem podatkowym jest przedział w skali podatkowej i z niego wynika stawka opodatkowania dochodów. Gdy podatnik przekracza przedział skali podatkowej, wówczas mówimy, że wchodzi w kolejny próg podatkowy. Obecnie przekracza się drugi próg podatkowy, osiągając roczne dochody 85 582 zł, a te powyżej opodatkowane są stawką 32 proc.
rozwińDyskonto
Dyskonto to odwrotność oprocentowania. W przypadku oprocentowania do bieżącej wartości pieniędzy dodajemy je i uzyskujemy kwotę, jaką będziemy mieli w przyszłości. Dyskonto polega na operacji odwrotnej – od przyszłej wartości odejmujemy tę aktualnie posiadaną. Ta różnica to właśnie dyskonto. Po co to robić? Dyskonto ważne jest przy obliczaniu projektów inwestycyjnych. Jeśli policzymy, jakie w przyszłości możemy mieć z niego przychody i założymy stopę dyskonta, to będziemy wiedzieli, jakiego kapitału potrzebujemy. Pozostaje policzyć, ile on nas będzie kosztował i czy w tej sytuacji koszty, jakie poniesiemy na spłacenie go, nie będą wyższe od dyskonta. Jeśli nie będą wyższe, to znaczy, że biznes się opłaci. Dyskonto ważne jest także w obliczaniu zysku z wielu papierów dłużnych, tak zwanych obligacji dyskontowych. Emitent w przyszłości wypłaci nam 100 zł za każde 100 zł ich wartości, ale żebyśmy mieli zysk, oferuje ich kupno taniej niż za 100 zł. Gdy policzymy dyskonto, możemy ocenić opłacalność zakupu.
rozwińDywersyfikacja portfela
Dywersyfikacja portfela polega na dzieleniu kwoty inwestycji na części, z których każda inwestowana jest w inny sposób. Stare przysłowie mówi – nie wkładaj wszystkich jajek do jednego koszyka. Inne – nie stawiaj wszystkiego na jedną kartę. Na tym właśnie w najprostszych słowach polega dywersyfikacja portfela. Dzięki dywersyfikacji portfela, czyli inwestowaniu w różne aktywa, a więc kupowaniu akcji firm z różnych branż, akcji i obligacji albo na przykład obligacji z różnych krajów i w różnych walutach, zmniejszamy ryzyko wiążące się z inwestycjami. Pytanie, co zrobić, gdy mamy ograniczone środki. Odpowiedzią na to są fundusze inwestycyjne, które powinny zdywersyfikować swoje portfele zgodnie z zasadami sztuki inwestycyjnej. Fundusze różnią się między sobą pod względem tego, w co inwestują i pod względem podejmowanego ryzyka. Powinniśmy wybierać taki fundusz, jakie ryzyko związane z inwestycją skłonni jesteśmy zaakceptować, czyli jaki mamy apetyt na ryzyko.
rozwińDywersyfikacja ryzyka
Dywersyfikacja ryzyka to takie zróżnicowanie inwestycji, żeby w sytuacji, gdy jedna z nich przyniesie straty, można było liczyć na zyski z pozostałych. Każda inwestycja wiąże się z ryzykiem poniesienia straty, a nawet utraty zainwestowanych pieniędzy, czyli kapitału. Dla osób, które inwestują, dywersyfikacja ryzyka polega na dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. W przypadku firm, polega ona na rozwijaniu różnych obszarów działalności, różnych produktów dla różnych grup klientów lub też wchodzenia na różne rynki, żeby nie być uzależnionym od koniunktury panującej w jednym kraju. Dywersyfikacja ryzyka dotyczy nie tylko sprzedaży, ale także doboru różnych dostawców oraz kontrahentów. Ryzyko zdywersyfikują również banki, unikacjąc koncentrowania kredytów dla firm z jednej branży czy z jednego regionu. Koncentracji kredytów i innych rodzajów zaangażowania banku ponad określone limity zabrania Prawo bankowe.
rozwińDywidenda
Dywidenda to część zysku firmy przeznaczona do wypłaty jej udziałowcom (w spółkach akcyjnych – akcjonariuszom). Jeśli spółka ma zysk, co roku na walnym zgromadzeniu jej właściciele mogą podjąć dwie decyzje – albo przeznaczyć zysk na dalszy rozwój spółki, na przykład wzmocnienie jej kapitałów, albo podzielić się nim, czyli wypłacić dywidendę. Pierwszą decyzję podejmują zwykle właściciele młodych, rozwijających się spółek. Drugą – dużych firm o ugruntowanej pozycji i stabilnych zyskach. Spółki, których ceny akcji na giełdzie są na ogół stabilne, nazywamy „dywidendowymi”. Dywidenda wypłacana jest akcjonariuszom proporcjonalnie do ich udziałów w spółce. Na walnym zgromadzeniu (w przypadku spółek akcyjnych) lub zgromadzeniu wspólników (w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością) decyduje się także o tym, kiedy dywidenda zostanie wypłacona.
rozwiń