Encyklopedia Finansów
Działalność gospodarcza
Działalność gospodarcza to powtarzalna aktywność, której celem jest osiąganie zysków. Może ją prowadzić osoba fizyczna lub firma. Niektóre rodzaje działalności gospodarczej są licencjonowane lub koncesjonowane, inne mogą się odbywać na zasadach ogólnych. Wówczas należy zarejestrować taką działalność w urzędzie gminy, zgłosić ją w urzędzie skarbowym i uzyskać Numeru Identyfikacji Podatkowej (NIP) oraz wybrać formę opodatkowania, a także zgłoszenie jej do Głównego Urzędy Statystycznego, który nadaje numer REGON. Według danych GUS, w 2014 roku jednoosobową działalność gospodarczą prowadziło w Polsce blisko 3 mln osób. Taka działalność, nazywana często samozatrudnieniem jest efektem sytuacji na rynku pracy. Pracodawcy nie chcą zatrudniać pracowników na umowy o pracę lecz wymagają od nich samozatrudnienia, co zmniejsza koszty ubezpieczeń społecznych ponoszone przez firmy.
rozwińDzień wyceny
Każdy dzień, w którym odbywa się sesja na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
rozwińE-faktura
E-faktura to faktura elektroniczna, którą można wystawiać, wysyłając ją bezpośrednio mailem na adres klienta. Dane na e-fakturze muszą być takie same, jakie zawiera faktura papierowa, a e-faktury są takim samym dokumentem VAT jak te wystawiane na papierze. Podobnie jak w przypadku faktur papierowych, można wystawiać duplikaty e-faktur oraz korygować je. Zalety faktur elektronicznych to oszczędność papieru, ale też czasu i miejsca. Wystawianie i przesyłanie faktur elektronicznych jest możliwe od 2011 roku.
rozwińEfekt snoba
Efekt snoba polega na kupowaniu prestiżowych i rzadkich dóbr luksusowych, jak dzieła sztuki, rzadkie monety, znaczki kolekcjonerskie, antyki i zabytkowe samochody w momencie, gdy nie są one masowe. I odwrotnie – ta sama grupa zaprzestaje kupowania dóbr, gdy stają się one zbyt masowe, powszechne i popularne. Po raz pierwszy efekt snoba został opisany przez amerykańskiego ekonomistę Harveya Leibensteina. Na rynku giełdowym efekt snoba polega na tym, że inwestor kupuje te akcje, na które ze strony innych inwestorów nie ma akurat popytu, a więc nie są one zauważane przez rynek. Przeciwieństwem efektu snoba jest owczy pęd.
rozwińEksport
Eksport to wywóz towarów i usług za granicę kraju, w którym zostały wytworzone. Eksport ma bardzo duże znaczenie dla gospodarki i bogacenie się kraju. Większy eksport oznacza wzrost gospodarki, a tym samym spadek bezrobocia. Świadczy o tym, że przedsiębiorstwa z kraju, który eksportuje potrafią dobrze konkurować z firmami z innych państw. W Unii Europejskiej eksportem jest sprzedaż dóbr jedynie w krajach spoza UE. Handlu towarem w krajach należących do UE nie określa się mianem eksportu, a sprzedaży wspólnotowej. Polskie instytucje odpowiedzialne za badanie sytuacji gospodarki, takie jak Główny Urząd Statystyczny i Narodowy Bank Polski, podają jednak dane o eksporcie także przy wywozie towarów do państw UE. Przeciwieństwem eksportu jest import. Gdy eksport ma wyższą wartość od importu, saldo obrotów handlowych jest dodatnie, w przeciwnym wypadku – ujemne.
rozwińElixir
Elixir to elektroniczny system rozliczeń pomiędzy bankami powstały w 1994 roku i od tego czasu udoskonalany. Kiedy dokonujemy przelewu lub innej płatności z naszego rachunku bankowego, informacja o tym trafia do systemu Elixir. W nim banki rozliczają przelewy wychodzące i przychodzące, a następnie, zgodnie z dokonanymi rozliczeniami, kierują pieniądze na rachunki osób, do których zostały zaadresowane. W systemie Elixir odbywają się trzy sesje dziennie, jednak każdy bank ma wyznaczone nieco inne godziny przekazywania informacji o transakcjach wychodzących oraz odbierania informacji o przychodzących. Dzięki systemowi Elixir przelewy pomiędzy bankami przekazywane są w ciągu kilku godzin. Krajowa Izba Rozliczeniowa, która prowadzi system Elixir wprowadziła też w 2012 roku system Express Elixir. Przesyłane przelewy przez ten system księgowane są na rachunku odbiorcy w ciągu kilku sekund.
rozwińEmerytura
Emerytura to świadczenie, które otrzymuje każdy pracujący lub prowadzący działalność gospodarczą obywatel po osiągnięciu wieku uprawniającego do tego świadczenia. Po ostatniej reformie, w Polsce ma on docelowo wynieść 67 lat dla mężczyzn i 62 lata dla kobiet. Ze względu na to, że żyjemy coraz dłużej, a społeczeństwa się starzeją, w wielu krajach wydłużany jest wiek emerytalny. System emerytalny w Polsce oparty jest na trzech filarach. I filar to Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, zarządzany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Emerytura z FUS wypłacana jest ze składek aktualnie pracujących osób. II filar oparty na otwartych funduszach emerytalnym (OFE). Osoby, które chcą oszczędzać w II filarze samodzielnie wybierają Powszechne Towarzystwo Emerytalne i prowadzony przez nie fundusz. Do tego funduszu wpływa część składek przekazywanych przez ZUS. Wpływające składki są inwestowane, a świadczenie jest wypłacane ze zgromadzonego kapitału po przejściu na emeryturę. III filar polega na odkładaniu pieniędzy na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE) lub indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Oszczędności te również są inwestowane.
rozwińEmigracja zarobkowa
Emigracja zarobkowa to wyjazd do innego kraju w celach zarobkowych w celu poprawy sytuacji finansowej (potocznie "podróż za chlebem") i nowych możliwości rozwoju. Fala emigracji w Polsce nastąpiła po przystąpieniu do Unii Europejskiej w 2004 roku oraz po otwarciu rynków pracy państw Europy Zachodniej, a głównymi kierunkami emigracji zarobkowej Polaków były Wielka Brytania i Irlandia. Emigracja może być trwała, polegająca na wyjeździe na zawsze, lub okresowa, polegająca na wyjazdach do pracy na np. kilka miesięcy. Obecnie większość emigrantów z Polski decyduje się na trwałe pozostanie za granicą i sprowadza tam swoje rodziny.
rozwińEMIR
EMIR (czyli po angielsku European Market Infrastructure Regulation) to rozporządzenie wydane przez Parlament Europejski i Radę UE w 2012 roku, bardzo ważne dla instytucji finansowych, bo reguluje rynek instrumentów pochodnych. Najważniejsze jest w nim to, że instytucje finansowe takie transakcje muszą rozliczać u tak zwanego centralnego kontrahenta, czyli w izbie rozliczeniowej, a także raportować i ewidencjonować transakcje w repozytoriach. Ponieważ wartość instrumentów pochodnych wynosi ponad 600 bilionów dolarów (prawie 10 razy więcej niż PKB całego świata), a określane bywają jako „finansowa broń masowej zagłady”, ścisłe regulacje tego rynku stały się niezbędne.
rozwińEURIBOR
EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) to stopa oprocentowania kredytu w euro, po jakiej jeden bank jest skłonny udzielić go drugiemu. Chodzi o pożyczki na tydzień, dwa tygodnie, miesiąc, dwa miesiące, trzy, sześć, dziewięć miesięcy lub na jeden rok. Banki zgłaszają swoje oferty, dokonują transakcji, a z tego w każdy dzień roboczy o godzinie 11 wyliczana jest średnia arytmetyczna. To właśnie stopa EURIBOR. EURIBOR nazywana jest „stopą referencyjną”. Oznacza to, że służy do ustalania oprocentowania kredytów w euro jeśli są to kredyty o zmiennym oprocentowaniu. Oprocentowanie takiego kredytu stopą składa się ze stawki EURIBOR plus marża banku. Najczęściej podstawę oprocentowania kredytu stanowi EURIBOR trzymiesięczna (EURIBOR 3M) lub sześciomiesięczna (EURIBOR 6M).
rozwińEuro (EUR)
Euro to wspólna waluta europejska, obowiązująca obecnie w 19. państwach należących do Unii Europejskiej. Mieszka w nich łącznie ponad 300 mln ludzi. Ze względu na nazwę waluty, kraje te tworzą unie walutową nazywaną „strefą euro”. Ma ona jeden bank centralny (Europejski Bank Centralny) odpowiedzialny za emisję wspólnej waluty i za politykę monetarną. Decyzję o wprowadzeniu euro podjęły kraje członkowskie Unii Europejskiej w 1991 roku w Maastricht. Podpisały tam traktat, w którym określono dokładnie, jakie warunki musi spełnić każde państwo, żeby przystąpić do strefy euro. Wspólną europejską walutę wprowadzono 1 stycznia 1999 roku w jedenastu krajach: Austrii, Belgii, Finlandii, Holandii, Francji, Hiszpanii, Portugalii, Luksemburgu, Irlandii, Włoszech i Niemczech w ten sposób, że nieodwoływalnie ustalono kurs wymiany walut lokalnych na wspólną. Od 1 stycznia 2002 roku euro weszło do obiegu w postaci gotówki we wszystkich państwach strefy. Monety euro mają jednakowe awersy, na których przedstawiona jest mapa Europy. Na rewersie znajdują się symbole narodowe kraju. Banknoty euro mają jednolity wygląd we wszystkich krajach. Polska, wstępując w 2004 roku do Unii Europejskiej, zobowiązała się także, ze wejdzie do strefy euro, choć nie określiła terminu.
rozwińFaktoring
Faktoring to usługa finansowa polegająca na kupnie od dostawcy towarów lub usług jego należności. Firma będąca dostawcą wystawia za towary lub usługi faktury z odroczonym terminem zapłaty. Może wystawione faktury przekazać instytucji finansowej, na przykład bankowi, nazywanej faktorem, która wypłaca jej należności pobierając za to prowizję. Faktor następnie zgłasza się do dłużnika, przedstawia mu faktury i otrzymuje za nie zapłatę w przewidzianym terminie. Faktor w ten sposób pośredniczy w transakcji handlowej, a co za tym idzie – ponosi ryzyko z niewywiązania się przez dłużnika ze zobowiązań. Umowa factoringu zawierana jest pomiędzy faktorantem, czyli w naszym przypadku dostawcą towarów lub usług, a faktorem. Dłużnik nie jest stroną takiej umowy.
rozwiń